Các chuyên gia tham dự buổi tọa đàm trực tuyến
Kinh tế số nói chung và kinh tế nền tảng nói riêng được cho là trụ cột của xã hội tương lai. Năm 2020 chứng kiến nhiều biến động do đại dịch Covid-19 và nguy cơ khủng hoảng toàn cầu, nhưng một số các nền tảng số như Amazon, eBay, Alibaba… không chỉ chống chọi tốt với bất ổn của thị trường mà còn có xu hướng phát triển nhanh và mạnh. Một số nghiên cứu cho rằng tổ chức kinh doanh trên các nền tảng số hoặc khởi nghiệp trên các mô hình số sẽ là giải pháp cứu nguy cho nhiều doanh nghiệp, cá nhân trong cuộc chiến chưa biết đến hồi kết với đại dịch Covid-19. Đồng thời, cấu trúc nền kinh tế thế giới sẽ hoàn toàn thay đổi sau đại dịch.
Theo Báo cáo về nền kinh tế số Đông Nam Á của Google, Tamesek và Bain & Company năm 2019 cho thấy, kinh tế số của Việt Nam và Indonesia tăng trưởng dẫn đầu khu vực Đông Nam Á (khoảng 38%) và dự kiến có thể đạt mục tiêu 43 tỷ USD vào năm 2025, trong đó kinh tế nền tảng chiếm vai trò quan trong. Đại dịch Covid-19 là thời điểm để các chủ thể của nền kinh tế nhận ra vai trò của kinh tế số và sự cần thiết của các nền tảng. Đây có thể là động lực để tạo nên bước ngoặt lớn cho Việt Nam hoặc sẽ là niềm nuối tiếc lớn nếu chúng ta bỏ lỡ. Một số nền tảng của người Việt đang manh nha hình thành, nhưng sự cạnh tranh là vô cùng khốc liệt vì nhiều nền tảng nước ngoài đã có chi phí cận biên gần như bằng không và đang dần xác lập hiệu ứng mạng độc quyền. Vậy đâu là chỗ đứng cho doanh nghiệp Việt? Có hay không một chỗ đứng cho người Việt trong thế giới số? Nếu có, họ là ai?... Đó là những vấn đề được bàn luận tại Toạ đàm “Xây dựng các nền tảng số riêng của Việt Nam - Ý tưởng và tính khả thi”.
Ở góc độ vĩ mô, TS Nguyễn Đức Thành - Nguyên Viện trưởng VEPR cho rằng, bản thân các nền tảng phụ thuộc vào yếu tố công nghệ. Các doanh nghiệp khi phát triển các nền tảng có được bảo vệ thông tin, quyền sở hữu trí tuệ… hay không phụ thuộc vào vai trò của các nhà lập pháp. Nhưng vai trò của nhà nước nên tự hạn chế trong vấn đề này, chỉ nên có vai trò tạo ra môi trường cạnh tranh công bằng thay vì là chủ thể cạnh tranh với nhà nước khác hay các các doanh nghiệp khác trong việc hỗ trợ, sáng tạo các nền tảng.
Môi trường kinh tế Trung Quốc hiện nay đang bao bọc can thiệp quá nhiều trong việc phát triển nền tảng của doanh nghiệp. Điều này rất khác so với Việt Nam. Vậy Việt Nam có nên học hỏi kinh nghiệm của Trung Quốc không? Về vấn đề này, TS Phạm Sỹ Thành (Nguyên Giám đốc Chương trình Nghiên cứu Kinh tế Trung Quốc thuộc VEPR khẳng định: quy mô thị trường 1,4 tỷ dân của Trung Quốc là một cơ hội cho các nhà sáng lập sáng tạo nên các nền tảng mới. Nhưng do môi trường thể chế của Trung Quốc đang ưu tiên cho các doanh nghiệp trong nước giúp đánh bật các nền tảng của nước khác khiến mọi cơ hội cho nền tảng của nước khác đều khó khăn trong việc thâm nhập vào thị trường tiềm năng này. Điều khác biệt lớn nhất giữa Trung Quốc và Việt Nam chính là Trung Quốc biết họ thực sự muốn cái gì, họ làm rất nhất quán, từ đó đưa ra các chính sách dài hạn thích hợp. Chính vì vậy doanh nghiệp Việt Nam phải thực sự biết và hiểu rõ về nền tảng đang cần thiết với mình; Chính phủ phải có các quyết sách dài hạn, nhất quán để doanh nghiệp xác định được mục tiêu dài hạn nên làm gì.
Giao diện mạng xã hội Weibo - một nền tảng mạng xã hội có đông đảo người Trung Quốc dùng
Tại buổi tọa đàm, các chuyên gia đều đồng tình cho rằng, sẽ không có một mô hình nào để xây dựng nên nền tảng số tại Việt Nam. Tuy nhiên, từ bài học thất bại và thành công cũng như các quan sát các nhân tố ảnh hưởng đến xây dựng các nền tảng số, các nền tảng muốn vươn ra ngoài nước, trước hết nên đảm bảo sự sinh tồn tại thị trường thân quen nhất đó là thị trường nội địa và để cạnh tranh với những nền tảng đã có sẵn với đông người sử dụng, không còn cách nào khác ngoài việc gia tăng tính khác biệt, tính nội địa hóa cao.
VVH