Vực dậy mạnh mẽ sau đại dịch
Sau những biến động từ các đợt bùng phát đại dịch Covid-19, nền kinh tế tại Việt Nam đã “gặt hái” được những thành quả đáng chú ý. GDP bình quân đầu người trong quý 2/2022 của Việt Nam được ước tính tăng 7,72% so với cùng kỳ năm ngoái, cao hơn tốc độ tăng trưởng của quý 2 trong giai đoạn 2011-2021. Sau 2 năm đại dịch xảy ra, Việt Nam vẫn ghi nhận tổng số vốn mới, được điều chỉnh và mua cổ phần của các nhà đầu tư nước ngoài đạt 31,15 tỷ USD (tính đến cuối tháng 12/2021), tăng 9,2% so với 2020. Sáu tháng đầu năm 2022, lĩnh vực IT và truyền thông có doanh thu đạt khoảng 77 tỷ USD, tăng 17% so với cùng kỳ trước. Đây là những dấu hiệu tích cực cho thấy sự hồi phục nhanh chóng của nền kinh tế nước nhà dù phải chịu nhiều ảnh hưởng từ đại dịch.
Thị trường lao động Việt Nam trong quý 2 năm 2022 quay trở lại đà tăng trưởng. Thất nghiệp và thiếu việc làm đều giảm so với giai đoạn dịch bệnh. Tuy nhiên, với tác động đáng kể từ đại dịch và sự thay đổi trong công việc cũng như mô hình lao động, cách thức làm việc truyền thống trước đây đã thay đổi mãi mãi. Từ năm 2020, các doanh nghiệp ở Việt Nam đã cho phép nhân viên của họ làm việc tại nhà để ngăn chặn sự lây lan của đại dịch Covid-19. Từ đó mở ra các xu hướng mới về hình thức làm việc từ xa (Remote Work), mô hình làm việc kết hợp (Hybrid Work) hay mô hình làm việc tự do (Freelance). Đến năm 2025, thế hệ Z dự kiến sẽ chiếm 30% lực lượng lao động tại Việt Nam với những mong đợi về sự cân bằng giữa công việc - cuộc sống và hạnh phúc cá nhân. Điều này càng thúc đẩy các mô hình làm việc kiểu mới mở rộng và phát triển.
Cơ hội mới đi kèm những thách thức mới
Sự thay đổi về mô hình làm việc để thích ứng linh hoạt và vực dậy sau đại dịch đã tạo nên những thay đổi trong nhu cầu khi tìm kiếm công việc của người lao động trong lĩnh vực IT. Công việc kết hợp (Hybrid Work) là một mô hình làm việc linh hoạt, mang đến cho nhân viên quyền tự chủ để lựa chọn địa điểm và cách thức làm việc. Hybrid Work sẽ là một phần của mô hình làm việc trong tương lai, nhưng đồng thời đặt ra nhiều vấn đề mới về sự thích nghi và cách thức quản lý và gắn kết tốt hơn.
Làn sóng đầu tư nước ngoài đã mang đến nhiều cơ hội cho thị trường lao động IT Việt Nam mở rộng và trở nên sôi động hơn bao giờ hết. Việt Nam đã thu hút đủ sự chú ý để đưa các công ty IT trong khu vực bắt đầu vào Việt Nam tuyển dụng và xây dựng đội ngũ kỹ sư phát triển sản phẩm. Các doanh nghiệp truyền thống trong các lĩnh vực như du lịch, nông nghiệp, bất động sản… nay đã chuyển đổi số và bước vào mô hình thương mại điện tử. Điều này lại càng tạo nên sức ép cho bài toán khó về thiếu hụt nhân lực IT của thị trường, khi nhu cầu tăng lên đáng kể nhưng khả năng đáp ứng còn nhiều hạn chế.
