Từ AI khởi nghiệp đến nền kinh tế sáng tạo

Sáng 28/10, tại Ninh Bình, trong khuôn khổ tuần Tuần lễ Số quốc tế Việt Nam 2025, đã diễn ra Diễn đàn Doanh nghiệp khởi nghiệp trí tuệ nhân tạo (AI Startups Forum) - nơi quy tụ các chuyên gia, doanh nghiệp, viện nghiên cứu và nhà đầu tư trong lĩnh vực AI.

Theo các chuyên gia, Việt Nam đang nỗ lực xây dựng hành lang pháp lý tiên tiến cho phát triển và ứng dụng AI, bảo đảm các nguyên tắc minh bạch, an toàn, có trách nhiệm và khuyến khích sáng tạo.

Diễn đàn được tổ chức với mục tiêu giới thiệu môi trường chính sách hỗ trợ phát triển khởi nghiệp AI tại Việt Nam; giới thiệu thị trường và năng lực công nghệ của các doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực này. Đồng thời thúc đẩy hợp tác quốc tế, đồng sáng tạo và kiến tạo một hệ sinh thái AI Việt Nam bền vững, lấy đổi mới sáng tạo làm động lực phát triển.

Chiến lược quốc gia về AI: Hỗ trợ startup từ dữ liệu đến hạ tầng tính toán

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Nguyễn Khắc Lịch, Cục trưởng Cục Công nghiệp công nghệ thông tin (Bộ KH&CN), nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển AI gắn với đầu tư dài hạn cho con người, dữ liệu và nghiên cứu. Theo ông, Bộ KH&CN đang chủ động phối hợp với các bộ, ngành triển khai những cơ chế, chính sách mới hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo, bao gồm định danh tài sản trí tuệ làm vốn góp, công nhận các công cụ đầu tư chuyển đổi (convertible instruments) và phát triển quỹ đầu tư mạo hiểm trong nước.

Ông Nguyễn Khắc Lịch cho biết thêm, Nghị định số 264/2025/NĐ-CP được Chính phủ ban hành ngày 14/10/2025 là một bước đi chiến lược quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam. Nghị định hướng tới khơi thông nguồn vốn đầu tư từ khu vực công, thúc đẩy giao dịch vốn thông qua việc thành lập và vận hành quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia, quỹ địa phương, cũng như xây dựng sàn giao dịch chứng khoán dành cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.

“Song song đó, các dự án đầu tư cho R&D, cơ chế mua sắm công nghệ cao và chính sách đặt hàng công nghệ chiến lược sẽ tiếp tục được đẩy mạnh”, ông Lịch khẳng định.

Phát biểu tại sự kiện, ông Trần Anh Tú, Phó Cục trưởng, Cục Công nghiệp công nghệ thông tin (Bộ KH&CN) cho biết, bước vào thập kỷ của AI, mỗi công nghệ không chỉ có tác động to lớn, mà còn định hình lại mọi lĩnh vực của đời sống - từ giáo dục, y tế, giao thông đến giải trí và quản trị. AI không còn là một lựa chọn, mà là hạ tầng phát triển mới thúc đẩy nền kinh tế. Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ, hướng tới nền kinh tế tri thức, đổi mới sáng tạo và công nghệ sâu.

AI, số hóa và tự động hóa, cùng với hạ tầng mở, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và nguồn nhân lực chất lượng cao, giờ đây trở thành yếu tố nền tảng cho tăng trưởng và phát triển. Tuy nhiên, đi kèm là yêu cầu cao về năng lực quản trị, phát triển bền vững và tôn trọng các giá trị nhân văn.

Việt Nam đang nỗ lực xây dựng hành lang pháp lý tiên tiến cho phát triển và ứng dụng AI, bảo đảm các nguyên tắc minh bạch, an toàn, có trách nhiệm và khuyến khích sáng tạo. Cùng với đó, các chính sách mới về nghiên cứu, dữ liệu mở, và hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo sẽ được triển khai trong thời gian tới.

