Ngày 30/09/2002, Giám đốc ĐHQGHN đã ban hành quyết định số 652/TCCB về việc thành lập Bộ môn Khoa học Quản lý trực thuộc Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn. Tháng 09/2004, ĐHQGHN giao cho Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn và trực tiếp là Bộ môn Khoa học Quản lý đào tạo cử nhân Khoa học quản lý chất lượng cao. Đây là sự tiếp tục khẳng định vị thế, vai trò và thế mạnh của một trung tâm đào tạo liên ngành chất lượng cao hàng đầu của cả nước, là bước tiến về chất trong việc xây dựng tổ chức đơn vị đào tạo (từ Bộ môn trực thuộc thành Khoa trực thuộc Trường), nhằm đáp ứng tốt hơn yêu cầu của xã hội và góp phần thực hiện các chương trình hướng tới mục tiêu chuẩn hóa, hiện đại hóa các hoạt động của Nhà trường.
Tọa đàm “Nghề quản lý với ngành khoa học quản lý” (nguồn: Khoa Khoa học Quản lý).
Trong sự phát triển của mỗi quốc gia, nguồn tài nguyên thiên nhiên và nguồn lao động chất lượng cao đóng vai trò rất quan trọng. Trong mọi điều kiện, tổ chức, quản lý, khai thác và sử dụng một cách khoa học và hợp lý, giữ vai trò quyết định sự thành bại của một quốc gia, của mọi tổ chức trên con đường phát triển của mình.
Với vị trí là đơn vị thành viên của ĐHQGHN, một trung tâm đào tạo đại học và sau đại học, nghiên cứu khoa học và ứng dụng khoa học, công nghệ đa ngành, đa lĩnh vực, chất lượng cao, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn đã được giao tổ chức đào tạo đại học ngành Quản lý xã hội từ năm 1995 và đào tạo sau đại học chuyên ngành Quản lý khoa học và công nghệ (KH&CN) từ năm 1999; qua đó, tích luỹ được nhiều kinh nghiệm quan trọng cho lĩnh vực đào tạo đặc biệt này. Việc đào tạo các chuyên ngành nêu trên đã khẳng định thế mạnh của một Trường Đại học có bề dày truyền thống, phù hợp với xu thế phát triển của ĐHQGHN với nhiệm vụ đào tạo đa ngành, đa lĩnh vực.
Từ Bộ môn trực thuộc thành Khoa - Hành trình những năm đầu tiên
Khi mới thành lập, đội ngũ cán bộ cơ hữu của Bộ môn chỉ có khoảng trên dưới 20 người. Hoạt động khoa học giai đoạn này được xác định trong tổng thể phát triển chung của Bộ môn. Đó là phát triển thành trung tâm nghiên cứu cơ bản và định hướng ứng dụng về khoa học quản lý, có đủ năng lực trong việc tư vấn và ứng dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn; gắn bó chặt chẽ nghiên cứu khoa học với đào tạo; hàn lâm, cơ bản với ứng dụng và phục vụ nhu cầu xã hội.
Chương trình tham quan thực tế doanh nghiệp “Chính sách tuyển dụng nhân lực của Tập đoàn Danko” (nguồn: Khoa Khoa học Quản lý).
Bộ môn đã phối hợp với Cục và Hội Sở hữu trí tuệ (Bộ KH&CN) tổ chức các lớp đào tạo ngắn hạn cấp chứng chỉ Pháp luật và nghiệp vụ sở hữu trí tuệ cho các đối tượng đã tốt nghiệp đại học, hiện đang công tác trong các lĩnh vực có liên quan hoặc có quan tâm đến sở hữu trí tuệ nhằm đào tạo nguồn nhân lực có chuyên môn sâu, đủ khả năng tác nghiệp về bảo hộ sở hữu trí tuệ, đáp ứng yêu cầu xây dựng đất nước trong quá trình hội nhập quốc tế.
Cho đến trước khi thành lập Khoa, chương trình đào tạo cử nhân Khoa học quản lý đã được áp dụng cho việc đào tạo từ khóa 50. Chương trình này dùng cho cả 2 hệ đào tạo: Hệ chuẩn và hệ chất lượng cao. Đối với hệ đào tạo chất lượng cao, chương trình đã có bổ sung 30 môn mới và 10 môn nâng cao. Bên cạnh đó có chương trình đào tạo sau đại học cũng đã hoàn thành.
