Việc thực hiện tự chủ của các tổ chức KH-CN còn có bất cập
Báo cáo Đoàn công tác, Thứ trưởng Bộ KH-CN Trần Văn Tùng cho biết, giai đoạn 2011 - 2016, có 76 đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Bộ KH-CN, hoạt động theo cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm quy định tại Nghị định số 115/2005/NĐ-CP và Nghị định số 43/2006/NĐ-CP của Chính phủ, với tổng số 3.747 công chức, viên chức và người lao động. Trong đó, có 19 đơn vị tự bảo đảm toàn bộ chi thường xuyên, 29 đơn vị tự bảo đảm một phần chi thường xuyên, 28 đơn vị do Nhà nước bảo đảm toàn bộ chi thường xuyên. Tính đến 31.5, cả nước có 1.432 tổ chức KH-CN công lập với tổng số nhân lực nghiên cứu thuộc khu vực công lập 139.531 người. Đến thời điểm hiện nay có khoảng 250 doanh nghiệp được cấp giấy chứng nhận doanh nghiệp KH-CN với nhiều kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ được thương mại hóa, ứng dụng vào sản xuất kinh doanh, tạo ra những sản phẩm, hàng hóa chất lượng cao, có hàng lượng chất xám lớn, có sức cạnh tranh trên thị trường.
Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ làm việc với Bộ KH-CN
Thứ trưởng Trần Văn Tùng cho biết, việc tổ chức thực hiện tinh giản biên chế viên chức tại các đơn vị sự nghiệp thuộc Bộ còn gặp nhiều khó khăn, số lượng viên chức nghỉ hưu, viên chức đủ điều kiện thực hiện chế độ tinh giản biên chế là không đồng đều giữa các năm nên việc giảm đều theo tỷ lệ hàng năm là chưa phù hợp. Số lượng viên chức tự nguyện thực hiện chế độ tinh giản biên chế rất ít, do chưa có giải pháp về chính sách tinh giản biên chế đủ mạnh để triển khai theo tinh thần Nghị quyết 39. Bên cạnh đó, một số đơn vị sự nghiệp trong Bộ mới được thành lập trong 5 năm qua, đội ngũ viên chức mới được tuyển dụng còn trẻ, có trình độ chuyên môn nghiệp vụ tốt, đáp ứng yêu cầu công việc nên thực hiện tinh giản đối với các đối tượng này là rất khó khả thi.
Thứ trưởng Tùng cho rằng tinh giản biên chế trong đơn vị sự nghiệp phải gắn liền với nâng cao năng lực tự chủ của đơn vị sự nghiệp, đẩy mạnh xã hội hóa dịch vụ sự nghiệp công. Tuy nhiên, các dịch vụ sự nghiệp công trong lĩnh vực khoa học, công nghệ rất khó xã hội hóa do nhu cầu thị trường không nhiều, trừ một số dịch vụ trong lĩnh vực tiêu chuẩn đo lường, chất lượng và sở hữu trí tuệ. Các lĩnh vực thông tin KH-CN, an toàn bức xạ và hạt nhân, năng lượng nguyên tử rất khó xã hội hóa.
Theo báo cáo của Bộ KH-CN, nhiều tổ chức KH-CN còn tư tưởng ỷ lại, trông chờ nguồn tài chính từ ngân sách nhà nước, chưa chủ động trong việc thu hút các nguồn tài chính khác từ doanh nghiệp, từ xã hội để thực hiện hoạt động KH-CN, Thứ trưởng Trần Văn Tùng cho biết. Bên cạnh đó, đối với tổ chức KH-CN công lập có nhiều cấp trực thuộc (theo mô hình mẹ con), tổ chức KH-CN công lập cấp trên (viện mẹ) thường không muốn giao quyền tự chủ về quản lý tài sản, quản lý nhân lực, quản lý tổ chức bộ máy cho các tổ chức KH-CN công lập cấp dưới (viện con) vì có tâm lý bị phân tán nguồn lực, mất quyền kiểm soát đối với đơn vị cấp dưới hoặc e ngại tổ chức KH-CN cấp dưới không bám sát định hướng, chiến lược nghiên cứu của viện mẹ hoặc của ngành.
