“Biến cố” của Eriksen trong trận đấu giữa đội tuyển Đan Mạch và Phần Lan trong khuôn khổ vòng chung kết EURO 2020.
3 phút vàng ngọc cấp cứu cho việc ngừng tim
Có thể khẳng định, Eriksen đã đổ gục vì một cơn ngừng tim (Cardiac Arrest). Đây là một trong những nguyên nhân gây đột tử hàng đầu tại Mỹ với hơn 356.000 ca xảy ra bên ngoài bệnh viện tại Mỹ mỗi năm. Đây là tình trạng tối cấp cứu và chúng ta cần hồi sinh tim phổi (CPR-Cardiopulmonary resuscitation) ngay lập tức nhằm cố gắng bảo tồn chức năng não nguyên vẹn theo cách thủ công cho đến khi các biện pháp y tế tiếp theo xuất hiện (Máy khử nhịp tim). Thời gian vàng ngọc cho sơ cứu chỉ có 3 phút, sau thời gian ấy tỷ lệ tử vong của bệnh nhân tăng lên theo từng giây.
Ngừng tim khác với đột quỵ (Stroke - tai biến mạch máu não) và ngừng tim cũng khác với nhồi máu cơ tim (Heart Attack), mặc dù một cơn nhồi máu cơ tim có thể là nguyên nhân gây ra ngừng tim. Ngừng tim là tình trạng tim đột ngột ngừng đập dẫn đến mất chức năng do hệ thống điện của tim bị trục trặc, vì vậy tim mất khả năng bơm máu đi nuôi não và cơ thể. Còn nhồi máu cơ tim là do tắc nghẽn hệ thống mạch vành lưu thông máu đến nuôi tim dẫn đến các tế bào cơ tim bị chết dần do thiếu máu nuôi, đây là vấn đề liên quan đến "lưu thông tuần hoàn”.
Ai có thể bị ngừng tim đột ngột?
Ngừng tim đột ngột có thể xảy ra ở người không có tiền sử bệnh tim, tuy nhiên chúng thường xảy đến ở những người có bệnh tim từ trước (có thể chưa được chẩn đoán) như:
Một là, bệnh động mạch vành. Hầu hết các trường hợp ngừng tim đột ngột xảy ra ở những người bị bệnh mạch vành (xơ vữa, tắc nghẽn mạch vành).
Hai là, bệnh cơ tim. Điều này xảy ra chủ yếu khi các thành cơ tim phì đại và dày lên, điều này dẫn đến rối loạn nhịp tim.
Ba là, bệnh hẹp hở van tim.
Bốn là, dị tật tim ngay từ khi sinh ra (bệnh tim bẩm sinh). Đây là nguyên nhân hay gặp gây ngừng tim đột ngột ở trẻ em hoặc thanh thiếu niên. Những người trưởng thành đã phẫu thuật chỉnh sửa dị tật tim bẩm sinh vẫn có nguy cơ cao bị ngừng tim đột ngột.
Năm là, các vấn đề về điện trong tim. Ở một số người, vấn đề nằm ở chính hệ thống điện của tim thay vì vấn đề với cơ tim hoặc các van. Chúng được gọi là bất thường nhịp tim nguyên phát như hội chứng Brugada, hội chứng QT dài, hội chứng Wolff-Parkinson-White (WPW)…
Sáu là, sẹo của mô tim. Nó có thể là kết quả của một cơn nhồi máu cơ tim trước đó hoặc một nguyên nhân khác.
Trái tim bị “sẹo” dẫn đến rất dễ bị rối loạn nhịp thất, đe dọa tính mạng. Sáu tháng đầu tiên sau khi bị nhồi máu cơ tim là giai đoạn có nguy cơ cao nhất bệnh nhân bị ngừng tim đột ngột.
Bảy là, do dùng thuốc tim mạch. Một số loại thuốc điều trị loạn nhịp đôi khi có thể gây ra loạn nhịp thất ngay cả ở liều bình thường. Đây được gọi là hiệu ứng “loạn nhịp”. Những thay đổi đáng kể về nồng độ kali và magiê trong máu (ví dụ do sử dụng thuốc lợi tiểu) cũng có thể gây loạn nhịp tim và ngừng tim.
Tám là, bất thường mạch máu. Những trường hợp hiếm gặp này đặc biệt xảy ra ở động mạch vành và động mạch chủ. Adrenaline được giải phóng khi hoạt động thể chất cường độ cao có thể gây ngừng tim đột ngột.
Chín là, do sử dụng ma túy. Điều này có thể xảy ra ở cả những người khỏe mạnh.
Mười là, một số yếu tố nguy cơ gây ngừng tim đột đột có thể kể đến như tiền sử gia đình mắc bệnh động mạch vành hoặc bệnh rối loạn nhịp tim, hút thuốc kéo dài, huyết áp cao, cholesterol máu cao, béo phì, hội chứng ngưng thở khi ngủ, tiểu đường, người lớn tuổi (nguy cơ ngừng tim đột ngột tăng lên theo tuổi), nam giới hay gặp hơn nữ, mất cân bằng dinh dưỡng dẫn đến mức kali hoặc magiê trong máu thấp.
Đột ngột đổ gục, mất ý thức, không bắt được mạch và ngừng thở là hình ảnh thường gặp nhất. Tuy vậy, đôi khi bệnh nhân cũng có các dấu hiệu gợi ý như cảm giác khó chịu ở ngực, khó thở, hồi hộp, tim đập nhanh (đánh trống ngực).
Cách xử trí khi chứng kiến người bị ngừng tim
Ngừng tim là tình trạng nguy hiểm tối cấp cứu đòi hỏi mọi người phải nhận ra kịp thời và triển khai hô hấp nhân tạo (CPR) cùng máy khử rung tim (Defibrillator) ngay khi có thể.
Hồi sinh tim phổi (CPR) là một hoạt động sơ cứu kết hợp giữa ép tim ngoài lồng ngực thường xuyên với thông khí nhân tạo nhằm cố gắng bảo tồn chức năng não nguyên vẹn theo cách thủ công cho đến khi có sự hỗ trợ từ ekip cứu hộ y tế đến. Đây là “Kỹ năng sinh tồn” mà hầu hết chúng ta nên học cách thực hiện vì trong cuộc sống có rất nhiều tình huống xảy đến đòi hỏi chúng ta cần đến nó.
Sơ cứu đối với người bị ngừng tim đột ngột bằng cách ép tim ngoài lồng ngực với tốc độ từ 100 đến 120 lần ấn mỗi phút và lực ép đủ mạnh.
Khi chứng kiến tình huống bất tỉnh do ngừng tim, cần để bệnh nhân nằm ngửa, hô hoán gọi người trợ giúp hoặc bấm cấp cứu 115 mang theo máy khử rung tim tự động (AED) đến ngay và song song tiến hành ép tim ngoài lồng ngực với tốc độ từ 100 đến 120 lần ấn mỗi phút và lực ép đủ mạnh (độ lún thành ngực tầm 5cm, đừng sợ bệnh nhân gãy xương sườn). Hãy duy trì ép tim liên tục cho đến khi có máy khử rung tim di động hoặc nhân viên cấp cứu đến.