Australia: AI được xác lập là ưu tiên kinh tế và quản trị ở tầm quốc gia

Ba trụ cột lớn

Trong bối cảnh AI phát triển như vũ bão, lan tỏa từ phòng thí nghiệm ra đời sống xã hội và hoạt động sản xuất, kinh doanh, câu chuyện “quản trị AI” đang trở thành chủ đề trung tâm của nhiều quốc gia.

AI không còn chỉ là công nghệ hỗ trợ xử lý dữ liệu hay tự động hóa quy trình, mà đã tác động trực tiếp đến năng suất lao động, chất lượng dịch vụ công, an toàn thông tin, quyền riêng tư, thậm chí là niềm tin xã hội đối với các quyết định quan trọng.

Chính vì vậy, cách một quốc gia định hình chính sách, đầu tư và khuôn khổ quản lý rủi ro đối với AI sẽ quyết định năng lực cạnh tranh trong tương lai, đồng thời ảnh hưởng đến mức độ an toàn và bền vững của toàn xã hội.

Điểm đáng chú ý là Kế hoạch AI quốc gia 2025 của Australia không phải một văn bản đặt ra ngay lập tức các nghĩa vụ pháp lý mới theo kiểu “bộ luật AI”, nhưng lại mang ý nghĩa như một bản đồ chỉ đường cho phần còn lại của thập kỷ.

Từ định hướng phát triển hạ tầng tính toán, trung tâm dữ liệu, kết nối, đến thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển kỹ năng, mở rộng ứng dụng trong khu vực công và hình thành cấu trúc quản trị an toàn, kế hoạch cho thấy Australia lựa chọn cách tiếp cận thực dụng, thúc đẩy AI trở thành năng lực cốt lõi của nền kinh tế, đồng thời tăng cường các công cụ bảo đảm an toàn dựa trên hệ thống pháp luật hiện hành kết hợp điều chỉnh có trọng điểm.

Với các doanh nghiệp đang hoạt động tại Australia hoặc cung cấp sản phẩm, dịch vụ có yếu tố AI vào thị trường này, thông điệp rất rõ ràng: Giai đoạn “thử nghiệm tự phát” sẽ dần nhường chỗ cho giai đoạn “AI có kỷ luật”, nơi các cơ quan quản lý không chỉ hỏi doanh nghiệp có dùng AI hay không, mà sẽ quan tâm nhiều hơn đến việc AI được quản trị ra sao, ai chịu trách nhiệm, dữ liệu được xử lý thế nào, mức độ minh bạch đến đâu và cơ chế ứng phó khi xảy ra sự cố có đủ tin cậy hay không.

Kế hoạch AI quốc gia 2025 của Australia được tổ chức quanh ba mục tiêu lớn, phản ánh một cách nhìn cân bằng giữa phát triển và kiểm soát rủi ro:

Thứ nhất là nắm bắt cơ hội, với trọng tâm đầu tư vào năng lực tính toán, hạ tầng dữ liệu, kết nối và năng lực AI nội địa.

Thứ hai là lan tỏa lợi ích, nhằm bảo đảm AI không chỉ phục vụ nhóm doanh nghiệp lớn hay các trung tâm đô thị phát triển, mà còn hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, tổ chức phi lợi nhuận, các khu vực vùng xa, những cộng đồng dễ bị bỏ lại phía sau trong chuyển đổi số, đồng thời đưa AI vào cải thiện dịch vụ công, nâng cao hiệu lực quản trị và chất lượng phục vụ người dân.

Thứ ba là giữ an toàn cho xã hội, bằng cách dựa trên các luật “công nghệ trung tính” đã có, kết hợp cải cách mục tiêu và xây dựng thêm năng lực điều phối, đánh giá rủi ro thông qua một đầu mối chuyên trách về an toàn AI.

