2 cuốn sách lý thuyết và phương pháp luận của các nhà khoa học Việt Nam là tác giả có tiêu đề: Mindsponge Theory (tạm dịch: Lý thuyết Mindsponge) [1] và The Mindsponge and BMF Analytics for Innovative Thinking in Social Sciences and Humanities (tạm dịch: Mindsponge và khung phân tích BMF cho tư duy đổi mới trong khoa học xã hội và nhân văn) [2].
Sách Mindsponge Theory trình bày lý thuyết về khoa học xã hội và tâm lý học được viết bởi TS Vương Quân Hoàng (Trung tâm Nghiên cứu Xã hội Liên ngành, Trường Đại học Phenikaa) xuất bản đầu năm 2023. Mặc dù chỉ mới xuất bản chưa đầy 1 năm, nhưng sách Mindsponge Theory đã xuất hiện trong nhiều thư viện danh giá như: thư viện của Đại học New York, hệ thống trường thuộc Đại học California (tại Berkeley, Los Angeles, Irvine và San Diego), Đại học Washington tại St. Louis, Đại học Bonn... Ngoài ra, sách cũng đã được Thư viện quốc gia của Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland và Thư viện quốc gia Thụy Điển lưu trữ.
Lý thuyết Mindsponge được phát triển dựa trên nền tảng của cơ chế Mindsponge và các bằng chứng mới nhất từ sinh học, sinh thái học và thần kinh học. Khác với phần lớn các lý thuyết và khung khái niệm khoa học xã hội được xây dựng trên các quan sát ở cấp bậc cao (cá nhân và xã hội), sách Lý thuyết Mindsponge tập trung lý giải các hiện tượng tâm lý và hành vi con người ở cấp độ cơ bản thông qua góc nhìn xử lý thông tin. Cách tiếp cận này xuất phát từ quan niệm siêu hình rằng, thế giới của chúng ta (hoặc thực tế vật chất) được cấu thành từ thông tin. Nhờ vào lợi thế xuất phát từ quan điểm xử lý thông tin, nên sách Lý thuyết Mindsponge cung cấp cho nhà nghiên cứu một góc nhìn động học và linh hoạt khi quan sát và lý giải các hiện tượng tâm lý, văn hóa và xã hội. Đây cũng là nền tảng lý thuyết cho ứng dụng khung phân tích Bayesian Mindsponge Framework (BMF).
Sách BMF (gọi tắt của sách The Mindsponge and BMF Analytics for Innovative Thinking in Social Sciences and Humanities) được viết bởi TS Vương Quân Hoàng, TS Nguyễn Minh Hoàng và kỹ sư Lã Việt Phương vào năm 2022. Đây là cuốn sách phương pháp luận kết hợp sức mạnh của lý thuyết Mindsponge (trước đấy là cơ chế Mindsponge) và thống kê Bayes nhằm cung cấp phương pháp thực hiện nghiên cứu, viết bài khoa học, trả lời phản biện một cách sáng tạo và tiết kiệm chi phí cho các nhà nghiên cứu trẻ cũng như các nhà nghiên cứu ở những nước đang phát triển. Trước khi được lưu trữ trong thư viện của Đại học Harvard, sách đã được lưu trữ trong thư viện hệ thống trường của Đại học California (tại Berkeley, Irvine và San Diego), Đại học Bonn, Đại học New York, Học viện Pratt, Đại học Ritsumeikan, Đại học bang Campinas…
Đáng chú ý là phần mềm phân tích định lượng với thống kê Bayes được chỉ dẫn trong sách BMF cũng là sản phẩm của người Việt phát triển: Chương trình máy tính Bayesvl trong môi trường R. Chương trình Bayesvl được lên ý tưởng từ cuối năm 2017 bởi TS Vương Quân Hoàng và kỹ sư Lã Việt Phương. Sau 18 tháng phát triển, chương trình đã chính thức xuất bản trên CRAN (The Comprehensive R Archive Network) vào ngày 24/5/2019.
Tính đến ngày 20/01/2024, hệ thống lý thuyết Mindsponge và khung phân tích BMF đã đóng vai trò đáng kể trong 168 tài liệu khoa học đã xuất bản (bao gồm các bài báo khoa học, sách, bài báo hội thảo, luận án và bài giảng). Con số này đã tăng 31,3% từ lần ghi nhận trước đấy vào ngày 09/07/2023 với 128 tài liệu. Các tài liệu này được viết hoặc đồng tác giả bởi 330 nhà nghiên cứu đến từ 215 tổ chức ở 38 quốc gia/vùng lãnh thổ, trong đó đáng lưu ý là 67% các nhà nghiên cứu đến từ các nước đang phát triển. Ngoài ra, trong số 330 nhà nghiên cứu, có nhiều nhà nghiên cứu trực thuộc các trường đại học danh giá như Đại học Harvard, Viện Khoa học Trung Quốc, Viện Kỹ thuật liên bang Thụy Sỹ, Đại học Thanh Hoa, Đại học Quốc gia Singapore, Đại học Chính pháp Trung Quốc, Đại học Giao thông Thượng Hải, Đại học Kyoto, Đại học Sapienza, Đại học Monash
Có thể nói, việc sách lý thuyết và phương pháp luận khoa học của Việt Nam được lưu trữ trong thư viện của Đại học Harvard danh giá đã đánh dấu một cột mốc mới, khẳng định những đóng góp của khoa học Việt Nam đối với cộng đồng học thuật quốc tế.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Q.H. Vuong (2023), Mindsponge Theory, Walter de Gruyter GmbH, https://www.amazon.de/dp/8367405145.
[2] Q.H. Vuong, M.H. Nguyen, V.P. La (2022), The Mindsponge and BMF Analytics for Innovative Thinking in Social Sciences and Humanities, Walter de Gruyter GmbH, https://www.amazon.com/dp/B0C4ZK3M74/.
Minh Phượng, Công Thường