Có bao nhiêu “trận chiến” diễn ra bên trong mỗi doanh nghiệp trong vùng “tâm bão”?
Cho tới tháng 4/2021, Việt Nam thành công chống đại dịch Covid-19 được xem là một kỳ tích đáng tự hào được thế giới nể trọng. Thế nhưng, kể từ khi chủng Delta tràn vào, Việt Nam đã từng bước phải trải nghiệm những gì mà các quốc gia khác đã phải trải qua về cả tốc độ lây nhiễm và mức độ tàn khốc của nó. Sự tác động của đại dịch Covid-19 trong đợt bùng phát lần thứ 4 đã ảnh hưởng tiêu cực đến mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội, nhất là hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Theo TS Nguyễn Thanh Mỹ, khó khăn lớn với doanh nghiệp giai đoạn vừa qua là cách chống dịch của các cơ quan, ban, ngành địa phương chưa phù hợp với doanh nghiệp. TS Mỹ cho rằng: “Việt Nam đã chủ quan khi chiến thắng Covid-19 trong các lần chống dịch trước và việc mỗi nơi chống dịch một kiểu là nguyên nhân chủ quan dẫn đến tâm lý hoang mang trong dân. Chúng ta cũng không thể áp đặt “zero Covid” cho tất cả các doanh nghiệp. Vì vậy, doanh nghiệp cần phải kiên trì để theo dõi tình hình và sự thay đổi của chính sách để có thể bám sát quy trình, duy trì sản xuất cho doanh nghiệp, không làm đứt gãy chuỗi cung ứng”.
Đồng tình với ý kiến của TS Nguyễn Thanh Mỹ, ông Nguyễn Quốc Kỳ cho rằng, doanh nghiệp nên kiên nhẫn trong giai đoạn “nóng” hiện tại và nhận định: “Tình hình đợt dịch Covid-19 thứ 4 tiếp tục diễn biến hết sức phức tạp khiến các doanh nghiệp vận tải hàng không vốn đã khó khăn thì nay lại rơi vào tình cảnh hết sức lao đao. Hàng loạt chuyến bay bị cắt giảm, máy bay "đắp chiếu", hành khách vắng bóng, cảng hàng không ngưng trệ, các hãng hàng không liên tiếp thông báo lỗ... cho thấy ảnh hưởng tiêu cực của dịch bệnh tới hoạt động của ngành du lịch. Hiện tại chỉ còn 10% các doanh nghiệp du lịch, lữ hành còn mở cửa trên địa bàn TP Hồ Chí Minh. Các doanh nghiệp này chủ yếu phục vụ công tác chống dịch như chở người dân hồi hương hoặc đi cách ly. Còn lại hầu như đóng cửa hết”.
Theo đánh giá từ Bộ Tài chính, dịch Covid-19 còn tiếp tục diễn biến phức tạp trên thế giới, trong khu vực và Việt Nam, làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, ảnh hưởng tới hầu hết các ngành kinh tế. Bên cạnh đó, dự báo kinh tế thế giới trong năm 2021 tiếp tục chịu tác động nghiêm trọng của dịch bệnh. Nhiều ngành, lĩnh vực trong nước gặp khó khăn, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp bị đình trệ, nhất là doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực du lịch, hàng không, vận tải...
Đối với ngành hàng bán lẻ và dịch vụ, trong thời gian dịch bệnh diễn ra, Saigon Co.op vẫn nỗ lực cung ứng hơn 2.000 tấn hàng hoá mỗi ngày tại gần 1.000 điểm bán trực thuộc trên 44 tỉnh, thành trong cả nước và tiếp tục cung cấp trung bình gần 46.000 suất ăn mỗi ngày cho các khu cách ly tập trung tại TP Hồ Chí Minh. Ngoài ra, còn phối hợp với Mặt trân Tổ quốc Việt Nam của TP Hồ Chí Minh thực hiện các túi quà an sinh xã hội đến với các hộ có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn thành phố.
Hình ảnh trong Vietnam Ceo Forum.
