Phát biểu khai mạc Hội thảo, Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Hồ Quang Lợi nhấn mạnh, các chủ đề liên quan đến an toàn thực phẩm luôn được truyền thông và công chúng đón nhận, quan tâm đặc biệt. Tác động quan trọng của báo chí trong việc tuyên truyền, phổ biến thông tin về vấn đề an toàn thực phẩm là điều rất dễ nhận thấy. Tuy nhiên, bên cạnh đó, vẫn còn tình trạng thông tin về an toàn thực phẩm thiếu chính xác hoặc chưa được kiểm chứng, thiếu căn cứ khoa học, thậm chí thông tin phục vụ mục đích vụ lợi... Điều đó cho thấy trách nhiệm to lớn của báo chí trong việc thông tin chính xác, khoa học, đồng thời nhận diện và phản bác những thông tin sai lệch, tin nhiễu, tin giả trong vấn đề an toàn thực phẩm, giúp người dân có kiến thức để lựa chọn thực phẩm tiêu dùng, tự chăm lo cho sức khỏe cá nhân.
Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Hồ Quang Lợi phát biểu tại Hội thảo
Trong bài trình bày của mình, tiến sỹ Anastasia Bodnar - Cố vấn khoa học cao cấp của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) đã phân biệt hai khái niệm quan trọng trong đánh giá an toàn thực phẩm, dược phẩm và các sản phẩm nông nghiệp đó là “Risk” - “rủi ro” (hay còn gọi là “nguy cơ”) và “Hazard” - “mối nguy hại”. Các mối nguy hại là tất cả những thứ có tiềm ẩn gây hại; các “mối nguy hại” xảy ra “rủi ro” trong “điều kiện phơi nhiễm” nhất định bao gồm mức độ thường xuyên, thời lượng và số lượng. Việc phân biệt này có vai trò quan trọng trong việc đánh giá tính an toàn thực phẩm, giúp kiểm soát các sản phẩm chúng ta sử dụng một cách an toàn, vừa tận dụng được các lợi ích vừa hạn chế được các tác động không mong muốn. Tiến sỹ Anastasia Bodnar cho rằng, công chúng thường hay bỏ qua những rủi ro gây hại của một số sản phẩm mà họ cảm thấy thân thuộc như hút thuốc hay ăn không đủ trái cây, rau quả trong khi lại lo sợ “thái quá” với những thứ họ cho là không tự nhiên như như thực phẩm biến đổi gen, thuốc bảo vệ thực vật... Theo báo cáo “Quản lý nguy cơ an toàn thực phẩm tại Việt Nam: Những cơ hội và thách thức” xuất bản bởi Ngân hàng thế giới năm 2016 thì nguyên nhân chủ yếu gây ngộ độc thực phẩm cấp tính tại Việt Nam là do nhiễm khuẩn cao hơn so với nhiễm bẩn hoá chất. Theo tiến sỹ Trương Hồng Sơn - Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam, một trong những thông tin nhiễu phổ biến nhất liên quan tới thực phẩm biến đổi gen đó là một nghiên cứu vào năm 2015 cho rằng ăn các thực phẩm này sẽ tăng nguy cơ ung thư. Tuy nhiên, ngay sau khi phát hành, đã có nhiều bằng chứng khoa học và bài viết chính thống bác bỏ kết luận này; bản thân báo cáo này đã bị rút sau đó nhưng chúng ta vẫn thấy cho tới hôm nay, thông tin này vẫn được chia sẻ và được nhiều người tin.
Ông Phạm Văn Lợi - Chủ tịch CropLife Việt Nam nhấn mạnh, đối với lĩnh vực nông nghiệp, quy trình pháp lý theo chuẩn quốc tế, dựa vào nền tảng khoa học và đánh giá dựa trên nguyên tắc rủi ro (nguy cơ) sẽ là tiền đề quan trọng giúp loại bỏ các sản phẩm thuốc không còn phù hợp và đẩy nhanh việc giới thiệu các sản phẩm tiên tiến hơn đến với nông dân, giúp tạo ra nguồn thực phẩm an toàn, dinh dưỡng và phong phú hơn. Thêm vào đó, đẩy mạnh truyền thông về rủi ro/nguy cơ vừa là một hướng giúp phát triển thực thi pháp lý; đồng thời cũng giúp phổ biến thông tin khoa học tới cộng đồng, xây dựng niềm tin và để họ có đủ thông tin chính xác để lựa chọn, sử dụng và kiểm soát thực phẩm một cách an toàn và có lợi.
Các đại biểu cho rằng, mất niềm tin vào chất lượng và an toàn thực phẩm là một vấn đề lớn ảnh hưởng đến hệ thống thực phẩm ở Việt Nam. Do vậy, chúng ta cần có chiến lược tốt hơn trong truyền thông nguy cơ để hạn chế vấn đề này. Truyền thông nguy cơ cần được làm tốt xuyên suốt trong quá trình đánh giá, quản lý nguy cơ và cần tăng cường hợp tác giữa các cơ quan nhà nước và các chủ thể có liên quan đến an toàn thực phẩm để truyền tải thông điệp an toàn thực phẩm thiết thực và mạch lạc tới công chúng, tránh việc gây hoang mang và mất lòng tin của người dân đối với an toàn thực phẩm như hiện nay .
CT