Thuốc Yeztugo (Lenacapavir) do Công ty Gilead Sciences nghiên cứu và phát triển vừa được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt để sử dụng như biện pháp dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) HIV cho người từ 12 tuổi trở lên với cân nặng tối thiểu 35 kg.
Thuốc tiêm phòng HIV đầu tiên trên thế giới đã được FDA phê duyệt ngày 18/06/2025.
Các chuyên gia y tế đánh giá, đây là bước đột phá mang tính cách mạng, đặc biệt quan trọng đối với nhóm có nguy cơ cao nhưng gặp khó khăn trong việc tuân thủ điều trị hằng ngày. GS Anthony Fauci - chuyên gia hàng đầu về bệnh truyền nhiễm của Hoa Kỳ nhấn mạnh, phương pháp mới sẽ giúp tiếp cận được nhiều đối tượng hơn, từ đó đẩy nhanh tiến độ kết thúc đại dịch HIV.
Kết quả thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 tại châu Phi và Hoa Kỳ cho thấy hiệu quả ấn tượng của Yeztugo. Trong nghiên cứu với hơn 5.300 phụ nữ trẻ tại châu Phi, không ghi nhận trường hợp nào nhiễm HIV ở nhóm sử dụng thuốc tiêm. Tại Hoa Kỳ, chỉ có 2 trong số 2.179 người tham gia nghiên cứu bị nhiễm, đạt hiệu quả phòng ngừa lên tới 99,9%. So với thuốc uống PrEP truyền thống (hiệu quả khoảng 92% khi dùng đều đặn), Yeztugo cho kết quả vượt trội nhờ cơ chế tác dụng kéo dài.
Công nghệ đột phá của Yeztugo nằm ở khả năng tạo “kho dự trữ thuốc” trong cơ thể. Sau khi được tiêm dưới da bụng, thuốc sẽ hình thành một kho chứa tan chậm, duy trì nồng độ ổn định trong suốt 6 tháng. Cơ chế này giúp loại bỏ hoàn toàn việc phải nhớ uống thuốc hằng ngày, vốn là rào cản lớn với nhiều người. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng chỉ ra những thách thức trong việc triển khai rộng rãi loại thuốc mới này. Vấn đề giá cả vẫn chưa được công bố, trong khi nhiều hệ thống y tế trên thế giới chưa sẵn sàng tiếp nhận phương pháp điều trị mới. Nhu cầu đào tạo nhân viên y tế và thách thức trong theo dõi lịch tiêm nhắc cũng là những trở ngại cần giải quyết.
Hiện nay, Công ty Gilead Sciences đang tích cực làm việc với các cơ quan quản lý ở châu Âu, Nam Phi, Brazil và Canada để đẩy nhanh quá trình phê duyệt. Tuy nhiên, đại diện Công ty Gilead Sciences nhấn mạnh, Yeztugo chỉ có tác dụng phòng ngừa HIV và không có tác dụng thay thế các biện pháp bảo vệ khác trước các bệnh lây qua đường tình dục.
Xuân Bình (theo Interesting Engineering)