Tại diễn đàn, ông Nguyễn Anh Đức nhìn nhận từ góc tích cực hơn và nhận định: “Ngành bán lẻ thường bị nhầm là không thể chết dù có rủi ro, nhưng trên thực tế, thương mại hiện đại chỉ đóng 1/4 thị phần. Khi hình thức mua bán truyền thống bị ảnh hưởng thì thương mại hiện đại lúc này sẽ gồng gánh”. Quan trọng hơn, hệ thống bán lẻ này có hơn 18.000 cán bộ, nhân viên không bị mất việc và lương không hề bị giảm. “ Trong dịch, Saigon Coop có 1300 là F0, những người này đều được hưởng những chế độ chính sách cho việc bị nhiễm bệnh. Việc này tạo ra sự thay đổi. Mấu chốt là không khiến người lao động mất việc”.
Thực tế, trong thời gian qua lượng khách hàng dồn về siêu thị khá đông khiến các điểm bán của Saigon Co.op từ offline đến online đều quá tải nhưng phân tích ngành hàng lại cho thấy siêu thị đang gồng mình chịu lãi âm. Thời điểm này, người dân chủ yếu mua thực phẩm tươi sống (hơn 75%) trong khi đây là ngành hàng có tỷ lệ lợi nhuận thấp nhất trong tất cả các ngành hàng, chưa kể nhóm này đang phải bù lỗ chi phí tìm gom nguồn hàng, vận tải, kiểm dịch, hao hụt…
“Cuộc đua” nào để doanh nghiệp sống còn?
Tính chung 6 tháng đầu năm 2021, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng đạt 2.463,8 nghìn tỷ đồng, tăng 4,9% so với cùng kỳ năm trước, nếu loại trừ yếu tố giá tăng 3,55%. Đây là một con số tích cực trong nền kinh tế nói chung và trong ngành hàng bán lẻ - dịch vụ nói riêng. Tuy nhiên, tính trong 2 quý đầu năm 2021, “trận địa” chống Covid-19 được các khách mời ví von là một cuộc đua của những ngành “thiếu oxy”.
Theo ông Nguyễn Anh Đức, ngành hàng bán lẻ - dịch vụ đang chạy đua với tốc độ “quá nhanh, quá nguy hiểm” vì “Chỉ thị của chính quyền thay đổi hàng ngày nên đòi hỏi doanh nghiệp cần phải biết cách ‘lấy hơi’, điều đó ảnh hưởng đến ‘lá phổi’ của mình. Các nhà bán lẻ phải tìm giải pháp để chan hòa, giữ nhịp thở thấp nhưng thở đều”. Khi nói về Saigon Coop thời gian qua, ông Đức nhận xét: “Giai đoạn vừa qua là giai đoạn chạy gắng sức. Chúng tôi phải giao ban toàn công ty hàng ngày với nhịp độ quá nhanh, chưa cảm nhận được thì đã phải triển khai. Vì vậy, Saigon Coop đang thay đổi cách vận hành để thích nghi với tốc độ ‘quá nhanh, quá nguy hiểm’ như hiện nay”.
Đối với cuộc đua này, ông Nguyễn Thanh Mỹ cho rằng, cuộc đua chống dịch cần có những chặng nghỉ ở giữa để lấy sức và tái cấu trúc doanh nghiệp. Ông phát biểu: “Chúng ta phải điều chỉnh tốc độ và có kế hoạch lâu dài hơn, không phản ứng theo thị trường, phải có kế hoạch đặc thù 5 năm, 10 năm, có lộ trình điều chỉnh tốc độ. Doanh nghiệp nên chuẩn bị sẵn sàng, đầu tư vào công cụ giám sát”. Đối với các doanh nghiệp công nghệ, muốn thắng địch thì phải thấy được địch ở đâu. Đây cũng là thách thức thú vị cho những người làm khoa học, những người phát triển công nghệ mới”.
