Delta dễ lây lan hơn các chủng vi rút khác
Delta là tên của B.1.617.2. biến thể, một đột biến SARS-CoV-2 xuất hiện ban đầu ở Ấn Độ. Trường hợp bệnh nhân nhiễm biến chủng Delta đầu tiên được xác định vào tháng 12/2020. Chủng này lây lan nhanh chóng, sớm trở thành chủng vi rút chiếm ưu thế ở Ấn Độ và sau đó là Vương quốc Anh. Theo ước tính của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ, cho đến cuối tháng 6/2021, Delta đã chiếm hơn 20% các trường hợp mắc bệnh ở Mỹ. Con số đó đang tăng lên nhanh chóng, làm dấy lên những dự đoán rằng chủng này sẽ sớm trở thành biến thể thống trị ở Hoa Kỳ.
CDC Hoa Kỳ đã dán nhãn Delta là "một biến thể đáng quan tâm", đồng thời cũng sử dụng một loạt các tên gọi khác đặt cho chủng khác thay thế cho tên số như: Alpha xuất hiện lần đầu tiên ở Vương quốc Anh, chủng Beta xuất hiện lần đầu tiên ở Nam Phi, hai biến thể Epsilon lần đầu tiên được chẩn đoán ở Hoa Kỳ và chủng Gamma được xác định ở Brazil. Wilson - Nhà dịch tễ học của Trường Đại học Y Yale (Hoa Kỳ) khẳng định, Delta đang lây lan nhanh hơn 50% so với Alpha (vốn dễ lây lan hơn 50% so với chủng SARS-CoV-2 ban đầu). “Trong một môi trường dễ lây nhiễm (nơi không có ai được tiêm chủng hoặc đeo khẩu trang), người ta ước tính rằng một người bình thường bị nhiễm chủng coronavirus ban đầu sẽ lây nhiễm cho 2,5 người khác, nhưng chủng Delta sẽ lây lan từ một người sang 3,5 hoặc 4 người khác" - Wilson nhấn mạnh.
Vấn đề tiêm chủng và nguy cơ siêu lây nhiễm
Những người chưa được tiêm chủng phòng ngừa COVID-19 có nguy cơ lây nhiễm cao hơn. Trẻ em và những người trẻ tuổi cũng là một mối quan tâmMột nghiên cứu gần đây từ Vương quốc Anh cho thấy, trẻ em và người lớn dưới 50 tuổi có nguy cơ bị nhiễm Delta cao gấp 2,5 lần. Khi trẻ em chưa được chủng để phòng ngừa sẽ có nguy cơ mắc Covid-19 cao hơn với bất kỳ biến thể nào. Nhưng Delta dường như đang tác động đến các nhóm tuổi trẻ hơn so với các biến thể trước đó.
Nếu Delta tiếp tục di chuyển đủ nhanh để đẩy nhanh đại dịch, Wilson cho rằng câu hỏi lớn nhất sẽ là về khả năng lây truyền, bao nhiêu người sẽ bị nhiễm biến thể Delta và nó sẽ lây lan nhanh như thế nào? Câu trả lời có thể phụ thuộc một phần vào việc có bao nhiêu người ở nơi bạn sống được tiêm chủng.
Một số chuyên gia cho rằng, Hoa Kỳ đang ở vị thế tốt vì tỷ lệ tiêm chủng tương đối cao hoặc việc. Nhưng nếu Delta tiếp tục lây lan nhanh thì sự gia tăng số lượng bệnh nhân bị nhiễm biến thể này ở Mỹ có thể làm dốc đường cong Covid-19 đi lên. Vì vậy, thay vì một đại dịch kéo dài ba hoặc bốn năm bùng phát sau khi đủ số người được tiêm chủng hoặc miễn dịch cộng đồng thì sự gia tăng trong các trường hợp sẽ được nén vào một khoảng thời gian ngắn hơn. Điều này nghe có vẻ ổn nhưng thực tế sẽ có bất cập. Nếu có quá nhiều người bị nhiễm bệnh cùng một lúc trong một khu vực cụ thể, hệ thống chăm sóc sức khỏe địa phương sẽ trở nên quá tải và nhiều người sẽ chết hơn.