Tăng cường năng lực, hiệu quả của các tổ chức KH-CN
Tại buổi làm việc, PGS.TS Nguyễn Chỉ Sáng, Viện trưởng Viện nghiên cứu cơ khí (Bộ Công Thương) nêu lên một thực tế là năm 2010, Viện cũng có chủ trương cổ phần hóa một số đơn vị thuộc Viện nhưng cơ quan nhà nước trả lời nếu cổ phần thì Nhà nước sẽ không giao nhiệm vụ, đặt hàng nghiên cứu nữa nên việc thực hiện cổ phần hóa phải dừng lại, không thực hiện được. Viện trưởng Nguyễn Chỉ Sáng cho biết nếu đơn vị thực hiện được tự chủ hoàn toàn kinh phí hoạt động và tổ chức bộ máy, kế hoạch thì đơn vị hoạt động vẫn tốt, không có bất cập.
TS Phạm Anh Tuấn, Viện Cơ điện nông nghiệp và Công nghệ sau thu hoạch cho rằng cơ chế mua sắm công, đầu tư công của Nhà nước có vai trò rất lớn trong việc phát triển các các tổ chức KH-CN như các viện nghiên cứu, bảo đảm tăng cường tính cạnh tranh, đổi mới hoạt động của các đơn vị nên Nhà nước cần quan tâm hơn nữa.
Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ yêu cầu Bộ KH-CN rà soát lại các đề án liên quan đến phòng thí nghiệm khoa học trọng điểm. Phó Thủ tướng yêu cầu sắp xếp lại các tổ chức KH-CN công lập, mục tiêu là nâng cao năng lực, tiềm lực KH-CN; không sắp xếp đổi mới thì khó lòng cải cách tiền lương. Phó Thủ tướng gợi ý cho phép thành lập doanh nghiệp KH-CN trong các trường đại học, viện nghiên cứu. Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ lưu ý, trong sắp xếp lại tổ chức đơn vị sự nghiệp công lập, các bộ, ngành và địa phương phải tìm ra địa chỉ cụ thể, không nên chỉ đặt ra mục tiêu từng bước sắp xếp với các con số chung chung. Phải có tiêu chí để sắp xếp các đầu mối và biên chế, không thực hiện giảm hay tăng theo kiểu cơ học.
Theo Phó Thủ tướng, đây là cơ hội để ngành KH-CN rà soát bộ máy, soát xét lại thông tư hướng dẫn, tổ chức thực hiện cho tốt chức năng hiện có, bám sát đánh giá đầy đủ và toàn diện hơn với tinh thần đổi mới mạnh mẽ, tăng cường năng lực thực sự, tạo động lực tăng cường hiệu quả trong nghiên cứu phát triển KH-CN, đổi mới sáng tạo, đáp ứng yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, đóng góp lớn hơn vào phát triển KT-XH của đất nước.
Ngoài ra, đổi mới, sắp xếp các đơn vị sự nghiệp công không phải là cắt giảm bớt đi, mà cần giảm đầu mối, biên chế thì giảm, cần cơ cấu lại, tăng thì vẫn phải tăng, kể cả giải thể đơn vị, để đạt mục tiêu cao nhất là nâng cao hiệu quả hoạt động. Nghiên cứu xây dựng cơ chế hợp đồng có thời hạn của viên chức; cơ sở khoa học, thực tiễn để thực hiện, một mặt tinh giản bộ máy, biên chế, mặt khác, tạo điều kiện nâng cao năng lực của các đơn vị này.
Bài và ảnh: Minh Quốc - PV
http://daibieunhandan.vn/default.aspx?tabid=73&NewsId=390967