Chủ đề của Diễn đàn kinh tế Pháp ngữ (Franconomics) năm 2023 là: “Nhân văn số: Cơ hội và thách thức trong quá trình chuyển đổi số”. Diễn đàn do Khoa Quốc tế Pháp ngữ (IFI) thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) phối hợp cùng OIF, Tổ chức Đại học Pháp ngữ (AUF), Viện Quốc tế Pháp ngữ (2IF) thuộc Đại học Jean Moulin Lyon 3 (Pháp) đồng tổ chức vào ngày 17-18/10/2023, theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến.
Tại Diễn đàn, ông Edgar Doerig cho biết, nhân văn số đã được đề cập gần đây trong chiến lược mới về Cộng đồng Pháp ngữ số giai đoạn 2022-2026. Theo đó, chiến lược này hướng đến 5 trục phát triển chính: 1) góp phần giảm khoảng cách số và tăng khả năng tiếp cận số cho người thuộc Cộng đồng Pháp ngữ; 2) cải thiện kỹ năng công nghệ số, đặc biệt là cho thanh niên, phụ nữ và những người yếu thế trong xã hội; 3) tăng cường các chính sách về công nghệ số, chuyển đổi số; 4) nâng cao khả năng khám phá nội dung số Pháp ngữ; 5) khuyến khích đổi mới để phục vụ con người và khuyến khích phát triển toàn diện công nghệ số theo hướng bền vững và tôn trọng nhân quyền. Với cương vị là Trưởng Đại diện OIF tại châu Á - Thái Bình Dương, ông Edgar Doerig nhận định đây là một khu vực năng động, có tính kết nối cao. Tại đây, nhân văn số nói riêng và công nghệ số nói chung có nhiều tiềm năng nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức cần giải quyết. Đó là lý do việc tổ chức Franconomics 2023 là vô cùng cấp thiết để tập hợp các chuyên gia, nhà nghiên cứu, doanh nghiệp trong ngành, từ đó chia sẻ những kiến thức và kinh nghiệm phong phú về lĩnh vực này. Ông tin tưởng rằng, Franconomics 2023 với sự quy tụ của các học giả, nhà khoa học, nhà nghiên cứu, chuyên gia đầu ngành sẽ làm rõ những tiềm năng và thách thức của nhân văn số, các mô hình cần xây dựng cũng như những giải pháp để phát triển lĩnh vực này.
Đánh giá về vai trò của nhân văn số đối với khoa học xã hội và nhân văn, Phó Giám đốc ĐHQGHN Nguyễn Hoàng Hải khẳng định, trong bối cảnh chuyển đổi số với sự hiện diện đáng kể của ngày càng nhiều các công nghệ hiện đại, khoa học xã hội và nhân văn có nhiều cơ hội phát huy thế mạnh của mình, đặc biệt trong việc giúp kết nối các nhà khoa học, nhà nghiên cứu thông qua việc ứng dụng công nghệ mới vào các ngành khoa học nhân văn, gìn giữ các nền văn hoá và xa hơn nữa là thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của nhân loại trong tương lai. Giá trị căn bản của nhân loại, của văn hoá Việt Nam là luôn lấy con người làm trung tâm trong quá trình chuyển đổi số. Nhân văn số không chỉ đơn thuần là việc sử dụng công nghệ, mà còn là việc đảm bảo rằng con người vẫn đóng vai trò trung tâm trong mọi hoạt động.
Phó Giám đốc ĐHQGHN Nguyễn Hoàng Hải cho biết thêm, với sứ mệnh đào tạo nguồn nhân lực chất lượng, trình độ cao, bồi dưỡng nhân tài, nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và chuyển giao tri thức đa ngành, đa lĩnh vực, góp phần xây dựng, phát triển và bảo vệ đất nước, ĐHQGHN xác định chuyển đổi số vừa là cơ hội, vừa là nhiệm vụ sống còn trên con đường phát triển. ĐHQGHN đã chuyển đổi và nâng cấp một Trung tâm Quản trị đại học số để hỗ trợ các hoạt động này. Định hướng đến năm 2030, ĐHQGHN cơ bản trở thành đại học số. Chuyển đổi số đồng bộ, xuyên suốt, toàn diện trên tất cả các lĩnh vực, các cấp trong ĐHQGHN hướng đến hình thành một môi trường số an toàn, hiệu quả phục vụ nhu cầu đào tạo, nghiên cứu của ĐHQGHN, xứng đáng với vai trò của một đại học nghiên cứu hàng đầu khu vực.
