Buổi tọa đàm được tổ chức bằng hình thức trực tuyến trên nền tảng Zoom Webinar, thu hút sự quan tâm, theo dõi và tương tác của hơn 3.600 giáo viên, phụ huynh trên cả nước. Tại buổi tọa đàm, các chuyên gia trao đổi về những cách thức để chuẩn bị tâm thế học tập cho học sinh lớp 1, những kỹ thuật để duy trì sự hứng thú, sự tập trung trong học tập trực tuyến cũng như cách thức cân bằng sức khỏe tinh thần và thể chất trong bối cảnh học tập trực tuyến. Bên cạnh đó, các phương pháp thiết kế bài học trực tuyến, phương pháp sư phạm và gợi ý tổ chức hoạt động phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của học sinh lớp 1 cũng được các chuyên gia đề cập sâu nhằm giúp giáo viên bậc tiểu học có cái nhìn thực tế hơn, đảm bảo chất lượng giáo dục đào tạo trẻ được tốt hơn.
Buổi tọa đàm mang lại ý nghĩa thiết thực trong bối cảnh học sinh lớp phải học tuyến vì đại dịch Covid-19. Những nội dung có thể gợi ý cho các bậc phụ huynh và giáo viên chuẩn bị cho con tâm thế sẵn sàng để thích ứng với phương pháp học tập mới này.
Khó khăn của học sinh lớp 1 khi học trực tuyến
Chia sẻ tại buổi tọa đàm, PGS.TS Trần Thành Nam - Chủ nhiệm Khoa Các Khoa học Giáo dục, Trường Đại học Giáo dục, ĐHQGHN đã nêu ra những khó khăn của học sinh lớp 1 khi phải học trực tuyến, trong đó nhấn mạnh vai trò của các thầy cô giáo và cha mẹ giúp các con sẵn sàng vào năm học mới. Theo đó, có 5 khó khăn mà học sinh lớp 1 gặp phải khi học trực tuyến bao gồm:
Một là, dễ mất tập trung do trẻ đang trong độ tuổi háo hức khám phá môi trường xung quanh.
Hai là, độ tuổi hiếu động và ồn ào, khoảng chú ý ngắn nên rất khó khăn khi phải ngồi một chỗ và tập trung trong thời gian dài.
Ba là, khả năng phối hợp thị giác - thính giác - vận động kém, các em không thể thực hiện nhiều thao tác cùng lúc nên sẽ dễ bỏ lỡ bài học nếu bị phân tâm hoặc lúng túng bởi công nghệ.
Bốn là, độ tuổi của trẻ lớp 1 dễ lo lắng và tổn thương, các con dễ cảm thấy bất an khi không có được sự chú ý từ thầy cô hoặc cha mẹ, điều này khiến các con không thể tiếp thu kiến thức.
Năm là, mỗi em có những thế mạnh và điểm yếu riêng, do vậy, giáo viên và cha mẹ cần có sự hỗ trợ kịp thời để các con không bị bỏ lại phía sau và không thể theo được khi học trực tuyến.
Cha mẹ giúp con vượt qua trở ngại tâm lý
Nói về vai trò của cha mẹ đối với việc học trực tuyến của học sinh lớp 1, PGS.TS Trần Thành Nam cho biết, để có thể dạy học trực tuyến hiệu quả, cha mẹ và giáo viên cần phải hiểu đặc điểm tâm lý của trẻ, những khó khăn khi các con học trực tuyến và cần có những chiến lược phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường, giúp con vượt qua trở ngại tâm lý để sẵn sàng cho việc học trực tuyến. Chuyên gia Trần Thành Nam cho rằng, điều quan trọng nhất là cha mẹ phải tạo cho con một tâm thế háo hức đối với việc học trực tuyến. Tiếp nữa, không gian học tập cố định và quy tắc tôn trọng trật tự khi con học khiến con có thể học trực tuyến một cách tập trung hơn. Thứ ba, cha mẹ phải đóng vai trò giáo viên/huấn luyện viên để có thể hỗ trợ con khi cần thiết. Thứ tư, cha mẹ có thể giúp con thoát khỏi cảm giác ở nhà bằng cách cho con mặc đồng phục như học trên lớp, rèn con ngồi học đúng tư thế…
Ngoài ra, PGS.TS Trần Thành Nam cũng “mách” cho các bậc phụ huynh một vài bí quyết giúp con tăng sự tập trung như: dán những lời nhắc nhở dễ thương trong tầm mắt của trẻ hay sử dụng quả bóng stress để giảm lo âu. Bên cạnh đó, cha mẹ cần phân bổ thời gian sử dụng màn hình cho các hoạt động trong ngày của con để đảm bảo con không bị quá tải khi học trực tuyến. Đồng thời, cần xen kẽ các hoạt động thể chất vừa sức giúp con giảm căng thẳng cũng như tăng cường vận động.
