Chỉ dẫn địa lý được định nghĩa lại và bổ sung khái niệm chỉ dẫn địa lý đồng âm
Luật Sở hữu trí tuệ 2022 đảo dấu hiệu pháp lý “nguồn gốc địa lý” lên trước “sản phẩm” có nguồn gốc địa lý đó. Theo Luật Sở hữu trí tuệ 2022, chỉ dẫn địa lý là dấu hiệu dùng để chỉ nguồn gốc địa lý của sản phẩm từ khu vực, địa phương, vùng lãnh thổ hoặc quốc gia cụ thể. Luật Sở hữu trí tuệ 2022 cũng lần đầu bổ sung khái niệm chỉ dẫn địa lý đồng âm khi quy định rằng chỉ dẫn địa lý đồng âm là các chỉ dẫn địa lý có cách phát âm hoặc cách viết trùng nhau.
Điều kiện bảo hộ đối với chỉ dẫn địa lý đồng âm
Vì chỉ dẫn địa lý thường là tên gọi của các vùng, khu vực hoặc lãnh thổ nên có thể tồn tại hiện tượng cùng tồn tại các chỉ dẫn địa lý giống nhau được dùng cho một sản phẩm cụ thể ở một thị trường cụ thể. Chính khả năng đồng tồn tại các chỉ dẫn địa lý có cách viết trùng nhau hoặc phát âm giống nhau có thể làm xuất hiện khả năng người tiêu dùng nhầm lẫn về xuất xứ thực sự của các sản phẩm đó. Ví dụ, chỉ dẫn địa lý PROSECCO của Liên minh châu Âu (EU) nộp ở Australia bị Liên đoàn sản xuất rượu vang Australia (WFA) phản đối trên cơ sở PROSECCO là tên gọi của một giống nho được sử dụng ở Australia từ những năm 1990.
Việt Nam bảo hộ chỉ dẫn địa lý đồng âm chỉ trên cơ sở xem xét cân nhắc cả 2 yếu tố: (1) Chỉ dẫn địa lý đó được sử dụng trên thực tế theo cách thức không gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng về nguồn gốc địa lý của sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý; (2) Bảo đảm nguyên tắc đối xử công bằng giữa các tổ chức, cá nhân sản xuất sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý đó. Để xem xét khả năng bảo hộ chỉ dẫn địa lý đồng âm, người nộp đơn phải cung cấp tài liệu thuyết minh về điều kiện sử dụng và cách thức trình bày chỉ dẫn địa lý để bảo đảm khả năng phân biệt giữa các chỉ dẫn địa lý.
Quyền đăng ký chỉ dẫn địa lý
Đối với chỉ dẫn địa lý của Việt Nam, tổ chức tập thể đại diện cho tổ chức, cá nhân sản xuất sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý hoặc cơ quan hành chính địa phương nơi có chỉ dẫn địa lý có thể thực hiện quyền đăng ký chỉ dẫn địa lý của Việt Nam nhưng chỉ Nhà nước mới có tư cách chủ sở hữu của chỉ dẫn địa lý đó. Đối với chỉ dẫn địa lý của nước ngoài, việc xác định tư cách quyền đăng ký chỉ dẫn địa lý được xác định theo pháp luật của nước xuất xứ nơi có chỉ dẫn địa lý đó.
Tôm càng xanh Bến Tre được bảo hộ chỉ dẫn địa lý năm 2022.
Hai cơ chế phản đối chỉ dẫn địa lý
Luật Sở hữu trí tuệ 2022 lần đầu bổ sung cơ chế mới cho phép bên thứ ba phản đối đơn đăng ký chỉ dẫn địa lý ngoài việc vẫn giữ nguyên cơ chế cũ là văn bản nêu ý kiến của người thứ ba (chỉ đóng vai trò làm nguồn thông tin tham khảo cho quá trình xử lý đơn đăng ký chỉ dẫn địa lý). Theo đó, trong khi quyền nộp văn bản nêu ý kiến bởi người thứ ba có thể được thực hiện tính từ thời điểm đơn đăng ký chỉ dẫn địa lý được công bố trên công báo sở hữu công nghiệp cho đến trước ngày ra quyết định cấp giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý thì quyền nộp đơn phản đối đơn đăng ký chỉ dẫn địa lý lại bị giới hạn trong vòng không quá 3 tháng kể từ ngày chỉ dẫn địa lý được công bố.
Hàng hóa giả mạo chỉ dẫn địa lý
Luật Sở hữu trí tuệ 2022 mở rộng phạm vi xác định hành vi sản xuất, buôn bán hàng hóa giả mạo chỉ dẫn địa lý, cụ thể hành vi giả mạo tem, nhãn có chứa dấu hiệu trùng hoặc tương tự đến mức khó phân biệt với chỉ dẫn địa lý dùng cho chính mặt hàng đó và việc gắn dấu hiệu này được thực hiện bởi tổ chức, cá nhân không có quyền sử dụng chỉ dẫn địa lý theo Luật Sở hữu trí tuệ hoặc theo pháp luật của nước xuất xứ của chỉ dẫn địa lý đó.
Cần lưu ý rằng, hành vi sản xuất, buôn bán hoặc giả mạo tem, nhãn có chứa dấu hiệu trùng hoặc tương tự đến mức khó phân biệt với chỉ dẫn địa lý đang được bảo hộ dùng cho chính mặt hàng đó có thể phạm vào tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 226 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi nếu thỏa mãn các yếu tố cấu thành tội phạm, trong đó đặc biệt là quy mô thương mại (hàng hóa vi phạm trị giá từ 200 triệu đồng trở lên).