Từ chính sách đến hành động - kiến tạo hệ sinh thái AI bền vững

Tại sự kiện, TS. Lê Vũ Toàn, chuyên gia khởi nghiệp, Trung tâm Phát triển doanh nghiệp khởi nghiệp, Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ đã chia sẻ các chính sách trọng tâm trong Chiến lược quốc gia về AI đến năm 2030, xác định AI là công nghệ chiến lược của cách mạng công nghiệp lần thứ tư, với mục tiêu đưa Việt Nam vào nhóm 4 quốc gia dẫn đầu ASEAN về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI.

Cùng với đó, Dự thảo Luật AI đang được xây dựng theo hướng lấy con người làm trung tâm, bảo đảm các yếu tố đạo đức, công bằng, minh bạch và trách nhiệm, đồng thời áp dụng mô hình quản trị linh hoạt theo cấp độ rủi ro của từng hệ thống AI - thể hiện cách tiếp cận nhân văn và tiên tiến của Việt Nam đối với công nghệ mới.

Từ góc độ đào tạo nhân lực, ông Trần Công, Trưởng phòng Máy học (Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông - PTIT), cho rằng Việt Nam có lợi thế lớn về lực lượng lao động trẻ và tinh thần khởi nghiệp, song vẫn đối mặt với thách thức về chất lượng nhân lực AI “thực chiến”. Hiện cả nước mới có vài nghìn kỹ sư AI được đào tạo bài bản, trong khi nhu cầu thị trường gấp nhiều lần.

PTIT đề xuất mô hình đào tạo hai tầng: tầng "chuyên sâu" nhằm hình thành đội ngũ nhà khoa học nghiên cứu công nghệ lõi và tầng "phổ rộng" đào tạo kỹ sư ứng dụng AI trong các lĩnh vực như y tế, nông nghiệp, logistics, giáo dục. Bên cạnh đó, cần thu hút chuyên gia quốc tế, đặc biệt là lực lượng Việt kiều, cùng xây dựng ba trung tâm AI quốc gia theo mô hình đối tác công - tư và đẩy mạnh phổ cập giáo dục số, giáo dục AI từ bậc phổ thông.

“AI không chỉ là câu chuyện của công nghệ, mà là năng lực quốc gia. Muốn có hệ sinh thái mạnh, phải có con người mạnh”, ông Trần Công nhấn mạnh.

Song hành với các chính sách này, Việt Nam đang triển khai mạnh mẽ Đề án 844 về phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia, hỗ trợ startup thông qua vườn ươm, quỹ đầu tư, mạng lưới cố vấn và kết nối quốc tế. Các chương trình tăng tốc như AI Accelerator Challenge (AAC) cùng các chương trình toàn cầu như AWS Activate, Google for Startups, NVIDIA Inception đã và đang mang đến nguồn lực quý báu cho các startup AI Việt Nam, góp phần thúc đẩy làn sóng khởi nghiệp AI mạnh mẽ và hội nhập sâu với thế giới.

Theo Bộ KH&CN, tại Việt Nam, cộng đồng doanh nghiệp và startup AI đang phát triển nhanh chóng. Nhiều doanh nghiệp đã bắt đầu ứng dụng AI vào các lĩnh vực thiết yếu như sản xuất thông minh, y tế, tài chính và giáo dục.

Các startup Việt Nam đang cho thấy năng lực sáng tạo, khả năng thích ứng và khát vọng vươn ra toàn cầu. Sự hiện diện của các tập đoàn công nghệ quốc tế, như NVIDIA, Google, Meta và nhiều đối tác chiến lược chính là minh chứng cho niềm tin của thế giới vào tiềm năng hợp tác với Việt Nam trong lĩnh vực AI.

Diễn đàn Doanh nghiệp khởi nghiệp AI 2025 không chỉ là nơi gặp gỡ của các ý tưởng và công nghệ, mà còn là tuyên ngôn về tầm nhìn phát triển mới của Việt Nam trong kỷ nguyên AI - nơi công nghệ, con người và sáng tạo cùng kiến tạo tương lai số bền vững, nhân văn và thịnh vượng./.