Từ giáo dục đến AI Anthropic: Vai trò ngày càng mở rộng của trí tuệ nhân tạo trong học tập

Gần đây, trong chương trình Class Disrupted, hai chuyên gia giáo dục Michael B. Horn và Diane Tavenner đã thảo luận về những thay đổi này thông qua câu chuyện của Neerav Kingsland, một nhà cải cách giáo dục kỳ cựu hiện đang làm việc tại Công ty nghiên cứu AI Anthropic (Mỹ).

Hành trình nghề nghiệp của Neerav Kingsland bắt đầu từ việc tái thiết hệ thống trường công ở New Orleans sau thảm họa Katrina đến vai trò hoạch định chiến lược tại một trong những công ty AI hàng đầu thế giới đã mang đến một góc nhìn độc đáo về sự giao thoa giữa công nghệ và giáo dục.

Từ trường học đến phòng thí nghiệm AI

Hành trình của Neerav Kingsland đến với AI bắt đầu khi ông vẫn còn làm trong lĩnh vực giáo dục, sau khi đọc các tác phẩm như The Singularity Is Near của Ray Kurzweil - cuốn sách dự đoán về sự xuất hiện của AI tổng quát.

Bị cuốn hút bởi tiềm năng của công nghệ này, ông theo dõi nghiên cứu AI suốt nhiều năm trước khi chính thức chuyển hướng nghề nghiệp.

Sau một thời gian làm cố vấn cho các tổ chức nghiên cứu an toàn AI, Neerav Kingsland gia nhập Anthropic, đơn vị nổi tiếng với mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) Claude từ trước khi ChatGPT trở nên phổ biến.

Tại Anthropic, Kingsland góp phần giúp công ty phát triển từ một phòng thí nghiệm nhỏ thành một trong những tổ chức AI quan trọng nhất thế giới.

Sau đó, Kingsland cùng với đồng nghiệp thành lập Mission Labs, một bộ phận chuyên thực hiện các dự án ứng dụng AI vì lợi ích xã hội, bao gồm giáo dục, khoa học đời sống và an ninh mạng.

Theo Neerav Kingsland, bước ngoặt này không phải là rời bỏ lĩnh vực giáo dục mà là sự tiếp nối sứ mệnh giúp việc học trở nên hiệu quả hơn.

Gia sư AI và hệ sinh thái lớp học mới

Neerav Kingsland tin rằng, AI có thể trở thành lực lượng mang tính chuyển đổi mạnh mẽ nhất trong giáo dục trong nhiều thập kỷ tới.

Ông nhấn mạnh vai trò đầy hứa hẹn của gia sư AI (AI tutor) - những công cụ có khả năng mang đến hướng dẫn cá nhân hóa chất lượng cao cho hàng triệu học sinh.

Các công cụ như Amira và Ello, được thiết kế để dạy trẻ nhỏ học đọc, hay Super Teacher (phần mềm hỗ trợ học toán tiểu học) đã cho thấy cách AI có thể mở rộng mô hình dạy kèm một - một, vốn trước đây chỉ khả thi với gia sư con người.

Ông hình dung một tương lai gần, nơi mỗi học sinh có thể tiếp cận vài giờ học cá nhân hóa mỗi ngày với sự hỗ trợ của AI, một điều từng được cho là bất khả thi.

Không chỉ với học sinh, AI còn đóng vai trò hỗ trợ giáo viên. Bên cạnh việc tự động hóa soạn bài và công việc hành chính, các nền tảng mới như Course Mojo đang thử nghiệm tính năng phản hồi lớp học theo thời gian thực, giúp giáo viên điều chỉnh phương pháp giảng dạy linh hoạt hơn.

Ông mô tả cơ chế phản hồi này đạt trạng thái “kỳ diệu”, khi giúp kết hợp dữ liệu, phương pháp sư phạm và công nghệ thích ứng bằng cách nâng cao chất lượng mà không thay thế hoàn toàn vai trò con người trong giảng dạy.

Tuy nhiên, Neerav Kingsland cảnh báo rằng, những lợi ích của AI cần được đi kèm với sự thận trọng, đặc biệt khi áp dụng cho trẻ em. Ông cho rằng, việc để trẻ nhỏ trò chuyện trực tiếp với các mô hình ngôn ngữ tiên tiến có thể không phù hợp với sự phát triển nhận thức của các em.

