Xu hướng phát triển báo chí Hàn Quốc trong bối cảnh chuyển đổi số và bài học cho Việt Nam

Xu hướng này diễn ra trong sự thúc đẩy mạnh mẽ của các chương trình chiến lược quốc gia về kinh tế số, đặc biệt là chính sách đổi mới sáng tạo, phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn.

Hàn Quốc tổ chức cơ quan quản lý truyền thông theo mô hình điều tiết thống nhất, đảm nhiệm vai trò giám sát các dịch vụ phát thanh, truyền hình và thông tin - truyền thông. Trong những năm gần đây, định hướng chính sách của Chính phủ tập trung vào mục tiêu xây dựng nền tảng số quốc gia, tăng cường năng lực của ngành công nghiệp nội dung, hỗ trợ doanh nghiệp công nghệ phát triển và đẩy mạnh chuyển đổi số trong toàn bộ lĩnh vực báo chí - truyền thông.

Các chương trình đổi mới, trong đó có chiến lược phát triển hạ tầng dữ liệu, điện toán đám mây và AI, góp phần quan trọng giúp báo chí Hàn Quốc tiếp cận công nghệ mới, cải thiện năng lực sản xuất và nâng cao hiệu quả quản lý. Môi trường pháp lý được hoàn thiện theo hướng tăng cường cạnh tranh lành mạnh, khuyến khích sáng tạo, đồng thời chú trọng bảo vệ quyền lợi người dùng và bảo đảm tính minh bạch của thị trường thông tin.

Phát triển hệ sinh thái nền tảng số

Một đặc điểm nổi bật của truyền thông Hàn Quốc là vai trò trung tâm của các nền tảng số trong phân phối tin tức. Trong thời gian dài, các cổng thông tin lớn giữ vị trí chủ đạo trong việc cung cấp tin tức trực tuyến, trở thành kênh tiếp cận thông tin hằng ngày của phần lớn người dân. Cùng với đó, các nền tảng video và mạng xã hội phát triển mạnh mẽ, trở thành nguồn tin tức phổ biến, đặc biệt với nhóm công chúng trẻ.

Xu hướng tiêu thụ thông tin trên thiết bị di động khiến các tòa soạn phải liên tục đổi mới cách thức thể hiện, từ bài viết truyền thống sang video ngắn, đồ họa, bản tin trực tiếp, podcast và nội dung tương tác. Sự phụ thuộc lớn vào nền tảng phân phối bên thứ ba cũng tạo ra áp lực mới về lượng truy cập, doanh thu và vị thế cạnh tranh, buộc báo chí phải thích ứng linh hoạt và nâng cao năng lực sáng tạo.

Trong môi trường đó, cơ quan báo chí không chỉ cạnh tranh với nhau mà còn cạnh tranh với các nhà sáng tạo nội dung độc lập, doanh nghiệp công nghệ và các nền tảng video. Mỗi tòa soạn buộc phải xây dựng chiến lược số riêng, tối ưu hóa nội dung cho thuật toán phân phối và tìm kiếm mô hình kinh tế báo chí phù hợp trong bối cảnh hành vi tiếp nhận thông tin thay đổi nhanh chóng.

Ứng dụng trí tuệ nhân tạo và công nghệ số

Cùng với xu thế chung toàn cầu, báo chí Hàn Quốc đẩy mạnh ứng dụng AI trong hoạt động nghiệp vụ. Nhiều tòa soạn triển khai hệ thống AI để hỗ trợ viết tin nhanh, tổng hợp dữ liệu, tối ưu tiêu đề và hình ảnh minh họa, đề xuất nội dung cho độc giả cũng như phân tích xu hướng dư luận. Một số cơ quan truyền thông đã thử nghiệm người dẫn ảo, bản tin tự động và các mô hình sản xuất nội dung dựa trên AI tổng hợp.

AI cũng hỗ trợ đáng kể cho các bộ phận kỹ thuật, giúp tự động hóa quy trình dựng hậu kỳ, xử lý âm thanh - hình ảnh và rút ngắn thời gian sản xuất video. Ở góc độ quản trị, AI và dữ liệu lớn được sử dụng để phân tích hành vi công chúng, đánh giá hiệu quả nội dung và tối ưu hóa kế hoạch xuất bản.

Bên cạnh đó, Hàn Quốc chú trọng ứng dụng dữ liệu lớn và điện toán đám mây trong tổ chức tòa soạn hội tụ. Hệ thống kho dữ liệu số hóa giúp quản lý tư liệu, phân loại thông tin và hỗ trợ sản xuất đa nền tảng. Các công nghệ như thực tế ảo, thực tế tăng cường được ứng dụng để mô phỏng hiện trường, tái dựng sự kiện hoặc tạo trường quay ảo, mang đến trải nghiệm thông tin sinh động, hiện đại hơn.