Một số câu hỏi đặt ra đối với biến thể Delta
Một câu hỏi quan trọng được đặt ra là liệu chủng Delta có khiến bạn ốm nặng hơn vi rút ban đầu hay không. Wilson cho biết: “Dựa trên các trường hợp nhập viện được theo dõi ở Anh khoảng một tháng với Delta, biến thể này có thể mang tính di truyền bệnh nhiều hơn một chút”. Thông tin ban đầu về mức độ nghiêm trọng của Delta (một nghiên cứu từ Scotland) cho thấy, biến thể Delta khiến khả năng nhập viện cao gấp đôi so với biến thể Alpha ở những người chưa được tiêm chủng. Vắc xin làm giảm nguy cơ đó đáng kể.
Một câu hỏi khác tập trung vào việc Delta ảnh hưởng đến cơ thể như thế nào. Các nhà khoa học cũng khẳng định triệu chứng bị nhiễm biến thể Delta cũng khác với những triệu chứng liên quan đến chủng coronavirus ban đầu. Theo đó thì ho và mất khứu giác ít phổ biến hơn; đau đầu, đau họng, sổ mũi và sốt xuất hiện nhiều hơn.
Một câu hỏi lớn đặt ra là khả năng miễn dịch từ vắc xin đối với biến thể Delta ra sao? Một phân tích của Bộ Y tế Công cộng Anh cho thấy, ít nhất hai trong số các loại vắc xin có hiệu quả chống lại biến thể Delta. Trong các nghiên cứu, vắc xin Pfizer-BioNTech có hiệu quả 88% đối với bệnh có triệu chứng và 96% đối với việc nhập viện do Delta gây ra, trong khi Oxford-AstraZeneca (không phải là vắc xin mRNA) có hiệu quả 60% đối với bệnh có triệu chứng và 93% hiệu quả đối với việc nhập viện. Các nghiên cứu đã theo dõi những người tham gia đã được tiêm chủng đầy đủ với cả hai liều theo khuyến cáo. Vì vậy, nguy cơ của người được tiêm sẽ thấp hơn đáng kể so với những người chưa được tiêm chủng và người được tiêm an toàn hơn so với trước khi tiêm vắc xin.
Dữ liệu về hiệu quả của các loại vắc xin khác chống lại Delta vẫn chưa có sẵn, nhưng một số chuyên gia tin rằng Moderna có thể hoạt động tương tự như Pfizer, vì cả hai đều là vắc xin mRNA. Không có thông tin tại thời điểm này về hiệu quả của Johnson & Johnson chống lại Delta, mặc dù nó đã được chứng minh là giúp ngăn ngừa nhập viện và tử vong ở những người bị nhiễm các biến thể khác.
Những người đã tiêm phòng có cần tiêm nhắc lại để bảo vệ chống lại Delta không? Còn quá sớm để biết liệu chúng ta sẽ cần một vắc xin tăng cường được sửa đổi hướng đến biến thể Delta hay bất kỳ biến thể nào khác. Các chuyên gia cũng chưa biết chắc chắn liệu những người được tiêm chủng có cần tiêm thêm một mũi tiêm vào một thời điểm nào đó để tăng cường khả năng miễn dịch tổng thể mà họ nhận được từ mũi tiêm đầu tiên hay không.
Có thêm câu hỏi và mối quan tâm về Delta nữa là Delta Plus - một biến số phụ của Delta, đã được phát hiện ở Hoa Kỳ, Vương quốc Anh và các quốc gia khác. Các nhà khoa học cho rằng, Delta Plus có một đột biến bổ sung so với biến thể Delta. Đột biến này, được gọi là K417N, ảnh hưởng đến protein đột biến mà vi rút cần để lây nhiễm các tế bào và đó là mục tiêu chính của mRNA và các loại vắc xin khác. Delta Plus đã được báo cáo đầu tiên ở Ấn Độ, nhưng loại đột biến đã được báo cáo trong các biến thể như Beta đã xuất hiện trước đó. Rất cần thêm dữ liệu để xác định tốc độ lây lan thực tế và tác động của biến thể mới này đối với gánh nặng và kết quả bệnh tật.
Các bác sỹ cho biết, điều quan trọng nhất bạn có thể làm để bảo vệ mình khỏi Delta là tiêm phòng đầy đủ. Điều đó có nghĩa là nếu bạn tiêm vắc xin hai liều như Pfizer hoặc Moderna, chẳng hạn, bạn phải tiêm cả hai mũi và sau đó đợi khoảng thời gian hai tuần được khuyến nghị để những mũi tiêm đó có hiệu lực đầy đủ. Cho dù bạn đã được tiêm chủng hay chưa, điều quan trọng là bạn phải tuân theo các hướng dẫn phòng ngừa có sẵn cho những người đã tiêm chủng và chưa tiêm chủng.
Quỳnh Chi (theo futurity.org)