Nghiên cứu giải pháp sử dụng hợp lý tài nguyên nước cho vùng Duyên hải Nam Trung Bộ

Báo cáo đề dẫn tại Hội thảo, GS.TS Lê Sâm cho biết, Nam Trung Bộ là vùng thường xuyên bị hạn hán, thiếu nước nghiêm trọng về mùa khô. Nguyên nhân gây nên sự thiếu hụt nguồn nước và hạn hán đó là do đặc thù địa hình, diễn biến bất lợi của khí hậu, thời tiết trong vùng, rừng đầu nguồn đang ngày càng suy giảm, gia tăng dân số, đô thị hóa nhanh đã làm cho nhu cầu nước ngày càng tăng cao... Trong khi đó, việc sử dụng nguồn nước mặt còn nhiều lãng phí; vấn đề khai thác nước ngầm quá mức, không hợp lý; thiếu các giải pháp căn cơ trong việc quản lý, khai thác sử dụng dẫn đến suy giảm số lượng, chất lượng tài nguyên nước. Có thể thấy an ninh nguồn nước trong vùng nghiên cứu đang chịu sức ép rất lớn từ những thách thức mang tính khách quan và chủ quan. Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nước phục vụ sản xuất và dân sinh, đảm bảo an ninh nguồn nước, xây dựng kế hoạch sử dụng nước theo các phương án chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi nhằm chủ động ứng phó với hạn hán đang là một yêu cầu cấp bách đặt ra đối với lĩnh vực sản xuất nông nghiệp của Việt Nam nói chung và vùng Nam Trung Bộ nói riêng.
Tại Hội thảo, các đại biểu đã được nghe đại diện nhóm thực hiện đề tài trình bày một số nội dung, kết quả chính đã đạt được của đề tài về: hiện trạng tài nguyên nước và thách thức an ninh nguồn nước liên quan đến phòng chống hạn hán khu vực Duyên Hải Nam Trung Bộ; giải pháp khoa học và công nghệ quản lý hạn hán tổng hợp vùng Nam Trung Bộ; xây dựng phương pháp, quy trình và công cụ kiểm kê, quản lý nguồn nước phục vụ hỗ trợ ra quyết định nước phục vụ phòng chống hạn và điều hành cấp nước cho sản xuất nông nghiệp; một số giải pháp khai thác, sử dụng hợp lý, bảo vệ và phát triển tài nguyên nước đảm bảo an ninh nguồn nước thích ứng với biến đổi khí hậu vùng Duyên hải Nam Trung Bộ.
PGS.TS Nguyễn Tùng Phong - Phó Giám đốc Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam cho biết, đề tài KC.08.15/16-20 được thực hiện xuất phát từ yêu cầu thực tiễn đối với vùng Duyên hải Nam Trung Bộ - vùng thường xuyên phải đối mặt với hạn hán, đặc biệt hạn hán do hiệu ứng của El Nino giai đoạn từ năm 2014-2016 gây nên thiệt hại rất lớn. Một số nhiệm vụ trước đây đã nghiên cứu các vấn đề liên quan đến quản lý hạn vùng Nam Trung Bộ và Tây Nguyên, tuy nhiên chỉ giới hạn ở mức độ dự báo, xây dựng các công cụ, chỉ số dự báo hạn hán và chưa xây dựng được các giải pháp tổng hợp tài nguyên nước ứng phó với các mức độ hạn hán khác nhau cũng như các kịch bản hạn hán khác nhau. Đề tài này không chỉ dừng ở các bộ công cụ hay khung quản lý hạn ở các đề tài trước đây đã phát triển mà sử dụng tổng hợp các công cụ, khung quản lý này để dự báo nguồn nước, đưa ra kế hoạch phân phối sử dụng nước hợp lý cho các vùng Duyên hải Nam Trung Bộ. Bộ công cụ này có thể áp dụng cho cả khu vực Tây Nguyên và các vùng khô hạn khác vì hạn hán đang có xu hướng chuyển dần ra vùng Bắc Trung Bộ, Trung Bộ và các tỉnh miền núi phía Bắc. Do vậy, đề tài có ý nghĩa và có tính thực tiễn cao, có khả năng nhân rộng đối với các vùng hiện nay đang phải ứng phó với diễn biến bất thường của thời tiết, hạn hán.
Đại diện Ban Chủ nhiệm Chương trình KC08.16/20, PGS.TS Nguyễn Vũ Việt - Chủ nhiệm Chương trình KC08.16/20 - Giám đốc Viện cho rằng đây là đề tài rất có ý nghĩa, chủ trì đề tài là người đã từng viết sách về hạn cho khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ, có rất nhiều kinh nghiệm đối với khu vực này. Ban Chủ nhiệm mong muốn kết quả của đề tài sẽ được ứng dụng vào thực tế tại vùng, địa điểm cụ thể.

CM