Chuyên gia tâm lý giáo dục cũng lưu ý, cha mẹ cần sẵn sàng hỗ trợ tâm lý cảm xúc cho con trẻ khi vào học trực tuyến, hướng dẫn con thực hiện những bài tập thư giãn phù hợp khi đối diện với cảm xúc tiêu cực. Cuối cùng, cha mẹ cần chủ động cập nhật kiến thức dinh dưỡng, chăm sóc trẻ, phương pháp sư phạm, kỹ năng quản lý cảm xúc cũng như những hiểu biết của bản thân trong việc sử dụng công nghệ để có thể hỗ trợ trẻ kịp thời.
Trước nhiều băn khoăn của phụ huynh về việc có nên cho con tham gia các trung tâm bồi dưỡng, bổ sung kiến thức trước khi vào lớp 1 hay không, TS Phạm Quang Tiệp - Trưởng Bộ môn Giáo dục Tiểu học, Trường Đại học Giáo dục, ĐHQGHN cho rằng, nếu các con đã có đủ kỹ năng thì không quá nhất thiết phải tham gia nhiều khóa học bên ngoài. Đối với trẻ lớp 1 điều quan trọng là cần một người chỉ dẫn mà con cảm thấy thân thiết, vì vậy cha mẹ nên là người trực tiếp hỗ trợ, hướng dẫn các con. Về mặt kiến thức, không nên cho các con học trước sẽ dẫn đến tâm lý chán nản. Thay vào đó chỉ chuẩn bị cho con nhận diện chữ cái, nét viết cơ bản và nhận diện hình học, con số… giúp trẻ có được sự tự tin trong quá trình học. Cùng với đó, cha mẹ cần đồng hành với con trong việc rèn kỹ năng tự phục vụ bản thân và các kỹ năng tương tác xã hội khác.
TS Phạm Quang Tiệp cũng khẳng định: sự đồng hành của cha mẹ được xem là yếu tố quyết định hiệu quả của việc học trực tuyến. Bản thân phụ huynh phải sẵn sàng tâm lý, tránh hoang mang, lo lắng và chủ động đồng hành cùng con trong việc tổ chức môi trường học tập tại nhà. Cha mẹ cần tập dần cho con em mình việc tự nắm bắt và thực hiện các nhiệm vụ học tập, sử dụng và thao tác công nghệ, từ đó, giúp các con hình thành thói quen chủ động trong học tập.
Vai trò của thầy/cô
Chuyên gia tâm lý Trần Thành Nam cũng tư vấn cho các thầy cô giáo những điều cần chuẩn bị cho học sinh bậc tiểu học, nhất là học sinh lớp 1. Theo đó, giáo viên hãy dành tuần đầu tiên để thiết lập mối quan hệ với trẻ cũng như phụ huynh và thống nhất về nội quy lớp học. Giáo viên có thể vận dụng linh hoạt sự sáng tạo của mình để chuyển từ hoạt động học tập này sang hoạt động học tập khác mà vẫn giữ được sự kết nối với học sinh.
