AI đã xuất hiện trong nhiều thập kỷ, nhưng năm 2024 được dự đoán sẽ có nhiều bước đột phá đối với công nghệ này (nguồn: Yaroslav Kushta qua Getty Images).
Bước tiến của trí tuệ tổng hợp nhân tạo
Theo lý thuyết, trí tuệ tổng hợp nhân tạo (AGI - Artificial General Intelligence) có thể giải quyết bất kỳ nhiệm vụ giả định nào bằng cách sử dụng khả năng nhận thức tổng hợp của con người. AGI có khả năng tự kiểm soát độc lập, có sự tự hiểu biết ở mức độ hợp lý và khả năng học các kỹ năng mới, từ đó tự học cách hoàn thành bất kỳ nhiệm vụ trí tuệ nào mà con người có thể thực hiện.
Qua những biến động của Công ty OpenAI vào cuối năm 2023, người ta đã đồn đại về sự ra đời của một công nghệ tiên tiến có thể đe dọa tương lai của nhân loại. Đặc biệt là sau khi Reuters đưa tin về khả năng OpenAI đã đạt được những đột phá về AGI. Các thế hệ AI hiện tại vẫn tụt hậu trong các lĩnh vực mà con người vượt trội, chẳng hạn như lý luận dựa trên ngữ cảnh và khả năng sáng tạo thực sự hòa toàn mới. Ở hiện tại, hầu hết kết quả do AI tạo ra chỉ là đang lấy dữ liệu được đào tạo để sử dụng và tạo ra nội dung theo một cách nào đó. Trong khi đó, với AGI, AI còn thông minh hơn cả con người. Nó có thể được vũ khí hóa và sử dụng cho nhiều mục đích đáng sợ như tạo ra các mầm bệnh mới và khó kiểm soát, hoặc khởi động các cuộc tấn công mạng quy mô lớn.
Ý tưởng về AGI từ lâu được coi là chỉ giới hạn trong khoa học viễn tưởng sẽ không bao giờ xảy ra trong thực tế, tuy nhiên, hiện tại điều này đang ngày càng có khả năng trở thành hiện thực.
Gian lận bầu cử
Một trong những mối đe dọa mạng cấp bách nhất mà AI gây ra là Deepfake - những hình ảnh hoặc video hoàn toàn giả mạo về con người. Công nghệ Deepfake AI vẫn chưa đủ tốt để trở thành mối đe dọa đáng kể, nhưng điều đó có thể sắp thay đổi. AI giờ đây có thể tạo ra các tác phẩm Deepfake theo thời gian thực, nó đang trở nên rất giỏi trong việc tạo ra khuôn mặt con người đến mức mọi người không thể phân biệt được đâu là thật đâu là giả. Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Psychological Science ngày 13/11/2023, một số tình huống siêu thực, trong đó nội dung do AI tạo ra được coi là thực hơn nội dung thực tế. Điều này khiến mọi người không thể phân biệt được sự hư cấu bằng mắt thường. Mặc dù đã có một số công cụ có thể giúp con người phát hiện các Deepfake nhưng chúng vẫn chưa phổ biến. Ví dụ, Intel đã chế tạo một máy dò Deepfake theo thời gian thực, hoạt động bằng cách sử dụng AI để phân tích lưu lượng máu. Nhưng thiết bị này vẫn có thể tạo ra nhiều kết quả khác nhau.
Khi AI tạo sinh phát triển hơn, một khả năng đáng sợ là mọi người có thể khai thác Deepfake để thay đổi các cuộc bầu cử. Ví dụ, tờ Financial Times đã đưa tin rằng một cuộc bầu cử tại Bangladesh đã bị gián đoạn bởi Deepfake, hay Mỹ cũng đang lo ngại về sự khả năng AI và Deepfake có thể thay đổi kết quả của cuộc bầu cử quan trọng sắp diễn ra vào tháng 11 tới.
Robot sát thủ được hỗ trợ bởi AI
Các chính phủ trên khắp thế giới đang kết hợp AI vào những hệ thống quân sự (nguồn: Ignatiev).
Các chính phủ trên khắp thế giới đang ngày càng kết hợp AI vào các công cụ phục vụ chiến tranh. Ngày 22/11/2023, Chính phủ Mỹ thông báo rằng 47 tiểu bang đã thông qua tuyên bố về việc sử dụng AI có trách nhiệm trong quân đội. Tại sao lại cần một tuyên bố như vậy? Bởi vì việc sử dụng vô trách nhiệm là một viễn cảnh có thật và đáng sợ. Ví dụ, chúng ta đã thấy máy bay không người lái AI được cho là đang săn lùng binh lính ở Libya mà không cần sự can thiệp của con người.
AI có thể nhận dạng các hình mẫu, tự tìm hiểu, đưa ra dự đoán hoặc đưa ra khuyến nghị trong những bối cảnh chiến trường và một cuộc chạy đua vũ trang về AI đang diễn ra. Trong năm nay, có khả năng chúng ta sẽ không chỉ thấy AI được sử dụng trong các hệ thống vũ khí mà còn trong các hệ thống hậu cần và hỗ trợ việc ra quyết định. Năm 2022, AI đã tạo ra 40.000 vũ khí hóa học giả định mới. Nhiều nhánh khác nhau của quân đội Mỹ đã đặt hàng máy bay không người lái có thể thực hiện nhận dạng mục tiêu và theo dõi trận địa tốt hơn con người. Israel cũng đã sử dụng AI để nhanh chóng xác định mục tiêu (nhanh hơn con người ít nhất 50 lần) trong cuộc chiến mới nhất giữa Israel và Hamas.
Nhưng một trong những lĩnh vực phát triển đáng sợ nhất của hệ thống vũ khí tự động là robot sát thủ. Một số nhà khoa học và công nghệ hàng đầu đã cảnh báo về các robot sát thủ (Stephen Hawking vào năm 2015 và Elon Musk vào năm 2017), nhưng chúng vẫn chưa thành hiện thực trên quy mô lớn. Gần đây, một số diễn biến đáng lo ngại cho thấy, năm 2024 có thể là năm đột phá đối với robot sát thủ. Ví dụ, trên chiến trường Ukraine đã xuất hiện loại máy bay có thể nhận dạng và tấn công mục tiêu mà không cần sự can thiệp của con người; Australia đã phát triển Ghost Shark (hệ thống tàu ngầm tự hành)...
Số tiền mà các nước trên thế giới chi cho AI cũng là một chỉ số, theo Reuters đưa tin, Trung Quốc tăng chi tiêu cho AI từ 11,6 triệu USD năm 2010 lên 141 triệu USD vào năm 2019. Kết hợp lại những điều trên cho thấy, phải chăng chúng ta đang bước vào một buổi bình minh mới của chiến tranh AI.
Nhật Nam (theo livescience.com)