Khoa - Ngành Khoa học Quản lý: Chặng đường hơn 20 năm xây nền, đắp móng
Giai đoạn 2006-2010
Căn cứ vào Nghị quyết Đại hội Đảng bộ ĐHQGHN lần thứ II và lần thứ III; Nghị quyết 126-NQ/ĐU của Đảng ủy Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn khóa XXIII về việc chuẩn hóa và hiện đại hóa các mặt công tác của Nhà trường; Nghị quyết của Đại hội đại biểu Đảng bộ Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn lần thứ XXIV và “6 chương trình hướng tới mục tiêu chuẩn hóa, hiện đại hóa các hoạt động của Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn giai đọan 2003-2010”, Khoa tập trung thực hiện 2 trong 6 chương trình của Nhà trường, xây dựng đội ngũ cán bộ của Khoa có đủ phẩm chất chính trị và năng lực chuyên môn hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao.
Khoa đã đào tạo tổng số gần 500 sinh viên hệ chính quy và gần 520 sinh viên hệ tại chức; đã hoàn thành việc biên soạn và nghiệm thu cấp Trường khung chương trình đào tạo sau đại học ngành khoa học quản lý. Hoàn thành việc chuyển đổi khung chương trình đào tạo thạc sỹ quản lý KH&CN sang tín chỉ cũng như việc biên soạn đề cương môn học các chuyên đề trong chương trình đào tạo. Hiện đã tiến hành đào tạo theo Khung chương trình chuyển đổi từ niên chế sang tín chỉ cho các Khóa 8, 9 và 10.
Lễ tốt nghiệp, khóa QH-2019-X (nguồn: Khoa Khoa học Quản lý).
Khoa đã thực hiện tốt tiến trình đào tạo đại học, sau đại học theo kế hoạch chung của Nhà trường; đặc biệt, Khoa tập trung chuẩn bị các điều kiện để sớm đào tạo tiến sỹ quản lý KH&CN, cũng như quy hoạch ngành và chuyên ngành khác.
Cùng với mục tiêu đào tạo với những hướng chuyên ngành trong các bậc đào tạo, Khoa cũng tiếp tục định hướng nghiên cứu khoa học, ứng dụng các kết quả nghiên cứu vào thực tiễn đào tạo và phục vụ xã hội, định hướng nghiên cứu khoa học của Khoa tập trung vào: Những vấn đề lý luận và lý thuyết quản lý; những vấn đề quản lý xã hội cấp cơ sở; quản lý giáo dục đại học (trước hết là ĐHQGHN); các vấn đề xã hội và chính sách xã hội; quản lý KH&CN; quản lý nguồn nhân lực; chính sách KH&CN; lý luận và thực tiễn quản lý sở hữu trí tuệ…
Giai đoạn 2011-2015
Khoa thực hiện nhiệm vụ đào tạo thường xuyên và các yêu cầu trong việc chuyển đổi đào tạo, cụ thể như: hoàn thành việc biên soạn quy hoạch ngành đào tạo đại học giai đoạn 2014-2020, được Nhà trường và ĐHQGHN phê duyệt; biên soạn khung chương trình đào tạo đại học và Đề án mở ngành chính sách công; hoàn thành việc chuyển đổi chương trình đào tạo đại học theo chuẩn đầu ra sau 2 năm áp dụng, trong đó đề nghị đổi tên và nội dung đào tạo 15 môn học, đề nghị mở 01 hướng chuyên ngành mới (quản lý cấp cơ sở).
Trong giai đoạn này, Khoa được Giám đốc ĐHQGHN giao nhiệm vụ đào tạo tiến sỹ quản lý KH&CN. Về nhiệm vụ này, Khoa đã tuyển sinh được 2 khóa với tổng số hơn 30 nghiên cứu sinh; xây dựng chuẩn đầu ra và điều chỉnh các khung chương trình đào tạo (chuyên ngành quản lý KH&CN, chuyên ngành khoa học quản lý) theo chuẩn đầu ra theo đúng tiến độ của Nhà trường; thực hiện việc biên soạn khung chương trình đào tạo thạc sỹ và Đề án mở chuyên ngành mới trình độ thạc sỹ.
Để có thể phát huy năng lực chuyên môn sâu, từng bước đào tạo chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành, Khoa đã phát huy vai trò của bộ môn trong đào tạo, Khoa tập trung quản lý các vấn đề chung, đóng vai trò thiết kế. Các bộ môn tổ chức sinh hoạt theo chuyên đề cụ thể, có sự tham gia của chuyên gia bên ngoài; khảo sát thực tế tại doanh nghiệp và cơ sở xã, phường...
