Sự khác biệt trong quá trình trao đổi chất giữa nam và nữ có thể là chìa khóa để giảm cân hiệu quả.
Chế độ ăn uống và dinh dưỡng thường được đưa ra như một giải pháp cho các vấn đề sức khỏe như tăng huyết áp, lượng đường trong máu cao, mỡ thừa và cholesterol cao. Tập hợp các tình trạng này thường được gọi là “hội chứng chuyển hóa” làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ và tiểu đường type 2. Nhiều nghiên cứu đã so sánh ưu và nhược điểm của các chế độ ăn khác nhau, từ keto, paleo đến nhịn ăn gián đoạn và ảnh hưởng của chúng đối với việc giảm cân. Nhưng ảnh hưởng của giới tính đối với chế độ ăn thì sao? Một nghiên cứu mới được thực hiện bởi các nhà khoa học đến từ Đại học Waterloo (Canada) đã sử dụng các mô hình toán học về trao đổi chất để trả lời câu hỏi này, họ nghiên tập trung bữa sáng - được coi như là bữa ăn quan trọng nhất trong ngày.
Stéphanie Abo - tác giả chính của nghiên cứu cho biết, lối sống là yếu tố quan trọng trong sức khỏe tổng thể. Chúng ta sống trong nhịp sống bận rộn, vì vậy, điều quan trọng là hiểu cách những quyết định tưởng chừng như không quan trọng, chẳng hạn như ăn gì vào bữa sáng, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và mức năng lượng của mỗi người. Dù bạn đang cố gắng giảm cân, duy trì cân nặng hay chỉ đơn giản là duy trì năng lượng, việc hiểu tác động của chế độ ăn lên quá trình trao đổi chất là điều cần thiết. Có 6 loại dưỡng chất cơ bản cần thiết cho cơ thể hoạt động và duy trì sức khỏe là: carbohydrate, protein, chất béo, vitamin, khoáng chất và nước. Các nhà nghiên cứu đã sử dụng một mô hình toán học toàn cơ thể, phân biệt giới tính, mô phỏng động lực học của các chất chuyển hóa chính sau các bữa ăn hỗn hợp. Họ muốn định lượng sự khác biệt về chuyển hóa carbohydrate và chất béo ở cấp độ toàn cơ thể và đề xuất cơ chế thúc đẩy những khác biệt này.
Mô hình toán học là phương pháp nghiên cứu sử dụng công thức toán học để mô tả, dự đoán và đơn giản hóa các hệ thống và hiện tượng phức tạp trong thế giới thực. Một mô hình dựa trên sinh học và hóa sinh con người có thể làm rõ chuỗi sự kiện gây ra sự thay đổi từ số lượng này sang số lượng khác. Do đó, mô hình này rất hữu ích trong việc điều tra nhiều câu hỏi liên quan đến trao đổi chất.
Giáo sư Anita Layton - đồng trưởng nhóm nghiên cứu cho biết, bằng cách xây dựng các mô hình toán học dựa trên dữ liệu có sẵn, nhóm nghiên cứu có thể kiểm tra nhiều giả thuyết một cách nhanh chóng và điều chỉnh các thí nghiệm theo những cách mà việc nghiên cứu trên con người sẽ không thực hiện được. Các nhà nghiên cứu đã hiệu chỉnh mô hình của họ bằng dữ liệu từ các thí nghiệm bao gồm cả bữa ăn có hàm lượng carbohydrate cao và thấp, cùng với bữa ăn có hàm lượng chất béo cao và thấp, để đảm bảo các thông số của mô hình chính xác và phản ánh các quá trình sinh lý thực. Các nhà khoa học phát hiện ra rằng, sự khác biệt về trao đổi chất liên quan đến giới tính rõ ràng hơn sau khi nhịn ăn trong thời gian ngắn. Sau vài giờ nhịn ăn, quá trình trao đổi chất của nam giới phản ứng tốt hơn với những bữa ăn giàu carbohydrate (như bữa sáng với yến mạch hoặc ngũ cốc). Trong khi đó, nữ giới lại có lợi hơn khi ăn bữa sáng giàu chất béo (như trứng ốp la hoặc bơ). Phát hiện của nhóm nghiên cứu cho thấy sự khác biệt về cách gan và mô mỡ lưu trữ dưỡng chất là nguyên nhân dẫn đến sự khác biệt này giữa nam và nữ.
Phụ nữ lưu trữ nhiều chất béo ngay sau bữa ăn nhưng cũng đốt cháy nhiều chất béo hơn trong thời gian nhịn ăn. Các nhà nghiên cứu cho biết khả năng của mô hình trong việc dự đoán chính xác các phản ứng trao đổi chất ngoài đời thực đối với các bữa ăn hỗn hợp có ý nghĩa quan trọng, giúp cung cấp thông tin cho các chiến lược dinh dưỡng cá nhân hóa, thúc đẩy nghiên cứu về các bệnh chuyển hóa, hỗ trợ phát triển và thử nghiệm thuốc bằng cách mô phỏng phản ứng trao đổi chất với các loại thuốc mới. Trong tương lai, nhóm nghiên cứ hy vọng sẽ phát triển thêm các phiên bản phức tạp hơn của mô hình trao đổi chất, có tính đến trọng lượng, độ tuổi hoặc giai đoạn trong chu kỳ kinh nguyệt của từng cá nhân.
Xuân Bình (theo Newatlas)