‏Cảnh báo từ các nhà khoa học: Tiểu đường thai kỳ và nguy cơ tự kỷ‏

‏Tuần trước, một nghiên cứu quy mô lớn trên hơn 9 triệu ca mang thai cho thấy: trẻ có mẹ mắc tiểu đường trong thai kỳ có nguy cơ cao mắc chứng rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) và tự kỷ cao so với những trẻ khác.‏

‏Kết quả này được đưa ra bởi Hiệp hội Nghiên cứu Bệnh tiểu đường châu Âu ở Vienna. Dù không phải là công trình đầu tiên phát hiện mối liên hệ giữa tiểu đường thai kỳ và các rối loạn phát triển thần kinh ở trẻ, nhưng đây lại là một trong những nghiên cứu có quy mô lớn nhất từ trước đến nay.‏

‏Sau khi phân tích dữ liệu từ 48 nghiên cứu tại 20 quốc gia, các nhà khoa học nhận thấy: trẻ sinh ra từ mẹ mắc tiểu đường thai kỳ có chỉ số IQ thấp hơn, nguy cơ mắc ADHD cao hơn 36% và nguy cơ rối loạn phổ tự kỷ cao hơn 56%. Các ước tính cho thấy tỷ lệ mắc tự kỷ là 1/127 người, còn tỷ lệ mắc ADHD ở trẻ em và thanh thiếu niên dao động từ 3-10%.‏

‏Phát hiện này phù hợp với một phân tích tổng hợp khác được công bố trên tạp chí The Lancet Diabetes & Endocrinology vào tháng 6. Nghiên cứu đó, dựa trên dữ liệu của 56 triệu cặp mẹ con, cũng cho thấy: mọi loại tiểu đường trong thai kỳ - bao gồm tiểu đường tuýp 1, tuýp 2 và tiểu đường thai kỳ - đều làm tăng nguy cơ trẻ mắc ADHD và tự kỷ.‏

‏Tuy nhiên, cho đến nay chưa có nghiên cứu nào chứng minh tiểu đường thai kỳ là nguyên nhân trực tiếp gây ra những tình trạng trên. Ông Alex Polyakov, bác sĩ sản khoa kiêm nhà nghiên cứu tại Đại học Melbourne (Úc), nhận định: “Không còn nghi ngờ gì nữa nhưng để có câu trả lời rõ ràng, chúng ta cần nghiên cứu thêm”.

‏Bệnh tự kỷ vốn là chủ đề được quan tâm, nghiên cứu từ lâu, nhưng mới đây nguyên nhân của bệnh này bất ngờ được chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa vào “tầm ngắm”. Phát biểu tại một lễ tưởng niệm, ông Trump cho biết “đã tìm ra câu trả lời cho bệnh tự kỷ”. Sau đó, ‏‏The Washington Post‏‏ làm rõ rằng “câu trả lời” mà chính quyền Trump sắp công bố có liên quan đến giả thuyết về mối liên hệ giữa bệnh tự kỷ và việc sử dụng thuốc acetaminophen (paracetamol) trong thai kỳ. Trong khi hướng dẫn y tế cho biết acetominophen an toàn khi sử dụng trong thai kỳ.‏

‏Theo bà Ling-Jun Li, nhà khoa học tại Đại học Quốc gia Singapore và đồng tác giả nghiên cứu, các yếu tố môi trường như thiếu axit folic, ô nhiễm không khí hay tiểu đường thai kỳ chỉ tác động ở mức từ nhỏ đến trung bình đến nguy cơ mắc các rối loạn phát triển thần kinh. Bà nhấn mạnh: yếu tố di truyền mới là nhân tố có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất.‏

‏Bác sĩ Alex Polyakov cũng đồng tình, cho rằng: “Trên thực tế, cả yếu tố di truyền lẫn môi trường đều có thể tác động và cùng góp phần hình thành nguy cơ.”‏

‏Các tác động đến sức khỏe‏

‏Trong hai thập kỷ qua, nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng: tiểu đường thai kỳ có thể để lại những ảnh hưởng lâu dài đối với sức khỏe của người mẹ, làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường tuýp 2, bệnh tim, đột quỵ và bệnh thận mãn tính.‏

‏Chính vì vậy, bà Ling-Jun Li cùng các đồng nghiệp đã tiến hành nghiên cứu về tác động của tình trạng này đối với sự phát triển nhận thức và thần kinh của trẻ em. Theo bà Li, phần lớn các nghiên cứu thực hiện cho thấy mối liên hệ giữa tiểu đường thai kỳ và nguy cơ mắc ADHD hoặc tự kỷ. Một số nghiên cứu không tìm thấy mối liên hệ đáng kể, nhưng bà cho rằng nguyên nhân chủ yếu là do cỡ mẫu quá nhỏ, khiến việc phát hiện tác động trở nên khó khăn.‏

‏Tuy nhiên, ông Polyakov cũng lưu ý rằng các yếu tố khác ngoài tiểu đường thai kỳ cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý phát triển thần kinh. “Những phụ nữ mắc tiểu đường thai kỳ thường có tỷ lệ béo phì cao hơn, có thể hút thuốc nhiều hơn, hoặc xuất thân từ điều kiện kinh tế - xã hội thấp hơn”, ông nói thêm.‏

‏Năm ngoái, một nghiên cứu quốc tế trên 3,6 triệu cặp mẹ con cũng phát hiện: trẻ sinh ra từ mẹ mắc bất kỳ loại tiểu đường nào trong thai kỳ đều có nguy cơ mắc ADHD cao hơn một chút so với những trẻ khác.‏

Đặc biệt, theo nghiên cứu này, anh chị em ruột trong cùng một gia đình có nguy cơ mắc ADHD tương tự, bất kể người mẹ có bị tiểu đường trong lần mang thai đó hay không. Điều này có nghĩa là tiểu đường thai kỳ khó có thể là nguyên nhân trực tiếp mà nhiều khả năng xuất phát từ yếu tố di truyền hoặc môi trường chung trong gia đình.‏

‏Để làm rõ hơn mối liên hệ này, bác sĩ Alex Polyakov đề xuất rằng các nghiên cứu trong tương lai nên tập trung so sánh nguy cơ ở những phụ nữ mắc tiểu đường thai kỳ ở mức độ nhẹ và mức độ nặng. Theo ông, cách tiếp cận này có thể giúp xác định rõ liệu tình trạng bệnh có thực sự tác động đến nguy cơ mắc rối loạn phát triển thần kinh hay không./.‏