Giai đoạn 2015-2022
Cho đến năm 2017 (tròn 15 năm thành lập), Khoa đã triển khai chương trình đào tạo cử nhân ngành khoa học quản lý (hệ đào tạo chuẩn, hệ đào tạo chất lượng cao và hệ vừa làm vừa học, văn bằng 2); 04 chương trình đào tạo thạc sỹ và 01 chương trình đào tạo tiến sỹ quản lý KH&CN và nhiều khóa bồi dưỡng, đào tạo ngắn hạn về các kỹ năng làm chính sách, phương pháp nghiên cứu, kỹ năng lãnh đạo và quản lý, pháp luật và nghiệp vụ về sở hữu trí tuệ cho đa dạng nhóm đối tượng học viên.
Phát huy vai trò của bộ môn trong đào tạo, trong đó bộ môn thực hiện đóng vai trò nòng cốt về chuyên môn trong việc tổ chức thực tập thực tế, thực tập tốt nghiệp, phân công giảng dạy, duyệt đề cương, đề xuất phân công người hướng dẫn và đề xuất thành viên tham gia hội đồng chấm khóa luận tốt nghiệp, Khoa chỉ quản lý về hành chính. Các bộ môn đã tổ chức sinh hoạt chuyên môn theo chuyên đề cụ thể, có sự tham gia của chuyên gia bên ngoài.
Hoàn thành việc biên soạn và đưa vào đào tạo thạc sỹ Chính sách công định hướng nghiên cứu; hoàn thành việc biên soạn và đưa vào đào tạo thạc sỹ quản lý KH&CN định hướng ứng dụng; hoàn thành việc biên soạn chương trình đào tạo thạc sỹ quản lý sở hữu trí tuệ định hướng ứng dụng; xây dựng chuẩn đầu ra và điều chỉnh các khung chương trình đào tạo (chuyên ngành quản lý KH&CN, chuyên ngành khoa học quản lý) chuẩn đầu ra theo tiến độ của Nhà trường…
Lễ kỷ niệm 20 năm thành lập Khoa Khoa học Quản lý (nguồn: Khoa Khoa học Quản lý).
Cho đến hết giai đoạn này, Khoa đã hoàn thiện tất cả các bậc đào tạo: đại học, thạc sỹ và tiến sỹ; là đơn vị đầu tiên trong cả nước đào tạo thạc sỹ và tiến sỹ quản lý KH&CN; đơn vị duy nhất trong cả nước đào tạo cử nhân hướng chuyên ngành sở hữu trí tuệ, hướng chuyên ngành văn hóa và đạo đức quản lý.
Gắn kết chặt chẽ giữa nghiên cứu khoa học - đào tạo - chuyển giao tri thức trong bối cảnh mới
Từ những viên gạch đầu tiên của năm 2002, Khoa hiện nay tiếp tục duy trì các nhóm nghiên cứu, nhóm chuyên gia, 6 hướng chuyên ngành bậc đào tạo đại học, trên 20 viên chức, người lao động, hợp đồng chuyên gia, quản lý, giảng viên kiêm nhiệm, trong đó tỷ lệ giảng viên PGS/TS chiếm trên 70%; nhiều giảng viên của Khoa tốt nghiệp tại các trường đại học quốc tế như Vương quốc Anh, Cộng hoà Pháp, Liên bang Nga, Cộng hoà Séc, Australia, Ai Len…
Những cán bộ vừa xây dựng cơ sở vật chất, phát triển đội ngũ, vừa xây dựng chương trình, biên soạn giáo trình, vừa lên lớp giảng dạy. Trong giai đoạn đầu xây dựng, nhiều nhà quản lý giàu kinh nghiệm làm chủ nhiệm Bộ môn - Khoa, những người thầy thuộc thế hệ đầu tiên đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển Khoa như: PGS Bùi Thanh Quất, PGS.TS Vũ Cao Đàm, GS.TS Nguyễn Minh Thuyết, PGS.TS Phạm Xuân Hằng, GS.TS Nguyễn Hữu Vui, PGS.TS Nguyễn An Lịch, TS An Khang, TS Nguyễn Hàm Giá…
Điểm chuẩn tuyển sinh đại học của Khoa luôn nằm trong tốp đầu trong Trường. Từ quy mô tuyển sinh mấy chục sinh viên đại học khóa đầu tiên, hiện nay hằng năm Khoa tuyển sinh trên 120 sinh viên đại học chính quy, cùng hàng chục học viên cao học, nghiên cứu sinh. Sau khi tốt nghiệp đã làm việc tại các vị trí quản lý trong các cơ quan Đảng, đoàn thể; các đơn vị sự nghiệp; tổ chức - nhân sự trong các doanh nghiệp; quản lý, phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo tại các cơ quan, doanh nghiệp trong và ngoài nước; các cơ quan quản lý Nhà nước từ Trung ương tới địa phương; quản lý tài sản trí tuệ tại các doanh nghiệp… Đồng thời, trở thành những nhà chuyên môn chủ chốt, những nhà quản lý giỏi trong nhiều lĩnh vực; thành những nhà giáo, nhà khoa học có uy tín cho các trường đại học, cao đẳng và viện nghiên cứu; nhiều người đã trở thành lãnh đạo cấp cao trong các cơ quan của Đảng, Nhà nước và doanh nghiệp tư nhân. Điểm đặc biệt nữa là các cựu sinh viên, thạc sỹ, tiến sỹ đã tiếp bước, trở về làm giảng viên kiêm nghiệm, giảng viên thỉnh giảng cho Khoa, góp phần khẳng định truyền thống, danh tiếng, giá trị di sản và uy tín của Khoa.
