Nỗ lực không ngừng để vượt qua thách thức
Kết quả khảo sát của VNR cho thấy, CAGR trung bình của FAST500 giai đoạn 2018-2021 đạt 24,6%, trong đó, khu vực tư nhân đạt 25,5%, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) đạt 22,2% và khu vực Nhà nước đạt 17,7%. Có thể thấy tốc độ này đã được cải thiện so với giai đoạn 2017-2020, tuy nhiên vẫn thấp hơn đáng kể so với các giai đoạn trước đó. Đáng chú ý, năm nay, khu vực tư nhân vươn lên dẫn đầu về CAGR và có mức tăng so với giai đoạn trước lớn nhất (+2,3%), phản ánh khả năng phục hồi và sức bật mạnh mẽ của khối doanh nghiệp tư nhân - động lực tăng trưởng chính của nền kinh tế Việt Nam (hình 1).
Hình 1. CAGR trung bình theo khu vực kinh tế của FAST500 (nguồn: Thống kê FAST500 từ năm 2019 đến nay, thực hiện bởi VNR).
Theo kết quả khảo sát của VNR, 81,3% số doanh nghiệp cho biết vẫn giữ vững được đà tăng trưởng doanh thu trong năm 2022. Khoảng 70,0% số doanh nghiệp ghi nhận lợi nhuận tăng lên so với năm trước, đặc biệt, hơn một nửa trong số đó đạt mức tăng trưởng lợi nhuận cao trên 75%. Tuy nhiên, tỷ lệ tăng lên của doanh thu và lợi nhuận trong giai đoạn 2021-2022 đều thấp hơn so với giai đoạn 2020-2021. Tỷ lệ doanh nghiệp ghi nhận số lượng đơn hàng tăng lên trong năm vừa qua chỉ đạt 69,6%, sụt giảm đáng kể so với một năm trước đó (82,1%), tương đương giảm 17,6%. Ở chiều ngược lại, tỷ lệ doanh nghiệp giảm số lượng đơn hàng cũng cao hơn nhiều so với một năm trước đó (21,7% so với 7,1%). Đáng lưu ý, mặc dù số lượng đơn hàng giảm sút nhưng tỷ lệ cắt giảm nhân sự giai đoạn 2021-2022 lại thấp hơn so với tỷ lệ này ở giai đoạn 2020-2021. Điều này càng làm nổi bật những nỗ lực không ngừng của các doanh nghiệp FAST500 trong việc vượt qua thách thức, đảm bảo việc làm cho người lao động.
Nhiều khó khăn, thách thức
Theo VNR, trong thời gian qua, hàng loạt thách thức liên tiếp xảy ra như xung đột Nga - Ukraine kéo theo đó là sự suy giảm của khu vực kinh tế châu Âu, Trung Quốc tiếp tục duy trì chính sách Zero-Covid; cầu tiêu dùng toàn cầu và đầu tư suy yếu do các nước thắt chặt chính sách tiền tệ và những thay đổi về chính sách thương mại của các đối tác nước ngoài… Khảo sát của VNR chỉ ra những khó khăn lớn nhất ảnh hưởng tới tăng trưởng của doanh nghiệp trong năm vừa qua (hình 2).
Hình 2. Những khó khăn hàng đầu ảnh hưởng đến tăng trưởng doanh nghiệp giai đoạn 2021-2022 (nguồn: Tổng hợp Khảo sát FAST500, thực hiện bởi VNR, tháng 02/2022 và tháng 02/2023).
Chi phí đầu vào tăng là khó khăn được 84,4% doanh nghiệp ghi nhận, nó là trở ngại lớn nhất phải đương đầu trong năm qua. Bên cạnh đó, nhu cầu thị trường biến động (78,1%), bất ổn kinh tế - chính trị trên thế giới (71,9%), gián đoạn chuỗi cung ứng (50,0%) và khó khăn trong tuyển dụng và giữ chân nhân sự (44,8%) là những “tảng đá” lớn khác cản trở doanh nghiệp trên lộ trình tăng trưởng. Nhìn chung, phần lớn các khó khăn đều có xu hướng gia tăng so với năm 2021, trong đó tỷ lệ doanh nghiệp lo ngại về bất ổn kinh tế - chính trị trên thế giới sẽ ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất kinh doanh tăng lên nhiều nhất (+39,3%). Ngược lại, mức độ tác động của đại dịch đã giảm đi đáng kể (-47,0%) khi các nền kinh tế trên thế giới dần mở cửa trở lại, kéo theo đó là thách thức liên quan đến gián đoạn chuỗi cung ứng cũng được cải thiện (-3,5%).
Triển vọng và cơ hội tăng trưởng của doanh nghiệp trong năm 2023
Mặc dù có nhiều lo ngại về một tương lại ảm đạm, theo chia sẻ của các chuyên gia và doanh nghiệp, vẫn còn có cơ sở cho những kỳ vọng tích cực. Đặc biệt, vào nửa sau của năm 2023, triển vọng của nền kinh tế thế giới sẽ khả quan hơn khi mối lo ngại lạm phát dần được giải tỏa và các ngân hàng trung ương đi đến chu kỳ cuối của chính sách thắt lưng buộc bụng. Báo cáo Triển vọng kinh tế toàn cầu của WB dự báo tăng trưởng GDP sẽ đạt mức 6,3% - cao thứ hai trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Báo cáo mới nhất của Ngân hàng Standard Chartered cũng dự báo rất tích cực về tăng trưởng của toàn nền kinh tế nước ta với tốc độ 7,2% trong cả năm 2023.
