Từ cơ quan hành chính
Tại buổi làm việc, Cục trưởng Cục ATBXHT Nguyễn Hoàng Linh cho biết, với sứ mệnh là hạ tầng pháp quy hạt nhân quốc gia, bảo đảm an toàn, an ninh song hành với quản lý sự phát triển ứng dụng năng lượng nguyên tử (NLNT), đóng góp hiệu quả cho kinh tế - xã hội, bảo vệ con người, môi trường và hội nhập quốc tế. Từ năm 2020 đến nay, Cục đã đạt được một số kết quả nổi bật sau:
Về xây dựng thể chế, pháp luật: Cục đã chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan xây dựng, trình Quốc hội thông qua Luật NLNT 2025; chủ trì xây dựng, trình ban hành 01 Nghị định của Chính phủ, phối hợp với Thanh tra Bộ KH&CN xây dựng 01 Nghị định; 03 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ; 08 Thông tư (trong đó có 02 Thông tư ban hành 02 Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia - QCVN) và 01 Quyết định của Bộ trưởng Bộ KH&CN.
Trong lĩnh vực cấp phép: Cục đã thẩm định và cấp 7.022 giấy phép công việc bức xạ, 280 giấy đăng ký hoạt động dịch vụ hỗ trợ ứng dụng NLNT, 4.727 chứng chỉ nhân viên bức xạ và chứng chỉ hành nghề, phê duyệt 220 kế hoạch ứng phó sự cố cấp cơ sở; trình Lãnh đạo Bộ KH&CN cấp 63 giấy phép, thẩm định và phê duyệt 06 kế hoạch ứng phó sự cố cấp tỉnh.
Trong lĩnh vực thanh tra, kiểm tra và xử phạt vi phạm hành chính: Thanh tra Cục đã chủ trì tiến hành 246 cuộc thanh tra, kiểm tra chuyên ngành ATBXHN đối với các cơ quan, tổ chức, cá nhân trên địa bàn cả nước, số lượng các cuộc thanh tra tăng hàng năm khoảng 5%. Thông qua thanh tra, kiểm tra đã phát hiện và xử phạt vi phạm hành chính theo quy định đối với 68 cơ sở vi phạm (chiếm khoảng 27% tổng số cơ sở được thanh tra, kiểm tra),
Về hợp tác quốc tế: Cục là đầu mối hoạt động hợp tác quốc tế về an toàn, an ninh, thanh sát hạt nhân và hợp tác kỹ thuật với (Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế - IAEA), Liên minh châu Âu (EU) và các đối tác quốc tế. Đồng thời, Cục là đầu mối giúp Bộ KH&CN triển khai một số điều ước quốc tế trong lĩnh vực NLNT; hợp tác ba bên IAEA - Việt Nam - Lào/Campuchia để hỗ trợ Lào và Campuchia phát triển ứng dụng NLNT, năng lực quản lý ATBXHN.
Về phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử: Cục đã chủ trì, tổ chức đánh giá kết quả thực hiện Chiến lược ứng dụng NLNT vì mục đích hòa bình đến năm 2020; là đầu mối xây dựng Quy hoạch phát triển, ứng dụng NLNT thời kỳ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và làm đầu mối thực hiện công tác phát triển cơ sở hạ tầng điện hạt nhân quốc gia.
Về hoạt động hỗ trợ kỹ thuật, thông tin tuyên truyền và đào tạo: Cục đã phối hợp với Bộ Tư lệnh Cảnh vệ (Bộ Công an) bảo đảm an ninh hạt nhân cho các sự kiện lớn của đất nước; tập huấn, phối hợp tổ chức diễn tập ứng phó sự cố phóng xạ cấp tỉnh, diễn tập ứng cố sự cố bức xạ xuyên biên giới cho nhiều tỉnh/thành phố...
Cục trưởng Cục An toàn Bức xạ và Hạt nhân Nguyễn Hoàng Linh báo cáo tại buổi làm việc.
Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ, Cục cũng gặp phải một số khó khăn và vướng mắc. Điển hình là số lượng, trình độ công chức, viên chức hiện chưa đủ đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước với dự án Trung tâm Nghiên cứu KH&CN Hạt nhân và các nhà máy điện hạt nhân sẽ triển khai trong tương lai. Bên cạnh đó, điều kiện làm việc của Cục còn hạn chế, trang thiết bị kỹ thuật chuyên dụng phục vụ công tác quản lý nhà nước về an toàn bức xạ và an ninh nguồn phóng xạ được đầu tư từ lâu, đã hết khấu hao, thường xuyên gặp lỗi trong quá trình sử dụng.
Để đáp ứng yêu cầu phát triển, đặc biệt là trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay, Cục trưởng Nguyễn Hoàng Linh kiến nghị với Bộ trưởng 5 vấn đề:
Thứ nhất, về tăng cường năng lực của Cục ATBXHN phục vụ Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận: Để đáp ứng việc thẩm định, thanh tra, kiểm tra, giám sát Dự án Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận 1, 2 và Lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu theo yêu cầu của Luật NLNT 2025, Cục ATBXHN cần được bổ sung 10-20 người/năm theo tiến độ thực hiện Dự án. Như vậy, đến khi Dự án nhà máy điện hạt nhân đi vào vận hành, Cục sẽ cần khoảng 150-180 người có năng lực chuyên môn để bảo đảm an toàn bức xạ, bảo vệ bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân đối với nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu. Do đó, Cục kính đề nghị Bộ trưởng quan tâm chỉ đạo hoàn thiện đề án tăng cường năng lực cho cơ quan pháp quy hạt nhân, trong đó có bổ sung nhân lực có trình độ, bảo đảm đủ tiêu chí về số lượng nhân lực và chất lượng thực hiện công tác quản lý nhà nước (thẩm định, cấp phép, thanh tra, kiểm tra và nhiệm vụ liên quan đến dự án điện hạt nhân, vai trò đầu mối về hợp tác và điều ước quốc tế trong lĩnh vực NLNT…).
Thứ hai, về hoạt động chuyển đổi số và xây dựng nền tảng số về an toàn bức xạ, an toàn và an ninh hạt nhân, phát triển và ứng dụng NLNT: Cục đã lập đề xuất xây dựng dự án nền tảng số trong lĩnh vực NLNT theo yêu cầu của Luật NLNT 2025 và yêu cầu của Chính phủ, Lãnh đạo Bộ về đẩy mạnh chuyển đổi số. Cục mong Bộ trưởng chỉ đạo, cho phép thực hiện dự án đầu tư công 2026-2028 về nền tảng số an toàn bức xạ, an toàn và an ninh hạt nhân, phát triển và ứng dụng NLNT để hướng tới việc quản lý toàn bộ hoạt động trong lĩnh vực NLNT trên môi trường số.
Thứ ba, về hoạt động thẩm định an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân đối với nhà máy điện hạt nhân: Cục mong Bộ trưởng chỉ đạo, cho phép xây dựng nhiệm vụ “Nghiên cứu, xây dựng bộ tiêu chí, điều khoản tham chiếu cho việc lựa chọn nhà thầu hỗ trợ tư vấn thẩm định trong giai đoạn lựa chọn địa điểm xây dựng và phê duyệt dự án đầu tư nhà máy điện hạt nhân”.
Thứ tư, về kinh phí hoạt động: Cục đề nghị Bộ trưởng quan tâm, chỉ đạo cấp kinh phí quản lý hành chính theo chỉ tiêu biên chế được giao theo đúng định mức quy định và tách riêng kinh phí dành cho hoạt động thanh tra thành một nhiệm vụ đặc thù riêng biệt không nằm trong kinh phí quản lý hành chính; bổ sung kinh phí quản lý hành chính năm 2025 cho Cục và kinh phí còn thiếu đối với 2 đơn vị sự nghiệp trực thuộc Cục để thực hiện chi trả lương và các khoản đóng góp theo lương, bảo đảm quyền lợi chính đáng cho người lao động.