Nói về lợi ích của nhân văn số, ông Laurent Sermet - Giám đốc khu vực châu Á - Thái Bình Dương, AUF nhận định rằng, nhân văn số có nhiều ưu điểm và lợi ích khi áp dụng, như hỗ trợ quảng bá văn hóa; khả năng lưu trữ, kết nối nhiều nguồn tài nguyên cũng như các nhà khoa học trên không gian số. Dưới tác động của nhân văn số, ảnh hưởng cộng đồng của các ngành nhân văn trở nên mạnh mẽ hơn thông qua các hoạt động truyền thông, quảng bá. Tuy nhiên, cũng tồn tại một số hạn chế trong lĩnh vực này như sự mất mát dữ liệu trong quá trình chuyển đổi, vấn đề đạo đức trong việc sử dụng dữ liệu, việc duy trì bảo tồn các nguồn lực và dự án, vấn đề thay đổi tư duy nhận thức…
Ông Manuel Jobert - Phó Giám đốc phụ trách Quan hệ quốc tế và Pháp ngữ, Đại học Jean Moulin Lyon 3, Giám đốc 2IF cho biết, 2IF cũng có cùng mối quan tâm về nhân văn số và coi lĩnh vực này là một trong những hướng nghiên cứu cần chú trọng. Ông Jobert cho rằng, việc áp dụng công nghệ số trong ngành khoa học xã hội và nhân văn mang lại nhiều lợi ích như tăng khả năng bảo quản dữ liệu và di sản, truy cập dễ dàng vào kho tài liệu và tri thức, hỗ trợ công việc của các nhà nghiên cứu trong thế kỷ XXI. Trái lại, việc phát triển vượt bậc của thế giới ảo cũng làm gia tăng khoảng cách trong đời sống thực. Do đó, Giám đốc 2IF khẳng định, chủ đề về nhân văn số của Franconomics 2023 là hoàn toàn phù hợp với bối cảnh hiện nay và Diễn đàn sẽ giúp người tham gia cùng nhau bàn luận, trao đổi và đề xuất giải pháp để giải quyết các vấn đề của nhân văn số.
Chủ nhiệm IFI, ĐHQGHN Phùng Danh Thắng khẳng định, giống với các năm trước, Franconomics 2023 đề cập đến những chủ đề “nóng” của Việt Nam và thế giới hiện nay là nhân văn số và an ninh con người. Mặc dù đã manh nha xuất hiện từ gần một thế kỷ trước, nhưng với tốc độ phát triển nhanh chóng của xã hội số hiện nay, 2 khái niệm này đã có nhiều biến đổi. Vì vậy, Franconomics năm nay hướng tới mục tiêu cập nhật những thông tin, kiến thức mới nhất về nhân văn số, đồng thời đưa ra những đề xuất hợp tác mới giữa các quốc gia trong Cộng đồng Pháp ngữ nhằm tận dụng cơ hội và hạn chế những khó khăn của lĩnh vực này. Ông Phùng Danh Thắng cho biết, Franconomics 2023 là sự kiện nằm trong chuỗi hoạt động kỷ niệm 30 năm thành lập IFI (1993-2023). Trong suốt 3 thập kỷ, IFI đã trở thành đơn vị tiên phong trong công tác đào tạo, nghiên cứu chuẩn quốc tế, chất lượng cao dựa trên nền tảng liên ngành công nghệ thông tin và Pháp ngữ. Trong tương lai, IFI hướng tới trở thành một trung tâm đại học hấp dẫn của Cộng đồng Pháp ngữ tại châu Á - Thái Bình Dương cũng như của thế giới.
Sau phiên toàn thể, Franconomics 2023 có 3 không gian thảo luận song song với sự tham gia của các học giả từ nhiều quốc gia trên thế giới theo hình thức kết hợp trực tiếp và trực tuyến: Không gian 1: “Chuyển đổi số văn hóa”, Không gian 2: “Công nghệ số và kinh tế xã hội”; Không gian 3: “Thanh niên trong xã hội số”.
Thanh Hòa