Tuy vậy, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ cũng đặt ra những vấn đề mới như bảo vệ bản quyền nội dung, quản lý dữ liệu đào tạo mô hình AI, bảo đảm an toàn thông tin và đạo đức nghề nghiệp trong môi trường truyền thông số. Những tranh luận liên quan đến sử dụng dữ liệu phát sóng trong huấn luyện AI cho thấy yêu cầu cấp thiết của việc hoàn thiện khung pháp lý để bảo vệ quyền lợi của các chủ thể liên quan.

Chuyển đổi mô hình tòa soạn

Nhằm đáp ứng yêu cầu của thời đại số, nhiều cơ quan báo chí Hàn Quốc đã tiến hành tái cấu trúc mạnh mẽ theo mô hình tòa soạn hội tụ. Toàn bộ quy trình từ thu thập thông tin, biên tập, sản xuất nội dung đến phân phối được hợp nhất trên nền tảng kỹ thuật số thống nhất. Các bộ phận tin tức, đồ họa, kỹ thuật, dữ liệu phối hợp theo cơ chế đa chức năng, rút ngắn thời gian xử lý và tăng khả năng sản xuất đa định dạng.

Mô hình tòa soạn hội tụ cho phép một nguồn tin gốc có thể được phát triển thành nhiều phiên bản: Bài viết, video ngắn, đồ họa, podcast hoặc bản tin trực tiếp. Điều này giúp tối ưu hóa nội dung trên nhiều nền tảng, đáp ứng nhu cầu đa dạng của công chúng và cạnh tranh hiệu quả hơn với các nguồn thông tin phi báo chí.

Nhiều cơ quan báo chí chuyển sang mô hình “ưu tiên số hóa”, trong đó nội dung trực tuyến được sản xuất trước, sau đó mới chỉnh sửa để đăng tải trên các ấn phẩm truyền thống. Tòa soạn được tổ chức lại theo không gian mở, tạo điều kiện tương tác giữa phóng viên, nhà sản xuất, chuyên gia dữ liệu và nhóm kỹ thuật, phù hợp với xu hướng hội tụ truyền thông hiện đại.

Những thách thức trong bối cảnh mới

Cùng với những cơ hội rộng lớn từ chuyển đổi số, báo chí Hàn Quốc đang đối diện với nhiều thách thức. Một trong những vấn đề đáng chú ý đó là sự gia tăng tin giả và thông tin sai lệch trên môi trường mạng. Sự lan truyền nhanh của thông tin chưa kiểm chứng gây khó khăn cho hoạt động báo chí chính thống, đòi hỏi các tòa soạn phải đầu tư mạnh hơn cho công tác xác minh, kiểm chứng và giáo dục truyền thông cho công chúng.

Bên cạnh đó, sự phụ thuộc lớn vào thuật toán của các nền tảng phân phối khiến báo chí khó duy trì lượng độc giả ổn định. Việc thay đổi cơ chế hiển thị hoặc chính sách của nền tảng có thể ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng tiếp cận công chúng của cơ quan báo chí. Đây là vấn đề nhiều nước đang phải xem xét để xây dựng cơ chế cân bằng hơn giữa báo chí truyền thống và nền tảng công nghệ.

Ở góc độ nghề nghiệp, yêu cầu về kỹ năng của người làm báo cũng thay đổi đáng kể. Phóng viên không chỉ cần giỏi viết, hiểu nội dung mà còn phải có năng lực đa phương tiện, sử dụng thành thạo công cụ số, nắm bắt công nghệ mới và thích ứng nhanh với quy trình sản xuất hiện đại. Áp lực sáng tạo liên tục và cạnh tranh gay gắt từ các nguồn nội dung phi báo chí cũng khiến nghề báo đòi hỏi tính chuyên nghiệp cao hơn bao giờ hết.

Gợi mở kinh nghiệm cho Việt Nam

Quá trình chuyển đổi số của báo chí Hàn Quốc cho thấy, để báo chí thích ứng trong thời đại mới, cần kết hợp đồng bộ ba yếu tố: Chính sách quốc gia, hạ tầng công nghệ và năng lực đổi mới của cơ quan báo chí. Chính phủ giữ vai trò tạo lập môi trường pháp lý và hỗ trợ hạ tầng số; doanh nghiệp công nghệ cung cấp các giải pháp dữ liệu, AI, nền tảng; còn tòa soạn phải chủ động tái cơ cấu, nâng cao chất lượng nội dung và phát triển nguồn nhân lực.

Bài học kinh nghiệm rút ra cho thấy, chuyển đổi số báo chí không chỉ là ứng dụng công nghệ mà còn là thay đổi tư duy, cải tiến mô hình hoạt động và nâng cao chất lượng thông tin. Khi được triển khai đồng bộ, chuyển đổi số sẽ góp phần củng cố vai trò của báo chí chính thống trong đời sống xã hội, nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành truyền thông và đóng góp tích cực vào sự phát triển của nền kinh tế số quốc gia./.