Thứ năm, về trụ sở làm việc: Cục mong muốn Bộ trưởng tạo điều kiện hỗ trợ về kinh phí di dời, mua sắm trang thiết bị…, sớm ổn định, triển khai các công việc quan trọng trong thời gian tới.
Đến cơ quan điều phối chiến lược quốc gia về an toàn hạt nhân
Đối với những kiến nghị, đề xuất của Cục ATBXHT, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã giao các đơn vị chức năng có phương án xử lý ngay trong tháng 8 và chậm nhất là cuối năm 2025. Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, trong bối cảnh mới, Cục phải có sứ mệnh mới vì Cục là cơ quan quản lý quốc gia về an toàn và an ninh hạt nhân sau khi Luật NLNT 2025 được thông qua. Cục cần hoàn thiện các thông tư hướng dẫn thi hành để Luật NLNT triển khai có hiệu quả vào thực tiễn. Cục cần xây dựng các khuyến nghị chính sách cho Bộ, Chính phủ, Trung ương về các cơ chế, chính sách nhằm thúc đẩy phát triển và ứng dụng NLNT.
Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu tại buổi làm việc với Cục An toàn Bức xạ và Hạt nhân.
Đây là thập kỷ của năng lượng hạt nhân, làm chủ công nghệ, đưa công nghệ hạt nhân thành công nghệ chiến lược quốc gia, đưa ứng dụng NLNT rộng rãi vào các lĩnh vực của đời sống xã hội là nhiệm vụ quan trọng mà Cục phải triển khai. Vai trò quan trọng nhất của Cục là “điều phối”, “thống nhất” các hoạt động để triển khai nhiệm vụ.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng lưu ý, lĩnh vực điện hạt nhân trên thế giới đang có sự phát triển mạnh mẽ, vấn đề đảm bảo an toàn cần đặc biệt được coi trọng. Do đó vai trò của cơ quan pháp quy quốc gia về ATBXHN độc lập là rất quan trọng, Cục cần phải độc lập về thể chế và kỹ thuật. Để làm được điều đó, Cục cần phải nâng cao năng lực chuyên môn, công nghệ, tham khảo kinh nghiệm quốc tế, đặc biệt phải trang bị phòng thí nghiệm về mô phỏng an toàn nhà máy điện hạt nhân; đồng thời tăng tính minh bạch về an toàn, an ninh, có các báo cáo về an toàn công khai cho xã hội để người dân được giám sát.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng lưu ý, lĩnh vực hạt nhân có tính quốc tế cao, Cục cần đẩy mạnh hợp tác với IAEA, tuân thủ các công ước và điều lệ quốc tế để khẳng định vai trò là đầu mối quốc gia về hợp tác quốc tế trong lĩnh vực NLNT. Trong xu thế phát triển hiện nay, Cục ATBXHN phải là trụ cột điều phối quốc gia cho Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận. Để làm được điều này, Cục cần chuyển đổi số toàn diện từ các hoạt động cấp phép, thanh tra, hậu kiểm; tăng cường năng lực đánh giá an toàn cấp quốc gia. Cục phải “vẽ bức tranh, vẽ bản đồ, vẽ lộ trình…” cho việc triển khai các hạng mục như: nguồn nhân lực, lộ trình triển khai, xây dựng, vận hành nhà máy điện hạt nhân; lồng ghép chiến lược ứng dụng và phát triển NLNT với chiến lược an ninh năng lượng quốc gia cũng như các quy hoạch phát triển năng lượng trong tương lai.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng tin tưởng rằng, với quyết tâm của Cục, sự đồng lòng ủng hộ của Bộ trưởng, Lãnh đạo Bộ, các đơn vị chức năng trực thuộc Bộ, Cục ATBXHT sẽ trở thành đơn vị kiến tạo thể chế và điều phối chiến lược quốc gia cho phát triển NLNT vì mục đích hòa bình tại Việt Nam.
Bộ trưởng, Lãnh đạo Bộ và các các đơn vị chức năng trực thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ chụp ảnh lưu niệm cùng cán bộ, công chức, viên chức, người lao động Cục An toàn Bức xạ và Hạt nhân.
Phong Vũ