PGS.TS Võ Thu Hà - Trưởng khoa Khoa Điện - Tự động hóa, Trường Đại học Kinh tế - Kỹ thuật Công nghiệp cho rằng, trong bối cảnh toàn cầu đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng do biến đổi khí hậu, khủng hoảng năng lượng và yêu cầu cắt giảm phát thải khí nhà kính, điện hạt nhân đang dần trở lại như một giải pháp chiến lược và bền vững. Không chỉ là nguồn năng lượng ổn định, điện hạt nhân còn có khả năng tạo ra sản lượng lớn mà không thải ra khí CO₂ trong quá trình vận hành. Điều này đã thúc đẩy nhiều quốc gia trên thế giới tái khởi động hoặc mở rộng các chương trình phát triển năng lượng hạt nhân. Những quốc gia như Pháp, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc và gần đây là Mỹ đã công bố các kế hoạch tăng cường công suất điện hạt nhân, đồng thời đầu tư mạnh vào các công nghệ lò phản ứng thế hệ mới như lò mô-đun nhỏ, mang lại tính linh hoạt, an toàn và hiệu quả cao hơn.
Ông Bùi Mạnh Tú - Công ty Cổ phần Công nghệ Năng lượng Việt Nam báo cáo tham luận tại Hội thảo.
Tại Việt Nam, dù chương trình điện hạt nhân từng bị tạm dừng vào năm 2016, nhưng công tác đào tạo, nghiên cứu và hợp tác quốc tế vẫn được duy trì, đặc biệt là thông qua các trường đại học và viện nghiên cứu trong nước như Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam, Đại học Bách khoa Hà Nội, Trường Đại học Đà Lạt... thể hiện một tầm nhìn dài hạn, mang tính chiến lược của Việt Nam nhằm chuẩn bị sẵn sàng về mặt nhân lực, công nghệ và quản lý khi thời điểm quay lại với điện hạt nhân đến gần.
Một trong những khía cạnh quan trọng trong hành trình phát triển điện hạt nhân, đó là nguồn nhân lực. Đây không chỉ là câu chuyện của kỹ sư hạt nhân hay chuyên viên vật lý, mà còn mở ra cơ hội cho nhiều lĩnh vực liên quan như tự động hóa, điều khiển, vật liệu, an toàn môi trường, quản lý chất thải phóng xạ, và cả lĩnh vực truyền thông khoa học - những người sẽ giúp lan tỏa thông tin minh bạch và xây dựng niềm tin cộng đồng. Tuy nhiên, để tận dụng tốt cơ hội này, cần một chiến lược đồng bộ giữa Nhà nước - cơ sở đào tạo và doanh nghiệp. Việc xây dựng chương trình đào tạo sát với thực tiễn, đầu tư vào nghiên cứu ứng dụng, cũng như đẩy mạnh hợp tác quốc tế để tiếp cận công nghệ tiên tiến là những yếu tố then chốt. Song song đó, Việt Nam cần một lộ trình rõ ràng trong việc xây dựng khung pháp lý, tiêu chuẩn an toàn, truyền thông đến cộng đồng để tạo ra sự đồng thuận xã hội - một yếu tố không thể thiếu trong phát triển năng lượng hạt nhân.
Tại Hội thảo, các chuyên gia đã nhấn mạnh đến việc ứng dụng thành tựu của khoa học và công nghệ, nhất là công nghệ robot, trí tuệ nhân tạo và các hệ thống thông minh nhằm làm chủ công nghệ về vận hành bảo trì hệ thống nhà máy điện hạt nhân; việc kết hợp giữa nghiên cứu ứng dụng và doanh nghiệp nhằm xây dựng cơ chế thúc đẩy nghiên cứu ứng dụng và thương mại hóa sản phẩm khoa học, tăng cường liên kết các nhóm nghiên cứu mạnh về lý thuyết và ứng dụng nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả và khả năng nghiên cứu của người học…
Các đại biểu tham dự chụp ảnh lưu niệm tại Hội thảo.
Phong Vũ - Thu Hoài