Sản phẩm trà xanh (trái) và hồng trà (phải) - 2 sản phẩm OCOP 5 sao của Hợp tác xã chế biến chè Phìn Hồ (Hà Giang).
Chương trình OCOP giai đoạn 2018-2020 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 490/QĐ-TTg ngày 7/5/2018 với mục tiêu: phát triển các hình thức tổ chức sản xuất, kinh doanh (ưu tiên phát triển hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ và vừa) để sản xuất các sản phẩm truyền thống, dịch vụ có lợi thế đạt tiêu chuẩn, có khả năng cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế, góp phần phát triển kinh tế nông thôn, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn; thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn hợp lý (hạn chế dân di cư ra thành phố), bảo vệ môi trường và bảo tồn những giá trị truyền thống tốt đẹp của nông thôn Việt Nam. Sau 3 năm triển khai, với sự tham gia tích cực của các cấp chính quyền và mọi tầng lớp nhân dân, đến nay đã có 59/63 tỉnh, thành phố tổ chức đánh giá, phân hạng được 4.469 sản phẩm của 2.439 chủ thể được công nhận đạt từ 3 sao trở lên (vượt 1,86 lần so với mục tiêu giai đoạn 2018-2020). Trong đó, có 20 sản phẩm thuộc 11 tỉnh/thành phố được xếp hạng cấp quốc gia 5 sao.
Trên cơ sở những kết quả đạt được của giai đoạn trước, Chương trình OCOP giai đoạn 2021-2025 được thực hiện với mục tiêu phát triển sản phẩm OCOP nhằm khơi dậy tiềm năng, lợi thế khu vực nông thôn, nâng cao thu nhập cho người dân; góp phần tiếp tục cơ cấu lại ngành nông nghiệp gắn với phát triển tiểu thủ công nghiệp, ngành nghề, dịch vụ và du lịch nông thôn; thúc đẩy kinh tế nông thôn phát triển bền vững… Chương trình đặt mục tiêu đến năm 2025 có ít nhất 10.000 sản phẩm OCOP được công nhận đạt từ 3 sao trở lên, trong đó có khoảng 400-500 sản phẩm đạt 5 sao; có ít nhất 30% các chủ thể OCOP xây dựng được chuỗi giá trị theo hướng kinh tế tuần hoàn, OCOP xanh gắn với vùng nguyên liệu ổn định; có ít nhất 50% làng nghề truyền thống có sản phẩm OCOP, góp phần bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống… Đồng thời, Chương trình sẽ tập trung củng cố và nâng cấp ít nhất 50% sản phẩm OCOP đã được đánh giá và phân hạng; ưu tiên phát triển sản phẩm OCOP gắn với thương hiệu sản phẩm, phát triển dịch vụ du lịch nông thôn.
Để thực hiện được các mục tiêu đề ra, Chương trình sẽ tập trung vào thực hiện những nội dung và nhiệm vụ trong tâm như: i) Tổ chức sản xuất gắn với phát triển vùng nguyên liệu đặc trưng; chuẩn hoá quy trình, tiêu chuẩn và phát triển sản phẩm OCOP theo chuỗi giá trị, phù hợp với lợi thế về điều kiện sản xuất và yêu cầu thị trường; nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động cho các chủ thể OCOP… Đặc biệt, Chương trình sẽ tăng cường chuyển đổi số trong truyền thông, xây dựng hồ sơ và quản lý dữ liệu sản phẩm OCOP; số hoá quá trình tiếp nhận hồ sơ, chấm điểm, phân hạng sản phẩm; số hoá sản phẩm và xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc theo chuỗi giá trị OCOP; hướng tới hình thành cơ sở dữ liệu quốc gia về Chương trình OCOP.
Bên cạnh các giải pháp về xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ, đào tạo nguồn nhân lực, tuyên truyền, nâng cao nhận thức, Chương trình xác định đẩy mạnh ứng dụng khoa học và công nghệ, đổi mới, hoàn thiện công nghệ chế biến quy mô nhỏ và vừa, đặc biệt là các sản phẩm OCOP đã được công nhận đạt sao; tăng cường chuyển giao ứng dụng công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin, khoa học xã hội và nhân văn trong phát triển sản phẩm OCOP gắn với du lịch nông thôn, bảo tồn giá trị văn hoá bản địa; thúc đẩy áp dụng các giải pháp về bảo hộ và khai thác hiệu quả giá trị tài sản trí tuệ (chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận) cho sản phẩm OCOP, nhất là các sản phẩm OCOP cấp quốc gia là giải pháp quan trọng để thực hiện thành công mục tiêu của Chương trình trong giai đoạn 2021-2025.
Theo Quyết định 919/QĐ-TTg, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn được giao chủ trì xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch triển khai Chương trình theo từng giai đoạn và hàng năm; Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương hỗ trợ các tổ chức kinh tế thiết kế sản phẩm; đẩy mạnh ứng dụng khoa học và công nghệ, chuyển đổi số; xây dựng các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật cho các sản phẩm OCOP; triển khai hệ thống giám sát, đánh giá và truy xuất nguồn gốc sản phẩm OCOP…
CT