Các triệu chứng và nguyên nhân
Nhức đầu, chóng mặt, buồn nôn; kích ứng mắt, mũi, cổ họng; ho khan, khô hoặc ngứa da; khó tập trung, mệt mỏi, nhạy cảm với mùi; khàn giọng, dị ứng; các triệu chứng giống cảm lạnh, cúm; tăng tỷ lệ lên cơn hen suyễn và thay đổi tính cách là những triệu chứng cơ bản của SBS. Bệnh này làm giảm hiệu quả công việc và tăng khả năng vắng mặt tại nơi làm việc. Hầu hết những người mắc hội chứng SBS đều khẳng định rằng họ đã cảm thấy nhẹ nhõm hơn sau khi rời khỏi nhà hoặc phòng làm việc.
Hội chứng bệnh nhà kín làm tăng tỷ lệ nghỉ ốm và giảm năng suất của người lao động.
Các triệu chứng của SBS thường được thấy ở những người làm công việc văn phòng và phổ biến hơn ở nữ giới. Bệnh cũng xuất hiện phổ biến ở trong các tòa nhà có điều hòa không khí hơn là trong các tòa nhà được thông gió một cách tự nhiên, và trong tòa nhà khu vực công hơn là khu vực tư nhân (bảng 1).
Bảng 1. Nguyên nhân gây ra SBS.
|
Nguyên nhân gây ra SBS
|
%
|
Ghi chú
|
|
Chất ô nhiễm trong nhà
|
18
|
Phơi nhiễm với hóa chất hoặc các tác nhân độc hại khác được tạo ra trong không gian văn phòng như alcol methylic từ máy in, methacrylate từ máy photocopy, sulfur dioxide từ hệ thống sưởi, các amin được sử dụng trong hệ thống làm ẩm…
|
|
Chất ô nhiễm từ bên ngoài
|
10
|
Phơi nhiễm với hóa chất hoặc chất độc hại khác từ bên ngoài tòa nhà như khói thải xe cộ, hoạt động xây dựng…
|
|
Chất ô nhiễm từ nguyên vật liệu xây dựng
|
3
|
Các vấn đề từ vật liệu được sử dụng để xây nhà (không bao gồm amiang) như formaldehyde, sợi thủy tinh.
|
|
Thiếu sự thông khí
|
48
|
Triệu chứng có thể do mức độ thấp của nhiều loại chất gây ô nhiễm và/hoặc sự thông gió kém.
|
|
Viêm phổi quá mẫn
|
3
|
Do phản ứng với vi sinh vật trong môi trường tòa nhà.
|
|
Khói thuốc
|
2
|
|
|
Độ ẩm không phù hợp
|
4
|
|
|
Tiếng ồn, ánh sáng
|
1
|
|
|
Bệnh ghẻ
|
0,5
|
|
|
Khác
|
10,5
|
|
Một số nguyên chính gây nên SBS như chất ô nhiễm hóa học, sinh học, thiếu sự thông khí…
Chất ô nhiễm hóa học
Các chất ô nhiễm hóa học từ bên ngoài như từ khói xe cơ giới, ống dẫn nước và khí thải sinh hoạt từ các ngôi nhà xung quanh có thể xâm nhập vào tòa nhà thông qua các lỗ hút gió, cửa sổ và các lỗ hổng khác. Các sản phẩm phụ của quá trình đốt cháy, formaldehyde, amiang, bụi và sơn chì có thể xâm nhập qua các lỗ hút gió và các lỗ hổng khác để vào tòa nhà.
Chất gây ô nhiễm phổ biến nhất từ không khí trong nhà là các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC). Nguồn gốc của VOC chính là chất kết dính, vải bọc, thảm, máy photocopy, sản phẩm gỗ nhân tạo, thuốc trừ sâu, chất tẩy rửa... Khói thuốc lá trong môi trường, các chất dạng hạt có thể hít vào, các sản phẩm phụ từ quá trình đốt cháy của bếp, lò sưởi; nước hoa tổng hợp cũng như các mỹ phẩm làm đẹp cũng góp phần vào sự ô nhiễm này.
Chất ô nhiễm sinh học
Các chất ô nhiễm sinh học bao gồm phấn hoa, vi khuẩn, virus, nấm, nấm mốc... Những chất ô nhiễm này có thể sinh sôi trong nước tù đọng, tích tụ trong máy tạo ẩm, ống thoát nước, ống dẫn hoặc tích tụ trên gạch, vật liệu cách nhiệt, thảm và vải bọc.