Với việc Việt Nam đã có những “nước cờ” tốt, trở thành một đối tác đáng tin cậy, nhanh nhạy và nổi lên như một nền kinh tế kiên cường trong thế giới đầy bất ổn vào năm 2022, các doanh nghiệp trong tất cả các lĩnh vực đã trở nên linh hoạt hơn và tăng khả năng cạnh tranh trong khu vực và trên toàn cầu. Động lực từ mức FDI cao trong năm 2022, đặc biệt là tỷ lệ FDI trong lĩnh vực công nghệ cao, các dự án phức hợp sản xuất hoặc nghiên cứu và phát triển (R&D) ngày càng tăng, được kỳ vọng sẽ có tác động lan tỏa công nghệ, tạo sức ép cạnh tranh, đổi mới công nghệ đối với các doanh nghiệp trong nước, cũng như tiềm năng để các doanh nghiệp trong nước tham gia chuỗi giá trị của doanh nghiệp FDI lớn.
Việc đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam là Trung Quốc tái mở cửa vào năm 2023 sẽ tạo thêm cơ hội mới cho doanh nghiệp Việt. Động thái mở cửa của thị trường đông dân nhất thế giới sẽ giúp hàng hóa, kể cả nông sản lẫn sản phẩm công nghiệp của Việt Nam được xuất khẩu tương đối mạnh mẽ sang phía Trung Quốc. Việc xuất nhập khẩu thuận lợi hơn sẽ giúp giảm chi phí sản xuất, nhất là chi phí logistics, từ đó tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng và giảm áp lực về lạm phát.
Bên cạnh đó, hoạt động du lịch sôi động trở lại cũng tạo thêm xung lực mới cho tăng trưởng năm 2023 khi tính chung hai tháng đầu năm nay, khách quốc tế đến nước ta đạt 1.804,1 nghìn lượt người, gấp 36,6 lần cùng kỳ năm trước. Một động lực khác được kỳ vọng là tốc độ giải ngân đầu tư công sẽ được đẩy nhanh trong thời gian tới. Theo Tổng cục Thống kê, đầu tư thực hiện từ nguồn ngân sách Nhà nước trong hai tháng đầu năm 2023 ước đạt 56,9 nghìn tỷ đồng, bằng 8,3% kế hoạch năm và tăng 18,3% so với cùng kỳ năm trước.
VNR cho biết, dưới góc nhìn của các doanh nghiệp FAST500, đa số đều giữ một thái độ thận trọng về triển vọng tăng trưởng trong năm 2023 (hình 3). Tuy nhiên, khi được hỏi về kế hoạch dự kiến trong năm nay, 62,5% doanh nghiệp cho biết sẽ mở rộng quy mô kinh doanh và 37,5% doanh nghiệp muốn giữ nguyên quy mô kinh doanh hiện tại.
Hình 3. Đánh giá về triển vọng tăng trưởng năm 2023 từ góc nhìn của doanh nghiệp FAST500 (nguồn: khảo sát doanh nghiệp FAST500, thực hiện bởi VNR, tháng 2/2022 và tháng 2/2023).
Nhận diện về các cơ hội trong năm mới, 72,7% số doanh nghiệp kỳ vọng tầm nhìn, chiến lược kinh doanh của công ty rõ ràng và nằm bắt được xu hướng thị trường sẽ là động lực lớn nhất đóng góp cho sự “vươn mình” của doanh nghiệp trong năm 2023. Cùng với đó, những cái tên còn lại trong top 6 động lực đóng góp cho sức tăng trưởng doanh nghiệp trong năm 2023 bao gồm: Sản phẩm chất lượng cao với giá cả cạnh tranh (54,5%), Đội ngũ nhân sự giỏi về chuyên môn, giàu kinh nghiệm và có tính kỷ luật cao (51,5%), Vị thế và năng lực cạnh tranh (42,4%), Có mối quan hệ tốt với đối tác và khách hàng 42,4% và Trung Quốc mở cửa trở lại (39,4%). Trong 6 trụ cột được kỳ vọng là động lực tăng trưởng của doanh nghiệp trong năm 2023, có tới 5 yếu tố đến từ nội lực của doanh nghiệp. Động lực bên ngoài duy nhất lọt top là “Trung Quốc mở cửa trở lại” cũng nằm ở vị trí cuối. Kết quả này khá tương đồng với nhận định phía trên của các doanh nghiệp khi cho rằng các yếu tố đến từ nội lực doanh nghiệp đã đóng góp nhiều nhất cho sự tăng trưởng trong năm qua. Ngoài ra, động lực được doanh nghiệp đặt nhiều kỳ vọng nhất là tầm nhìn, chiến lược kinh doanh của công ty rõ ràng, nắm bắt được xu hướng thị trường cũng là động lực có tỷ lệ bình chọn tăng cao nhất so với kết quả khảo sát năm ngoái (từ 53,5% lên 73,0%). Năm 2023, khi thị trường được dự đoán là có tính cạnh tranh cao và thay đổi nhanh chóng, các doanh nghiệp tin tưởng việc có một tầm nhìn và chiến lược kinh doanh rõ ràng và hiệu quả có thể có tác động đáng kể đến sự phát triển của doanh nghiệp. Qua đó, doanh nghiệp có thể duy trì sự tập trung vào mục tiêu cốt lõi, khả năng thích ứng và phù hợp với xu hướng thị trường, định vị mình để phát triển và thành công.
VVH (theo VNR)