Đây là kết quả của sự hợp tác nghiên cứu giữa các nhà khoa học thuộc Đại học Quốc gia Singapore (NUS), Cục Nghiên cứu Đổi mới sáng tạo Quốc gia Indonesia (BRIN) và Đại học Quốc gia Hà Nội (VNU). Loài bọ biển mới này được đặt tên theo nhân vật Chúa tể Bóng tối Darth Vader trong loạt phim nổi tiếng Star Wars, vì hình dạng đầu và mắt của chúng làm gợi sự liên tưởng tới chiếc mũ đen đặc trưng của nhân vật này.
Bọ biển khổng lồ là động vật giáp xác thuộc chi (giống) Bathynomus A. Milne-Edwards, 1879, lớp Chân đều (Isopoda), họ Cirolanidae, sống ở đáy biển sâu (thường ở độ sâu hơn 500 m). Hiện nay, chúng được đánh bắt làm thực phẩm, là hải sản giá cao, ngày càng phổ biến ở Việt Nam.
TS Nguyễn Thanh Sơn - Khoa Sinh học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết: Phát hiện này bắt đầu tình cờ khi đồng nghiệp của tôi, PGS.TS Trần Anh Đức quyết định mua 4 cá thể tại Quy Nhơn vào năm 2022 để nghiên cứu. Nghiên cứu được tiến hành đồng thời tại Việt Nam (do TS Nguyễn Thanh Sơn thực hiện) và Singapore (GS Peter Ng và TS Conni M. Sidabalok thực hiện). Đến đầu năm 2023, nhóm nghiên cứu đã xác định đây là một loài mới cho khoa học và bắt đầu tiến hành mô tả, soạn thảo bài báo khoa học để công bố. Trong các nghiên cứu về phân loại học, sự hợp tác giữa các nhà khoa học là vô cùng quan trọng. Điều này không chỉ giúp phát huy hướng chuyên môn của từng tác giả, mà còn tận dụng được nguồn mẫu vật và dữ liệu so sánh của các bảo tàng sinh học, cơ quan khoa học khác nhau, từ đó đảm bảo đạt được kết quả nghiên cứu chính xác và hiệu quả nhất.
Trong quá trình khảo sát bọ biển được bày bán tại một số cửa hàng hải sản ở một số địa phương, các tác giả nhận thấy có 2 loài khác nhau. Hầu hết các cá thể bọ biển đang được bán là loài Bathynomus jamesi, đã được Kou, Chen & Li công bố vào năm 2017, còn các cá thể Bathynomus vaderi gặp rất ít.
Mẫu vật chuẩn của loài Bathynomus vaderi hiện được lưu trữ tại hai bảo tàng: Bảo tàng Sinh học (Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội) và Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Lee Kong Chian (Đại học Quốc gia Singapore).
Toàn văn bài báo khoa học về loài Bathynomus vaderi được công bố trên Tạp chí ZooKeys ngày 14/01/2025 tại địa chỉ: https://zookeys.pensoft.net/article/139335, DOI: 10.3897/zookeys.1223.139335.
Chân dung loài bọ biến mới Bathynomus vaderi (nguồn: Nguyễn Thanh Sơn).
Mẫu vật loài Bathynomus vaderi (nguồn: Nguyễn Thanh Sơn).
VVH