Phân côn trùng và chim cũng có thể là nguồn ô nhiễm sinh học. Ô nhiễm sinh học sẽ gây ra sốt, ớn lạnh, ho, tức ngực, đau cơ và các phản ứng, dị ứng khác. Trong các văn phòng có mật độ nhân viên lớn, các bệnh lây truyền qua đường không khí có thể lây lan nhanh từ nhân viên này sang nhân viên khác. Hệ thống điều hòa không khí có thể tái tuần hoàn các mầm bệnh và làm lây lan khắp tòa nhà.
Thiếu sự thông khí
Thiếu sự thông khí được cho là nguyên nhân dẫn đến tình trạng không thể duy trì sức khỏe và sự thoải mái của những người dân cư ngụ trong một tòa nhà. Hệ thống sưởi, thông gió và điều hòa không khí bị trục trặc cũng làm tăng sự ô nhiễm không khí trong nhà. Để có chất lượng không khí trong nhà ở mức chấp nhận được với mức tiêu thụ năng lượng tối thiểu, Hiệp hội kỹ sư lò sưởi, máy lạnh và điều hòa không khí Hoa Kỳ (ASHRAE) gần đây đã sửa đổi các tiêu chuẩn thông gió thành: lưu lượng không khí ngoài trời tối thiểu là 15 CFM/người (1 CFM = 0,588 m3/h) để tránh các vấn đề liên quan đến thông gió không đầy đủ. Tiêu chuẩn là 20 CFM/người trong không gian văn phòng và 60 CFM/người trong phòng hút thuốc.
Ngoài ra còn có một số nguyên nhân khác như: viêm phổi quá mẫn, khói thuốc, độ ẩm không phù hợp, bức xạ điện từ (lò vi sóng, tivi và máy tính phát ra bức xạ điện từ làm ion hóa không khí), yếu tố tâm lý (căng thẳng quá mức hoặc không hài lòng trong công việc, mối quan hệ giữa các cá nhân với nhau và việc giao tiếp kém...), ánh sáng kém/không thích hợp…
Phòng ngừa và kiểm soát
Để phòng ngừa và kiểm soát SBS, các nhà khoa học khuyến cáo một số vấn đề:
Một là, tăng tốc độ thông gió và phân phối không khí. Hệ thống sưởi, thông gió và điều hòa không khí phải được thiết kế để đáp ứng các tiêu chuẩn thông gió trong quy chuẩn xây dựng của địa phương. Hệ thống này cần được vận hành và bảo trì đúng cách để đảm bảo đạt được tốc độ thông gió mong muốn. Nếu có các chất ô nhiễm mạnh, không khí có thể cần được thông gió trực tiếp ra bên ngoài. Hệ thống thông gió được khuyến khích để loại bỏ các chất ô nhiễm tích tụ trong các khu vực cụ thể như phòng nghỉ, phòng photocopy và các cơ sở in ấn…
Hai là, loại bỏ hoặc sửa đổi nguồn ô nhiễm bằng cách bảo trì định kỳ hệ thống sưởi, thông gió và điều hòa không khí; thay thế gạch trần và thảm bị dính nước, sử dụng sàn đá, gốm hoặc gỗ cứng, chống thấm nước thích hợp, tránh sử dụng các loại vải bọc tổng hợp đã qua xử lý; giảm thiểu việc sử dụng các thiết bị điện tử và rút phích cắm các thiết bị không hoạt động; thải chất ô nhiễm ra bên ngoài; lưu trữ sơn, dung môi, thuốc trừ sâu và chất kết dính trong các thùng kín ở những khu vực thông thoáng và sử dụng chúng trong thời gian ngắn hoặc ở nơi không có người ở.
Ba là, làm sạch không khí. Việc này có thể được thực hiện bằng cách đảm bảo không gian thông thoáng với thiết kế văn phòng mở; sử dụng kính mờ và cửa sổ trần giúp tiếp cận với ánh sáng tự nhiên. Bộ lọc không khí cũng có hiệu quả trong việc loại bỏ ít nhất một số chất gây ô nhiễm.
Bốn là, giáo dục và truyền thông là yếu tố quan trọng của bất kỳ chương trình quản lý chất lượng không khí nào. Về lâu dài thì đây là biện pháp hiệu quả giúp ngăn ngừa và giải quyết các vấn đề sức khỏe.
Năm là, tạo ra chế tài cấm hút thuốc tại nơi làm việc hoặc hạn chế hút thuốc ở những khu vực thông thoáng cách xa nơi làm việc.
Đào Thị Hải Yến (theo nih.gov)