Thay vào đó, việc sử dụng AI trong giáo dục nên thông qua các “lớp ứng dụng” (app layer) - những phần mềm được thiết kế chuyên biệt với bộ lọc nội dung, hướng dẫn phù hợp độ tuổi và cấu trúc sư phạm rõ ràng.

Cách tiếp cận này giúp bảo vệ học sinh khỏi việc sử dụng sai mục đích đồng thời đảm bảo công cụ AI thực sự thúc đẩy việc học. Các công ty như Anthropic cũng hợp tác với các nhà phát triển công nghệ giáo dục bằng cách cung cấp hỗ trợ kỹ thuật và tư vấn đạo đức, nhằm đảm bảo sản phẩm phù hợp với nguyên tắc phát triển của trẻ.

Bên cạnh tiềm năng lớn, AI cũng mang đến những thách thức đáng kể. Việc học sinh lạm dụng AI để gian lận đã khiến một số nhà giáo dục quay trở lại hình thức thi viết tay hoặc kiểm tra trực tiếp.

Neerav Kingsland đồng cảm với lo ngại này nhưng cho rằng, đây là biểu hiện của vấn đề sâu xa hơn, đó là cách các trường đánh giá việc học và động lực học tập của học sinh, liệu các em học vì tò mò hay chỉ để hoàn thành nhiệm vụ.

Ông cũng đề xuất, hệ thống giáo dục nên chú trọng hơn đến tinh thần thử nghiệm, chấp nhận rủi ro và khả năng phục hồi, những phẩm chất sẽ trở nên thiết yếu trong thị trường lao động đầy biến động do AI dẫn dắt.

Khi tự động hóa định hình lại ngành nghề, khả năng thích ứng có thể trở thành kỹ năng quan trọng hơn cả điểm số. Theo ông, “người học trong tương lai” sẽ cần biết quản lý các nhóm AI giống như cách người lao động hiện nay quản lý đội ngũ con người.

Tác động xã hội và bình đẳng

Giám đốc điều hành của Anthropic Dario Amodei cũng thừa nhận rằng, tác động của AI đến việc làm và xã hội sẽ không đồng đều, đặc biệt trong giai đoạn đầu. Neerav Kingsland đồng tình với quan điểm này, ví von với các cuộc cách mạng công nghiệp trước đây, nơi sự thay đổi mang đến cả biến động lẫn cơ hội.

Tuy nhiên, khác với các cuộc chuyển đổi trong quá khứ, ông tin rằng AI có thể giảm bớt bất bình đẳng, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục, nhờ khả năng phổ biến nguồn học chất lượng cao với chi phí thấp, ngay cả ở những khu vực thiếu tài nguyên.

Chuyến thăm gần đây của Kingsland đến các trường học ở Rwanda càng củng cố niềm tin này. Những tổ chức như Rising Academies đã bắt đầu thử nghiệm công cụ AI để hỗ trợ giảng dạy trong điều kiện thiếu giáo viên. Nếu được triển khai đúng cách, AI có thể trở thành một trong những đổi mới giáo dục đầu tiên thực sự thu hẹp thay vì mở rộng khoảng cách học tập toàn cầu.

Khi AI dần đảm nhận nhiều nhiệm vụ giảng dạy, Neerav Kingsland dự đoán trường học sẽ chuyển trọng tâm sang những điều mà máy móc không thể thay thế - như cộng đồng, sáng tạo và phát triển xã hội.

Gia đình có thể sẽ coi trường học không chỉ là nơi truyền đạt kiến thức mà còn là không gian kết nối con người, hợp tác và nuôi dưỡng toàn diện.

Tương lai của giáo dục sẽ phụ thuộc không phải vào bản thân công nghệ mà vào cách xã hội lựa chọn tích hợp nó, liệu AI trở thành công cụ trao quyền hay nguồn lệ thuộc.

Trẻ em cần được hướng dẫn cách sử dụng AI đúng đắn - một lời nhắc nhở các nhà giáo dục và phụ huynh rằng sự định hướng có trách nhiệm cũng quan trọng không kém bản thân đổi mới công nghệ./.