Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương phát biểu tại Hội nghị (ảnh: BYT).
Nhiều dịch bệnh có nguồn gốc từ động gây hại đến sức khỏe người dân
Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương cho biết, 2 thập kỷ vừa qua, trên thế giới cũng như tại Việt Nam đã xảy ra nhiều dịch bệnh nguy hiểm và mới nổi, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người cũng như tác động lớn đến kinh tế - xã hội của các quốc gia, đặc biệt là các quốc gia đang phát triển. Phần lớn trong số đó là bệnh lây truyền từ động vật sang người như: dịch hạch, SARS, cúm gia cầm A/H5N1, đại dịch cúm A/H1N1, MERS-CoV, Ebola, COVID-19... Do nguồn gây bệnh là từ động vật nên để phòng, chống và kiểm soát các bệnh này không thể chỉ dựa vào nỗ lực đơn lẻ của ngành y tế hay thú y, mà cần sự phối hợp liên ngành một cách chủ động, chặt chẽ, thường xuyên và đặc biệt là sự tham gia của các cấp chính quyền. Thời gian qua, các bệnh dịch lây truyền từ động vật sang người đã cơ bản được kiểm soát, tuy nhiên, từ năm 2022 đến nay, một số dịch bệnh đã có dấu hiệu gia tăng trở lại: bệnh cúm gia cầm sau hơn 8 năm không ghi nhận ca mắc trên người, từ năm 2022 đến nay đã ghi nhận 2 ca mắc mới, trong đó có 1 ca tử vong (tháng 03/2024); dịch cúm gia cầm trên động vật vẫn được ghi nhận rải rác ở nhiều địa phương, tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm sang người. Thời tiết diễn biến thất thường, trong khi đó đường biên giới dài, thói quen giết mổ nhỏ lẻ... là những yếu tố nguy cơ khiến dịch bệnh bùng phát.
Tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Phùng Đức Tiến nhấn mạnh, không chỉ là bệnh gây tử vong cao nhất mà bệnh dại cũng đã và đang gây ra những thiệt hại lớn về kinh tế khi tiêu tốn 800 tỷ/năm chỉ riêng cho vắc-xin và huyết thanh kháng dại cho người, chưa bao gồm gánh nặng chi phí vết thương và gián tiếp.
Trong năm 2023, cả nước ghi nhận 82 ca tử vong do bệnh dại, 30/63 tỉnh, thành phố ghi nhận có ca mắc bệnh dại, cao nhất vào các tháng 3, 4 và 8. Miền Bắc có số ca bệnh dại cao nhất (37,8%), tiếp đến là miền Nam và Tây Nguyên (24,4%), miền Trung (13,4%). Tỷ lệ trẻ em dưới 15 tuổi bị bệnh dại chiếm 34%. Từ đầu năm 2024 đến nay, đã có 16/63 tỉnh ghi nhận có ca mắc bệnh dại trên người, trong đó khu vực miền Trung ghi nhận số ca bệnh dại tử vong gia tăng đột biến, cao nhất trên cả nước (10 ca).
Tỷ lệ tử vong do bệnh dại cao bắt nguồn từ một số nguyên nhân như người dân e ngại các tác dụng phụ của vắc-xin phòng dại, nên đã sử dụng các biện pháp điều trị không được Bộ Y tế công nhận; khó khăn trong tiếp cận vắc-xin do sinh sống ở vùng sâu, vùng xa; chi phí tiêm phòng dại tương đối cao (từ 1,2-1,5 triệu/ liệu trình). Thêm vào đó, tỷ lệ tiêm phòng cho đàn vật nuôi còn thấp, dẫn đến gia tăng dịch bệnh trên động vật và tăng nguy cơ lây nhiễm sang người. Công tác quản lý đàn chó, mèo còn hạn chế, nhiều địa phương vẫn để xảy ra tình trạng thả rông chó, mèo dẫn đến tăng nguy cơ tấn công con người.
Tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây nhiễm từ động vật sang người
Tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương đề nghị các giám đốc Sở Y tế tham mưu cho UBND các tỉnh, thành phố có kế hoạch trình HĐND để mua vắc-xin dại cung cấp cho người dân ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn; tăng cường các điểm tiêm, đặc biệt là các tỉnh có địa bàn rộng, vùng sâu, vùng xa để hỗ trợ cho người dân…
Bộ Y tế và Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn kiến nghị UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo các đơn vị, địa phương triển khai đầy đủ các biện pháp phòng, chống dịch theo ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và đề nghị, khuyến cáo của Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn; chỉ đạo chính quyền địa phương huy động nguồn lực, sự tham gia của các ban, ngành, đoàn thể, các tổ chức chính trị - xã hội đối với công tác phòng, chống dịch bệnh truyền nhiễm, quan tâm đến các bệnh lây truyền từ động vật sang người (trong đó, quan tâm bố trí kinh phí, nguồn nhân lực cho việc triển khai các hoạt động phòng, chống dịch) nhằm bảo vệ sức khỏe người dân, bảo vệ đàn vật nuôi, đảm bảo nguồn cung thực phẩm gia cầm an toàn, góp phần bảo đảm an sinh xã hội và đẩy mạnh xuất khẩu gia cầm và sản phẩm gia cầm…
Tại Hội nghị, các đại biểu đã tập trung thảo luận về tình hình dịch bệnh, những khó khăn, thách thức, các bài học kinh nghiệm, để từ đó tìm kiếm các giải pháp hiệu quả trong phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người.
BL