Về ngành hàng không, ông Nguyễn Quốc Kỳ ví nếu ngành du lịch - hàng không như một bệnh nhân của Covid-19, thì ngành này đang thực sự cần chạy ECMO (phương pháp hỗ trợ tuần hoàn cho phổi). Khác với các doanh nghiệp tiêu dùng phải hoạt động hết công suất như Saigon Co.op, doanh nghiệp của ông Nguyễn Quốc Kỳ gần như bất động nhiều tháng nay do dịch bệnh. Ông Kỳ nhận định, ngành hàng không nói riêng và du lịch nói chung hiện tại đang “đóng băng”, có thể “sẽ không bao giờ phục hồi được như trước. Du lịch nghỉ dưỡng được dự báo sẽ khôi phục khi vắc xin có hiệu quả đưa vào sử dụng, tuy nhiên hành khách sẽ thận trọng hơn vì vẫn lo lây bệnh khác. Họ sẽ đánh giá mức độ an toàn trước khi quyết định du lịch trở lại”. Bên cạnh đó, ông định hướng thị trường khai thác của Vietravel là các tuyến du lịch kết nối địa phương. Để có thể quay lại đường đua, vấn đề rất lớn mà ngành du lịch phải giải quyết được là tâm lý khách hàng, đảm bảo an toàn cho du khách. Trong đó an toàn là vấn đề ưu tiên số một.
Đồng tình với người sáng lập Vietravel, ông Nguyễn Anh Đức cũng cho rằng, bên cạnh những thuận lợi thì khó khăn sau thời gian giãn cách là điều khó tránh khỏi, và Saigon Co.op cũng không ngoại lệ. Ông Đức cho biết, khi một lượng lớn khách hàng đổ dồn về cùng một lúc sẽ ảnh hưởng đến chất lượng, và đây là điều mà Saigon Co.op lo ngại hậu giãn cách.
Tại diễn đàn, ông Lê Trí Thông cho biết, năm 2021 có quá nhiều biến động, bất định, đặt ra câu hỏi cho nhiều doanh nghiệp rằng “Covid có phải là trận cuối?” Trên thực tế, những biến cố luôn là “những trận cuối nối tiếp nhau. Chúng ta sẽ tiếp tục chiến đấu những trận cuối, nhưng nó sẽ tiến hóa và chúng ta phải tự học cách tồn tại với gió mưa”. Ông Thông có lời khuyên 5T dành cho doanh nghiệp đang vẫy vùng trong những “trận cuối”: “Tỉnh táo” - thoát ra khỏi những hào quang trong quá khứ, không ngủ quên trong những trận đánh thắng đại dịch vào những đợt bùng phát trước; “Tài năng” - tìm ra nhân tài trong đội ngũ, vì nhân viên là tài sản quan trọng nhất tạo nên bộ rễ của cây; “Tái tạo” - sau đại dịch, doanh nghiệp sẽ không thể đi theo con đường như cũ nên phải khởi động lại và tái cơ cấu doanh nghiệp; “Tình nghĩa” - doanh nghiệp nên gắn bó với doanh nghiệp, với đội ngũ lao động, với Nhà nước, giúp chúng ta bám sâu hơn để chịu đựng “gió mưa”; “Tốc độ” đi kèm với “Tỉnh Táo” - cơn bão thổi tới và tất cả phải xuất phát trở lại, nhanh chóng xoay chuyển tình thế để thích nghi kịp thời, tỉnh táo nhìn về phía trước để thấy được những con đường, thấy được những kịch bản khác nhau để linh hoạt đối phó tình huống.
Đây là những bài học từ thực tế rất quý giá mà các doanh nhân đã rút ra từ thực tế đối diện với “bão giông” gửi đến các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Dù trong viễn cảnh nào, nền kinh tế cũng cần được mở cửa trở lại, triển khai một cách thận trọng và bài bản theo lộ trình. Tại nhiều thị trường quốc tế, các hoạt động kinh tế có xu hướng phục hồi mạnh mẽ ngay thời điểm kinh tế mở cửa và các chuyên gia kỳ vọng nhìn thấy điều tương tự ở Việt Nam. Bên cạnh những kinh nghiệm vùng vẫy trong những “trận cuối”, các khách mời cũng có những chia sẻ về: những trận chiến khác của doanh nghiệp; vũ khí hiệu quả nhất cho các doanh nghiệp ở hiện tại và tương lai; cuộc săn lùng “vũ khí chiến đấu” mới cho những trận đấu mới; liệu có “ngọn hải đăng” nào trên một hải trình chưa nhận diện điểm đến cuối cùng?...
Nguyễn Thị Thúy Hằng