Nhu cầu cấp thiết
Quản lý đất đai là một trong những vấn đề nóng nhất trong công tác quản lý nhà nước, đặc biệt tại các đô thị và những nơi đất đai có giá trị cao. Hầu hết các chính sách, công cụ hiện đang được sử dụng để quản lý đất đai vẫn còn gắn với những công nghệ tương đối cũ, chẳng hạn như sử dụng các dữ liệu không gian địa lý, hồ sơ, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất… đều sử dụng văn bản giấy truyền thống hoặc dạng số được trình bày theo thể thức quy định trên dạng văn bản giấy có thể in ra để chứng thực theo phương thức truyền thống.
Trước yêu cầu cần đổi mới công nghệ lưu trữ trong quản lý đất đai, nhóm nghiên cứu đề xuất chính sách, giải pháp xây dựng và triển khai hệ thống cung cấp dịch vụ công trực tuyến phục vụ quản lý đất đai ứng dụng công nghệ chuỗi khối; kết nối liên thông với cơ sở dữ liệu (CSDL) đất đai góp phần phát triển Chính phủ điện tử.
Xây dựng hệ thống cung cấp dịch vụ công trực tuyến trong quản lý đất đai
Hệ thống cung cấp dịch vụ công trực tuyến trong lĩnh vực quản lý đất đai dựa trên công nghệ chuỗi khối, bao gồm:
Mô hình kiến trúc nền tảng dịch vụ công trực tuyến ứng dụng công nghệ chuỗi khối
Trên cơ sở mô hình kiến trúc hệ thống dịch vụ công của Bộ TN&MT, các yêu cầu đặt ra nhằm ứng dụng công nghệ chuỗi khối để tăng tính minh bạch, chống chối bỏ và bảo đảm an toàn, nhóm tác giả đề xuất mô hình kiến trúc nền tảng dịch vụ công trực tuyến ứng dụng công nghệ chuỗi khối như hình 1.
Hình 1. Mô hình kiến trúc đề xuất nền tảng dịch vụ công trực tuyến ứng dụng công nghệ chuỗi khối.
Theo mô hình kiến trúc đề xuất trên, nền tảng dịch vụ công trực tuyến ứng dụng công nghệ chuỗi khối bao gồm 03 nhóm thành phần chính:
Một là, các phần mềm nền tảng kế thừa hoàn toàn từ hệ thống dịch vụ công trực tuyến của Bộ TN&MT, bao gồm: cổng thông tin điện tử cung cấp dịch vụ công của Bộ TN&MT; phần mềm hỗ trợ thanh toán phí và lệ phí; phần mềm quản lý, cấp phát mã và danh mục dùng chung; dịch vụ chữ ký số; phần mềm giám sát và cảnh báo an toàn hệ thống; phần mềm quản lý dữ liệu không gian; phần mềm tra cứu và chứng thực thông tin thủ tục hành chính.
Hai là, các phần mềm nền tảng kế thừa một phần, thiết kế lập trình bổ sung các chức năng có sử dụng công nghệ chuỗi khối, bao gồm: xây dựng mô-đun quản lý, xác thực người dùng trong mạng chuỗi khối (Kế thừa phát triển từ phân hệ quản trị hệ thống của Hệ thống dịch vụ công trực tuyến của Bộ TN&MT); xây dựng thư viện phục vụ quản lý các luồng công việc trong dịch vụ công (Kế thừa phát triển từ phân hệ quản trị quản lý, xử lý quy trình nghiệp vụ của Hệ thống dịch vụ công trực tuyến của Bộ TN&MT); xây dựng thư viện phục vụ quản lý dữ liệu phi cấu trúc (Kế thừa phát triển từ phân hệ quản lý dữ liệu phi cấu trúc của Hệ thống dịch vụ công trực tuyến của Bộ TN&MT); xây dựng thư viện phục vụ quản lý người dùng (Kế thừa phát triển từ phân hệ quản lý, giám sát người dùng và tiến trình xử lý của Hệ thống dịch vụ công trực tuyến của Bộ TN&MT)
Ba là, các phần mềm nền tảng xây dựng mới ứng dụng công nghệ chuỗi khối: xây dựng mô-đun các thành phần liên kết trong mạng chuỗi khối; xây dựng mô-đun đồng thuận chuỗi khối; xây dựng mô-đun hợp đồng thông minh trên mạng chuỗi khối; xây dựng thư viện phục vụ phát triển hệ thống trên nền tảng công nghệ chuỗi khối khác.
Xây dựng các dịch vụ nền tảng
Mô hình kiến trúc cho nền tảng dịch vụ công trực tuyến lĩnh vực đất đai ứng dụng công nghệ chuỗi khối được mô tả trong hình 2.
Hình 2. Mô hình kiến trúc đề xuất cho nền tảng dịch vụ công trực tuyến lĩnh vực đất đai ứng dụng công nghệ chuỗi khối.
Theo mô hình kiến trúc đề xuất, nền tảng dịch vụ công trực tuyến lĩnh vực đất đai ứng dụng công nghệ chuỗi khối bao gồm các thành phần sau:
Dữ liệu: bao gồm tập các dữ liệu để thực thi các dịch vụ công (CSDL hồ sơ nghiệp vụ), dữ liệu về người dùng và CSDL sổ cái (Ledger).