Trong bức tranh đó, hạ tầng và đầu tư nổi lên như một điểm nhấn quan trọng. Australia thể hiện tham vọng trở thành một trung tâm dữ liệu và AI của khu vực, tận dụng các lợi thế về ổn định chính trị, năng lực năng lượng tái tạo và vị trí kết nối chiến lược trong không gian Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Khi AI phát triển mạnh, nhu cầu về trung tâm dữ liệu, năng lực xử lý tính toán, hệ thống lưu trữ và băng thông kết nối sẽ tăng nhanh, kéo theo làn sóng đầu tư lớn.

Tuy nhiên, chính phủ Australia cũng nhấn mạnh rằng, tăng trưởng hạ tầng AI phải đi kèm chuẩn mực mới, đặc biệt về bền vững và an ninh.

Chính phủ Australia hướng tới việc xây dựng các nguyên tắc quốc gia đối với trung tâm dữ liệu, phối hợp giữa cấp liên bang và các bang, đặt kỳ vọng cụ thể về tác động tới hệ thống năng lượng, tiêu chuẩn sử dụng điện hiệu quả, quản trị tải tiêu thụ, hiệu quả nước và các yêu cầu liên quan đến an ninh quốc gia.

Với thị trường, điều này đồng nghĩa cơ hội mở rộng đầu tư vẫn rất lớn, nhưng tiêu chuẩn tham gia sẽ chặt chẽ hơn; doanh nghiệp không chỉ cạnh tranh về quy mô và giá thành, mà còn phải chứng minh mức độ tuân thủ tiêu chuẩn môi trường, an ninh, khả năng đáp ứng yêu cầu về chủ quyền dữ liệu và tính sẵn sàng trong quản trị rủi ro.

Doanh nghiệp cần chuẩn bị gì: Từ “dùng AI” sang “quản trị AI”

Từ góc nhìn quản trị doanh nghiệp, Kế hoạch AI quốc gia 2025 đặt ra yêu cầu chuyển đổi tư duy, từ “dùng AI” sang “quản trị AI”. Điều này bắt đầu bằng việc rà soát toàn bộ những điểm AI đang hiện diện trong sản phẩm, dịch vụ và quy trình vận hành; xác định các hệ thống có tác động lớn để ưu tiên kiểm soát; thiết lập cơ chế trách nhiệm rõ ràng ở cấp lãnh đạo; củng cố quản trị dữ liệu, bảo đảm tuân thủ quyền riêng tư và an toàn thông tin; chuẩn hóa hợp đồng với nhà cung cấp AI và đối tác dữ liệu, làm rõ trách nhiệm, bảo mật, quyền sở hữu trí tuệ, nghĩa vụ hỗ trợ khi xảy ra sự cố; xây dựng cơ chế minh bạch với khách hàng, người dùng và người lao động khi AI tham gia quyết định quan trọng; và hình thành quy trình giám sát liên tục cùng kế hoạch ứng phó sự cố để tránh rơi vào thế bị động.

Những nội dung này không chỉ là “tuân thủ”, mà còn là điều kiện để tạo niềm tin, mở rộng thị trường và bảo vệ thương hiệu trong kỷ nguyên AI.

Có thể nói, Kế hoạch AI quốc gia 2025 của Australia phản ánh một xu thế chung: Các quốc gia đang tìm cách tăng tốc ứng dụng AI để nâng cao năng suất và sức cạnh tranh, đồng thời đặt trọng tâm ngày càng lớn vào an toàn, minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Với doanh nghiệp, đây vừa là cơ hội, vừa là phép thử về năng lực quản trị. Trong thập kỷ AI, những tổ chức đi xa sẽ không phải là những tổ chức triển khai AI nhanh nhất bằng mọi giá, mà là những tổ chức triển khai AI đúng nhất, đúng chuẩn mực xã hội, đúng kỳ vọng của cơ quan quản lý và đúng lợi ích dài hạn.

Khi đó, AI mới thực sự trở thành động lực phát triển bền vững, thay vì trở thành nguồn rủi ro tiềm ẩn gây bất ổn cho thị trường và cộng đồng./.