Bảy trụ cột để phát triển KH&CN quốc gia
Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh vai trò then chốt của KH&CN đối với sự phát triển của một quốc gia. Theo Bộ trưởng, KH&CN đang không ngừng đổi mới, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp - một lĩnh vực mang ý nghĩa sống còn đối với Việt Nam. Để Việt Nam có thể thoát khỏi đói nghèo và vươn lên thành một quốc gia có thu nhập ổn định, nông nghiệp phải được đổi mới mạnh mẽ, lấy khoa học công nghệ và chuyển đổi số làm nền tảng.
Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu tại sự kiện.
Trong bối cảnh toàn cầu, KH&CN đang phát triển nhanh chóng với nhiều đột phá lớn, tạo ra sự cạnh tranh gay gắt về công nghệ. Khi đó, KH&CN không chỉ tạo ra sức mạnh nội tại mà còn mang lại tính tự chủ cho mỗi quốc gia. Với Việt Nam - một quốc gia có nền nông nghiệp độc lập, muốn tự chủ thực sự thì phải tự chủ về KH&CN trong nông nghiệp. Một quốc gia muốn trở thành cường quốc phải là cường quốc về KH&CN. Tương tự, để nông nghiệp Việt Nam phát triển bền vững và trở thành cường quốc nông nghiệp, KH&CN nông nghiệp cũng phải nằm trong nhóm dẫn đầu thế giới. Trong đó, Học viện Nông nghiệp Việt Nam cần trở thành hạt nhân của quá trình này, lấy công nghiệp hoá - hiện đại hoá làm nền tảng, lấy KH&CN làm động lực phát triển chất lượng cao”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định.
Về định hướng phát triển KH&CN quốc gia, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nêu rõ bảy trụ cột như sau:
Thứ nhất, KH&CN phải gắn với phát triển kinh tế - xã hội, giải quyết các bài toán lớn của quốc gia, nâng cao chất lượng sống cho người dân.
Thứ hai, chuyển đổi toàn diện để tạo “đất” cho KH&CN, đổi mới sáng tạo phát triển.
Thứ ba, thúc đẩy đổi mới sáng tạo toàn dân, để KH&CN lan tỏa sâu rộng trong toàn xã hội.
Thứ tư, tập trung làm chủ các công nghệ chiến lược, đặc biệt những lĩnh vực Việt Nam có nhu cầu cao nhưng đang phụ thuộc.
Thứ năm, gắn KH&CN với công nghiệp, thúc đẩy đổi mới trong công nghiệp và hỗ trợ nâng cao năng lực cho toàn dân.
Thứ sáu, xây dựng và phát triển nhân tài, coi đây là yếu tố cốt lõi của hệ sinh thái KH&CN.
Thứ bảy, đổi mới hệ thống quản trị KH&CN, cải cách thể chế liên tục để khơi dậy tính chủ động, sáng tạo và tinh thần làm chủ công nghệ trong đội ngũ nhà khoa học.
Nhiều thành tựu KH&CN được ứng dụng vào thực tiễn
Tại buổi làm việc, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam Nguyễn Thị Lan cho biết, hiện Học viện đang hợp tác chặt chẽ với hầu hết các tỉnh, thành phố trong cả nước, trên 200 doanh nghiệp và có mối quan hệ hợp tác chặt chẽ với trên 200 tổ chức quốc tế. Đây là nguồn lực mềm quan trọng của Nhà trường trong việc triển khai các hoạt động đào tạo, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ.
GS.TS Nguyễn Thị Lan - Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam phát biểu tại sự kiện.
Trong giai đoạn 2015-2025, Học viện đã thực hiện 1.187 đề tài các cấp, trong đó có 33 đề tài/dự án KH&CN cấp quốc gia; 23 đề tài nghiên cứu cơ bản của Quỹ Phát triển KH&CN quốc gia; 92 nhiệm vụ KH&CN cấp Bộ; 100 chương trình, dự án, hợp đồng quốc tế… Theo đó, đơn vị đã có hơn 100 sản phẩm KH&CN nổi bật, gồm 25 bằng độc quyền sáng chế/giải pháp hữu ích; 28 tiến bộ kỹ thuật; 3 giống vật nuôi; 46 giống cây trồng được công nhận lưu hành. Học viện cũng công bố trên 4500 bài báo tiếng Việt, trên 1200 bài báo quốc tế WoS/Scopus. Nhờ các thành tựu KH&CN trên, năm 2025, Học viện vinh dự được Tổ chức xếp hạng các cơ sở Nghiên cứu khoa học SCImago Institutions Rankings xếp hạng thứ 5 trong các cơ sở nghiên cứu khoa học của Việt Nam.
