Sự trỗi dậy của năng lượng mặt trời và gió
Theo một báo cáo được công bố vào tháng 5 năm nay của Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA), các nguồn điện tái tạo như gió và năng lượng mặt trời đã tăng trưởng với tốc độ nhanh trong hai thập kỷ gần đây và dự kiến sẽ còn phát triển hơn nữa trong những năm tới. Cũng theo báo cáo của IEA, công suất điện tái tạo được bổ sung vào năm 2020 là 280 gigawatt (GW) (tăng 45% so với năm 2019), mức tăng hàng năm lớn nhất kể từ năm 1999. Lượng điện tăng thêm đó bằng tổng công suất lắp đặt của cả khu vực ASEAN.
Công suất điện tái tạo được bổ sung từ năm 2011.
Chuyển sản xuất điện sang các nguồn tái tạo là một trụ cột chính trong nỗ lực toàn cầu nhằm đạt được mức trung hòa carbon, nhưng lượng khí thải CO2 dự kiến sẽ tăng trong năm nay do việc sử dụng nhiều than. Điều đó cho thấy cần có những thay đổi lớn về chính sách trong việc đầu tư vào năng lượng sạch để có thể đáp ứng những yêu cầu về khí hậu.
Fatih Birol - Giám đốc điều hành của IEA cho biết: “Năng lượng gió và năng lượng mặt trời đang cho chúng ta thêm lý do để lạc quan về các mục tiêu khí hậu khi chúng đã phá hết kỷ lục này đến kỷ lục khác. Năm ngoái, sự gia tăng công suất năng lượng tái tạo đã chiếm 90% sự tăng trưởng của ngành điện toàn cầu”. Ông nhấn mạnh thêm: “Các chính phủ cần xây dựng các chính sách khuyến khích đầu tư nhiều hơn vào năng lượng mặt trời, gió và các công nghệ năng lượng tái tạo quan trọng khác như thủy điện, năng lượng sinh học và địa nhiệt. Chỉ có như vậy thế giới mới có cơ hội đạt được các mục tiêu về biến đổi khí hậu''.
Công suất gió bổ sung trên toàn cầu đã tăng gần gấp đôi vào năm ngoái lên 114 GW. Tốc độ tăng trưởng này sẽ chậm lại một chút vào năm 2021 và 2022, nhưng mức tăng vẫn sẽ lớn hơn 50% so với mức tăng trung bình trong giai đoạn 2017-2019. Việc lắp đặt điện mặt trời sẽ tiếp tục phá vỡ các kỷ lục mới, với lượng bổ sung hàng năm được dự báo sẽ đạt trên 160 GW vào năm 2022. Cao hơn gần 50% so với mức đạt được vào năm 2019 (trước đại dịch), khẳng định vị thế nổi bật của năng lượng mặt trời trên thị trường điện toàn cầu.
Dự báo ở các quốc gia và khu vực
Trung Quốc là trung tâm của cung và cầu năng lượng tái tạo toàn cầu, chiếm khoảng 40% tăng trưởng công suất tái tạo toàn cầu trong vài năm gần đây. Vào năm 2020, thị phần của Trung Quốc lần đầu tiên tăng lên 50% do gấp rút hoàn thành các dự án trước khi những khoản trợ cấp của chính phủ bị loại bỏ dần. Trong giai đoạn 2021-2022, tăng trưởng năng lượng tái tạo ở Trung Quốc sẽ ổn định ở mức thấp hơn so với năm 2020 nhưng vẫn cao hơn 50% so với giai đoạn 2017-2019. Bất kỳ sự chậm lại nào ở Trung Quốc trong những năm tới sẽ được bù đắp bằng sự tăng trưởng mạnh mẽ ở châu Âu, Hoa Kỳ, Ấn Độ và Mỹ Latinh - những nơi đang có sự hỗ trợ của chính phủ đối với điện mặt trời và điện gió.
Trung Quốc là nhà sản xuất tấm pin mặt trời và tuabin gió lớn nhất, cũng là nhà cung cấp chính các nguyên liệu thô như silicon, thủy tinh, thép, đồng và các nguyên liệu đất hiếm cần thiết để sản xuất chúng. Những hạn chế trong chuỗi cung ứng, bao gồm cả vụ cháy nhà máy silicon ở Trung Quốc vào năm ngoái đã đẩy giá mô-đun quang điện lên cao, làm nổi bật những lỗ hổng tiềm ẩn của ngành trong dài hạn.
Tại Hoa Kỳ, tăng trưởng công suất năng lượng tái tạo trong năm nay và năm tới chủ yếu được thúc đẩy bởi việc gia hạn các khoản tín dụng thuế liên bang. Dự báo không tính đến các mục tiêu giảm phát thải mới của chính quyền Hoa Kỳ hoặc dự luật cơ sở hạ tầng của họ. Nếu được ban hành, dự luật sẽ thúc đẩy mạnh mẽ việc triển khai năng lượng tái tạo hơn nhiều sau năm 2022.
Công suất bổ sung của Ấn Độ đã giảm gần 50% vào năm ngoái (so với năm 2019). Tuy nhiên, tăng trưởng được thiết lập để phục hồi và mở rộng năng lượng tái tạo dự kiến sẽ lập kỷ lục mới vào năm 2022 do việc đưa vào vận hành các dự án bị trì hoãn. Tuy nhiên, sự gia tăng hiện tại về số ca Covid‑19 ở Ấn Độ đã tạo ra sự không chắc chắn trong ngắn hạn cho năm nay.
Sản lượng nhiên liệu sinh học giao thông vận tải giảm 8% trên toàn cầu vào năm 2020 do đại dịch đã hạn chế việc đi lại. Dự kiến sản lượng sẽ phục hồi trong năm nay và mở rộng thêm 7% vào năm 2022 khi sản lượng dầu diesel sinh học và dầu thực vật được xử lý bằng hydro tăng trên toàn cầu và ethanol mở rộng ở Ấn Độ.
Tuy nhiên, những tác động đang diễn ra bởi cuộc khủng hoảng Covid-19 đối với nhu cầu, cũng như sự cạnh tranh về giá đối với đường mía từ các nhà sản xuất chất tạo ngọt ở Brazil tiếp tục khiến sản lượng ethanol ở cả Hoa Kỳ và Brazil đều dưới mức năm 2019. Đồng thời, năng lực sản xuất hydro toàn cầu dự kiến sẽ tăng gần gấp đôi trong hai năm tới, mở rộng đáng kể khả năng sản xuất nhiên liệu sinh học từ chất thải và nguyên liệu thô.
Thu Phương (theo iea.com)