Bộ các thư viện nền tảng kết nối với mạng chuỗi khối và cung cấp các dịch vụ nền tảng cho hệ thống dịch vụ công trực tuyến, bao gồm các dịch vụ: (1) dịch vụ quản lý chứng chỉ định giá đất; (2) dịch vụ quản lý nghiệp vụ xóa đăng ký cho thu, cho thuê lại, góp vốn; (3) dịch vụ quản lý quyền sử dụng đất, sở hữu tài sản gắn liến với đất, sở hữu tài sản gắn liền với đất, các biến động đất đai; (4) dịch vụ quản lý người dùng; (5) dịch vụ quản lý dữ liệu phi cấu trúc; (6) dịch vụ quản lý luồng công việc; (7) dịch vụ liên thông, tích hợp; (8) dịch vụ quản lý, xác thực người dùng; (9) hợp đồng thông minh; (10) mô hình đồng thuận và (11) giảm sát thông tin.
Dịch vụ công lĩnh vực đất đai: bao gồm các dịch vụ công trực tuyến cung cấp theo các quy trình đã được quy định, trong đó đã có một số các điều chỉnh bảo đảm kết nối, lưu trữ thông tin, xác thực trên mạng chuỗi khối.
CSDL đất đai: các dịch vụ nền tảng và các dịch vụ công trực tuyến kết nối trực tiếp với các CSDL đất đai ở cấp trung ương và địa phương. Ví dụ: với dịch vụ cấp mới/cấp đổi/cấp lại chứng chỉ định giá đất sẽ thực hiện kết nối với CSDL về chứng chỉ định giá đất tại Bộ TN&MT, dịch vụ cấp giấy chứng nhận/đăng ký thế chấp… quyền sử dụng đất sẽ kết nối với CSDL đất đai (địa chính) tại địa phương.
Xây dựng hệ thống cung cấp dịch vụ công trực tuyến trong lĩnh vực quản lý đất đai
Trên cơ sở kiến trúc, các dịch vụ nền tảng ứng dụng công nghệ chuỗi khối đã được nghiên cứu, phát triển trong khuôn khổ đề tài và kế thừa các hệ thống dịch vụ công trực tuyến của Bộ TN&MT, nền tảng dịch vụ công trực tuyến của Cổng dịch vụ công quốc gia và hệ thống thông tin đất đai của Sở TN&MT tỉnh Bắc Ninh (đơn vị phối hợp thử nghiệm), nhóm nghiên cứu đã xây dựng và đưa vào thử nghiệm Hệ thống dịch vụ công trực tuyến lĩnh vực đất đai ứng dụng công nghệ chuỗi khối với các nhóm dịch vụ công cơ bản như sau (hình 3):
Hình 3. Hệ thống dịch vụ công trực tuyến của Bộ TN&MT.
Hiện nay, hệ thống đang cung cấp 3 nhóm dịch vụ công về đất đai: dịch vụ cấp, cấp đổi, cấp lại chứng chỉ định giá đất; dịch vụ công đăng ký biến động quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất; dịch vụ xóa đăng ký cho thuê, cho thuê lại, góp vốn bằng quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất ứng dụng công nghệ chuỗi khối.
Hiệu quả nổi bật
Về KH&CN, nghiên cứu đã ứng dụng thành công công nghệ chuỗi khối trong các bài toán cung cấp dịch vụ công trực tuyến; làm chủ được những công nghệ, kỹ thuật mới, từ đó nâng cao năng lực nghiên cứu trong việc triển khai các bài toán toán cung cấp dịch vụ công trực tuyến, quản lý các giấy phép, xác nhận, chứng nhận, chứng chỉ hành nghề… trong cơ quan nhà nước; thúc đẩy những nghiên cứu chuyên sâu hơn trong việc đảm bảo tính nhất quán, chính xác, toàn vẹn khả năng truy vết, khả năng truy cập thông tin của các loại giấy phép, xác nhận, chứng nhận, chứng chỉ hành nghề do các cơ quan nhà nước cấp một cách thuận lợi.
Về kinh tế, xã hội, việc ứng dụng công nghệ chuỗi khối trong triển khai các thủ tục hành chính về đất đai đã đem lại những lợi ích to lớn, đưa ra được các khuyến nghị cho cơ quan quản lý nhà nước để tham mưu cho Chính phủ, Quốc hội ban hành các quy định pháp lý cao nhất về phương thức quản lý đất đai, quản lý giao dịch đất đai theo hướng hiện đại, tạo thuận lợi tối đa cho nhà nước, cơ quan quản lý, người dân và doanh nghiệp; tận dụng tối đa được thành quả của KH&CN tiên tiến trong cuộc CMCN 4.0 góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Đề tài nghiên cứu đã ứng dụng thành công công nghệ chuỗi khối cho việc cung cấp dịch vụ công trực tuyến trong ngành TN&MT, các dịch vụ thực hiện với thời gian xử lý đáp ứng được yêu cầu, thông tin trong quá trình xử lý được lưu trữ trên mạng chuỗi khối nên bảo đảm an toàn, minh bạch, chống chối bỏ. Kết quả thử nghiệm minh chứng tính thực tiễn của việc ứng dụng công nghệ chuỗi khối trong cung cấp dịch vụ công trực tuyến trong ngành TN&MT, khả năng điện tử hóa hoàn toàn quy trình cung cấp dịch vụ công và góp phần hiện đại hóa công tác quản lý đất đai tại Việt Nam.