Theo Báo cáo thị trường IT Việt Nam năm 2022 do TopDev phát hành, mức lương lập trình viên dao động 350-1.190 USD cho vị trí Mid-Senior. Lập trình viên Senior có mức lương dao động từ 860-1.510 USD. Các vị trí quản lý (từ 5 năm trở lên) hoặc cấp cao hơn được khảo sát có mức lương từ 1.410 cho đến hơn 2.300 USD. Do ảnh hưởng của Covid-19, số lượng công việc Freelancer dự kiến sẽ tăng 5-13%. Hơn nữa, nhu cầu tuyển dụng IT cũng tăng trưởng mạnh mẽ từ các quốc gia trên thế giới và xu hướng tuyển các lập trình viên ở nước ngoài trở nên phổ biến hơn. Điều này dẫn đến việc các lập trình viên ở Việt Nam có nhiều cơ hội lựa chọn hơn và phần nào có mong muốn mức lương và phúc lợi tốt hơn từ các công ty trong nước.
Mặt khác, làn sóng đầu tư tài chính cá nhân như NFT, Blockchain, chứng khoán đang ngày càng mạnh mẽ. Một số cá nhân có hiểu biết và thích nghi nhanh với xu hướng đã nhanh chóng tạo lập được cơ sở tài chính cá nhân ổn định. Điều này trực tiếp gây ảnh hưởng đến thị trường lao động khi một thành phần lao động tách ra khỏi thị trường và theo đuổi những lĩnh vực này như một công việc chính.
Mục tiêu tạo ra những sản phẩm công nghệ “Make in Vietnam” không còn xa
Năm 2021 là một năm đáng nhớ đối với ngành công nghiệp IT của Việt Nam khi chuyển đổi kỹ thuật số diễn ra trong tất cả các lĩnh vực, và công nghệ trở thành một trong những trụ cột của cuộc chiến chống lại Covid-19, cho sự phục hồi và phát triển kinh tế của Việt Nam. Bộ Thông tin và Truyền thông đã đặt mục tiêu cho ngành IT, Điện tử và Viễn thông với nhiệm vụ "Make in Vietnam" - chuyển dịch mạnh mẽ từ lắp ráp, gia công sang sáng tạo, thiết kế một cách chủ động, để từ đó cho ra đời các sản phẩm công nghệ số Việt Nam.
TopDev cho biết, Việt Nam đang có một nguồn nhân lực IT đầy hứa hẹn về chất và lượng cũng như thị trường tiềm năng và tăng trưởng kinh tế. Đến nay, lập trình viên Việt Nam đang giữ những thứ hạng cao, thuộc Top 6 các quốc gia hàng đầu về dịch vụ gia công phần mềm (2021) theo Xếp hạng về chỉ số vị trí dịch vụ toàn cầu của Kearney. Đồng thời, Việt Nam là một trong 2 điểm đến gia công phần mềm hàng đầu ở Đông Nam Á (theo Accelerance).
Không dừng lại ở đó, Việt Nam xếp hạng thứ 2 châu Á Thái Bình Dương và thứ 22 toàn thế giới theo Chỉ số kỹ năng toàn cầu (GSI) năm 2020; chất lượng lập trình viên của Việt Nam xếp hạng thứ 2 thế giới (chỉ sau Hoa Kỳ) (theo khảo sát Freelancer). Những thứ hạng trên không chỉ khẳng định sức mạnh tiềm lực của nguồn nhân lực IT Việt Nam mà còn cho thấy tính khả thi cao trong việc tạo ra các sản phẩm trong nước mang hàm lượng công nghệ cao. Nhân tài công nghệ Việt hoàn toàn có thể tạo ra được những sản phẩm “Make in Vietnam”, tạo nên những giá trị lớn lao hơn cho xã hội và quốc gia. Với sự cổ vũ từ phía Chính phủ, đã đến lúc chúng ta trăn trở về giá trị công việc của chính mình, về khả năng cống hiến cho nước nhà cũng như cơ hội phát triển bản thân trong tương lai sắp tới.
MN