Bên cạnh đó, Học viện Nông nghiệp Việt Nam còn định hướng hoạt động nghiên cứu khoa học theo hướng kết hợp chặt chẽ giữa nghiên cứu cơ bản và nghiên cứu ứng dụng. Các sản phẩm nghiên cứu của Học viện vừa nhằm phục vụ thực tiễn, thông qua việc tạo ra quy trình công nghệ, sản phẩm ứng dụng để phục vụ người dân, doanh nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, vừa hướng tới đóng góp học thuật, hội nhập quốc tế bằng các công bố khoa học và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.
Trong quá trình triển khai hoạt động nghiên cứu và đào tạo, Học viện kiên định theo mô hình "tam giác vàng" gồm Nhà khoa học/viện nghiên cứu/trường đại học - Doanh nghiệp - Nhà nước. Mô hình này được cụ thể hóa qua việc ký kết hợp tác với hơn 200 doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp, chế biến và xuất khẩu, nhằm tạo cầu nối giữa nghiên cứu với thị trường và hỗ trợ đầu ra cho sản phẩm KH&CN của Học viện.
Theo Giám đốc Nguyễn Thị Lan, nhiều kết quả nghiên cứu đã được ứng dụng vào thực tiễn và chuyển giao cho các địa phương. Tuy nhiên, vẫn còn một số kết quả chưa thể hoàn thiện để đưa vào ứng dụng do nhiều nguyên nhân - cả khách quan lẫn chủ quan. Trong đó, các nguyên nhân khách quan như thiếu cơ chế đồng bộ, vướng mắc về pháp lý và sự không thống nhất giữa các văn bản quy phạm pháp luật là những rào cản lớn.
Thực hiện Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị và chỉ đạo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã xây dựng các đề án KH&CN với quy mô lớn, nội dung toàn diện. Cụ thể, nhà trường đã đề xuất 2 đề án trọng điểm, bao gồm hơn 60 nhiệm vụ, trong đó có 11 dự án ứng dụng và 13 nhiệm vụ nghiên cứu cơ bản, tập trung vào các mặt hàng nông sản chủ lực và các vấn đề cấp thiết của ngành nông nghiệp. Các đề án này được thiết kế theo tinh thần chỉ đạo của hai Bộ trưởng - hướng tới giải quyết những bài toán lớn của thực tiễn, tránh tình trạng manh mún, nhỏ lẻ trong hoạt động nghiên cứu. Đồng thời, đích đến của các đề tài là có thể chuyển giao cho doanh nghiệp, hoặc thương mại hóa.
Kiến nghị từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung đánh giá cao vai trò của Học viện Nông nghiệp Việt Nam, khẳng định đây là một trong những đơn vị đào tạo và nghiên cứu khoa học có uy tín hàng đầu trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường. Thứ trưởng mong muốn Học viện, cùng với đội ngũ các nhà khoa học phát huy tối đa thế mạnh hiện có để phối hợp với các cơ quan trực thuộc Bộ, triển khai hiệu quả các nhiệm vụ trọng tâm theo tinh thần của Nghị quyết số 57, Nghị quyết số 193/2025/QH15 của Quốc hội, Nghị quyết số 71/NQ-CP của Chính phủ và Kế hoạch số 503 của Bộ. Đặc biệt, Thứ trưởng nhấn mạnh sự cần thiết phải chú trọng các nhiệm vụ liên quan đến nghiên cứu, chuyển giao KH&CN, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ KH&CN để hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi, bố trí nguồn lực phù hợp nhằm giúp Học viện tham gia triển khai hiệu quả các nhiệm vụ mang tính đột phá trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đồng thời, Thứ trưởng đề nghị Bộ KH&CN xem xét hỗ trợ Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng như Học viện Nông nghiệp Việt Nam trong một số nội dung cụ thể:
Thứ nhất, hoàn thiện cơ chế, chính sách và quy định liên quan đến quản lý khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số theo hướng hiệu lực, hiệu quả và đột phá.
Thứ hai, quy hoạch mạng lưới các tổ chức KH&CN theo hướng tinh gọn, hiệu quả. Đồng thời đầu tư hạ tầng, trang thiết bị và phòng thí nghiệm trọng điểm hiện đại, đồng bộ.
Thứ ba, thiết lập nền tảng quản lý thống nhất trong lĩnh vực KH&CN nhằm đánh giá hiệu quả thực chất và tăng tính liên thông trong đầu tư nghiên cứu, chuyển giao, thương mại hóa sản phẩm. Đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số để tiếp cận công nghệ tiên tiến, hình thành mạng lưới chuyên gia và nhóm nghiên cứu xuất sắc trong và ngoài nước.
CT