Bên cạnh những thành tựu về đào tạo nguồn nhân lực, vai trò và vị thế của Khoa còn được thể hiện đậm nét trong các hoạt động nghiên cứu khoa học và chuyển giao tri thức. Nhiều nhà khoa học là những chuyên gia hàng đầu về chính sách và quản lý như GS.TS Nguyễn Minh Thuyết, PGS.TS Vũ Cao Đàm… Hoạt động nghiên cứu khoa học của Khoa luôn bám sát định hướng chiến lược phát triển của Nhà trường và theo nhu cầu của xã hội, tham gia tư vấn chính sách cho các cơ quan Đảng và Nhà nước.
Khoa đã thiết lập được mạng lưới hợp tác với hàng chục cơ quan, trường đại học, các học viện, viện nghiên cứu danh tiếng của Pháp, Đức, Italia,Thụy Điển, New Zealand, Trung Quốc, Thái Lan, Hàn Quốc; với các Bộ, ban, ngành; UBND các tỉnh, thành phố; Hội Quản trị các nhà doanh nghiệp, Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Hà Nội, Hội Sở hữu trí tuệ, Viện Sở hữu trí tuệ, Viện Chính sách và Quản lý… để triển khai các hoạt động nghiên cứu và đào tạo, hợp tác với các doanh nghiệp tổ chức các hoạt động thực tập thực tế và kết nối cung - cầu nhân lực, giúp người học tìm kiếm được cơ hội việc làm.
Thay lời kết
Việc thành lập Bộ môn Khoa học Quản lý (2002) và tiếp đó nâng cấp thành Khoa Khoa học Quản lý (2006) thuộc Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn và tổ chức đào tạo các chương trình cử nhân, thạc sỹ, tiến sỹ về lĩnh vực quản lý đã kịp thời đáp ứng nhu cầu cấp thiết về nhân lực trong lĩnh vực quản lý - quản trị, nguồn nhân lực khoa học xã hội và nhân văn, kinh tế, góp phần phục vụ đắc lực cho công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Thực tiễn đòi hỏi Khoa Khoa học Quản lý cần phát huy hơn nữa những thành tựu, mở rộng quy mô, chất lượng, dịch vụ, nâng cao hiệu quả hoạt động trong tương lai; chủ động thích ứng trong bối cảnh tự chủ đại học; trở thành một đơn vị, trung tâm nghiên cứu, đào tạo hoạt động hiệu quả, tham gia tích cực vào các diễn đàn trong nước và quốc tế về lĩnh vực chính sách và quản lý; góp phần vào quá trình phân tích, hoạch định, thực thi, đánh giá các chính sách, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế của đất nước.
Nhìn lại chặng đường gần một phần tư thế kỷ xây dựng và phát triển, có thể khẳng định lĩnh vực/ngành đào tạo về quản lý đã thực sự trở thành một ngành khoa học, ngành đào tạo bài bản, toàn diện, tiên phong, sáng tạo, cập nhật và mang tinh thần dân tộc, nhân văn, thời đại sâu sắc. Trong truyền thống 80 năm Trường Đại học Văn khoa, 70 năm Trường Đại học Tổng hợp, 30 năm Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Khoa Khoa học Quản lý cũng đã góp phần tạo dựng nên truyền thống tốt đẹp, một giá trị văn hóa “Nhân văn - Tổng hợp”, một Khoa học quản lý và một hành trang đủ đầy, một bản lĩnh kiên cường, tự tin, sáng tạo để vững bước tiến vào kỷ nguyên mới của dân tộc.