PGS Trần Thành Nam lưu ý, việc thiết kế thời khóa biểu, các phiên học phải được cân nhắc dựa trên các đặc điểm tâm - sinh lý của trẻ, tránh để học sinh bị quá tải do bài giảng kéo dài (khoảng thời gian lý tưởng cho mỗi phiên học không quá 15 phút và mỗi buổi học không quá 4 phiên học). Giáo viên phải luôn thu hút sự chú ý của trẻ khi bắt đầu buổi học bằng một điều gì đó trẻ yêu thích như những lời chào sáng tạo trước khi vào bài học.
Các hoạt động thể chất xen giữa các tiết học là điều rất cần thiết để trẻ thư giãn giữa các bài học cũng như phát triển các kỹ năng vận động tinh và phối hợp tay mắt. Giáo viên cần tránh việc vô tình tạo áp lực thời gian cho học sinh, khiến hứng thú học tập của các em bị triệt tiêu.
Giáo viên cần chuẩn bị các hình thức khen thưởng, ghi nhận sự nỗ lực của trẻ và thống nhất với phụ huynh về việc quy đổi các thành tích của trẻ thành các phần thưởng hữu hình. Giáo viên cũng cần lưu ý về việc lưu trữ và giới thiệu các bài giảng để phụ huynh có thể cho con xem lại khi cần thiết.
Để hỗ trợ một số học sinh gặp khó khăn trong học tập, ngoài giờ dạy, giáo viên cũng có thể cung cấp thông tin liên lạc và giờ hỗ trợ cá nhân dựa trên nhu cầu và đăng ký của học sinh. Cùng với đó, giáo viên cần chủ động trao đổi với phụ huynh thông qua các kênh liên lạc, chia sẻ các nguồn học liệu số, gợi ý vận động hoặc cung cấp các “mẹo” giúp phụ huynh quản lý hành vi và phát triển năng lực của trẻ. Và điều cuối cùng mà PGS Trần Thành Nam muốn chia sẻ với các giáo viên là bản thân các thầy cô cần được cập nhật về vấn đề chăm sóc sức khỏe tâm thần và phòng chống kệt sức cho bản thân trong mùa dịch.
Về việc chuẩn bị giáo án giảng dạy trực tuyến cho học sinh lớp 1, TS Phạm Quang Tiệp chia sẻ, khi trẻ bước vào môi trường tiểu học là bước vào môi trường mới, có nhiều thay đổi, hoạt động chuyển từ vui chơi sang học tập, đi kèm với đó là việc học trực tuyến càng làm tăng khó khăn cho các con. Vì vậy, giáo viên cần chuẩn bị giáo án phù hợp, tổ chức các trò chơi nhưng đặt mục tiêu giáo dục vào những trò chơi đó để kích hoạt sự chú ý và tập trung của trẻ. Theo TS Phạm Quang Tiệp, học sinh chỉ nên tương tác với màn hình không quá 30-35 phút cho một tiết học và tối đa 2 tiếng mỗi ngày.
TS Tiệp cũng có những tư vấn đối với các thầy cô giáo tại các điểm trường vùng cao, phương tiện thiết bị và đường truyền internet còn hạn chế. Giáo viên và nhà trường cần phối hợp với chính quyền địa phương hỗ trợ chuẩn bị phiếu bài tập cho các học sinh, đi đến từng nhà, từng vùng để hướng dẫn các con hoặc có thể lập nhóm nhỏ để giảng dạy nếu đảm bảo tình hình phòng dịch. Ngoài ra, ở một số vùng có thể triển khai dạy qua truyền hình để đảm bảo chất lượng học tập của các em.
Với những trẻ em chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 (mất người thân, không đủ điều kiện học tập, bị cách ly trong thời gian dài) thì nhà trường và giáo viên cần có kế hoạch cụ thể. Đặc biệt, cần sát sao, chia sẻ như người thân trước khi nghĩ đến việc dạy kiến thức. Quan trọng cần đảm bảo nhu cầu về thể chất, an toàn về tâm lý cho các em.
Đăng An