Kỹ năng số: Nền tảng để người dân tham gia kinh tế số - xã hội số

Nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đã chủ động xây dựng xã hội học tập số, nơi mỗi tổ chức, mỗi gia đình và mỗi người dân có thể tiếp cận tri thức số theo cách đơn giản và thiết thực nhất.

Chuyển đổi số bắt đầu từ những điều đơn giản nhất

Tại xã Cẩm Tú, chuyển đổi số không được triển khai bằng những khẩu hiệu lớn mà bắt đầu từ những hoạt động cụ thể, gần gũi: Áp dụng chữ ký số, xử lý hồ sơ trực tuyến, sử dụng phần mềm quản lý và hướng dẫn người dân thao tác trên dịch vụ công. Đi cùng đó là các buổi hướng dẫn, lớp tập huấn kỹ năng số cho cán bộ xã, tổ công nghệ số cộng đồng và người dân có thể tiếp cận công nghệ một cách bài bản.

Tại Trung tâm Phục vụ hành chính công của xã, người dân được hỗ trợ trực tiếp từng bước sử dụng máy tính, nộp hồ sơ qua mạng hay tra cứu kết quả giải quyết thủ tục. Cách tiếp cận “cầm tay chỉ việc” giúp nhiều người dân tự tin hơn. Anh Cao Văn Tấn (thôn Giang Trung) chia sẻ: Chỉ sau một lần được hướng dẫn, anh đã có thể tự nộp các thủ tục tiếp theo tại nhà, không phải đến cơ quan hành chính như trước.

Dù còn hạn chế về thiết bị, xã vẫn bố trí máy tính phục vụ người dân và luôn có cán bộ trực hỗ trợ. Nhờ vậy, mức độ hài lòng của người dân đạt tới 90,92 điểm, phản ánh rõ hiệu quả mà kỹ năng số mang lại cho đời sống.

Thách thức về kỹ năng số

Bên cạnh những câu chuyện tích cực, nhiều địa bàn vẫn gặp khó khăn khi triển khai chuyển đổi số. Một bộ phận cán bộ cơ sở còn lúng túng khi xử lý dịch vụ công trực tuyến, chưa thành thạo các phần mềm quản lý hay các công cụ mới như trí tuệ nhân tạo. Người dân lớn tuổi, người thu nhập thấp, lao động tự do vẫn là nhóm bị hạn chế nhiều nhất khi tiếp cận công nghệ số.

Trong khi đó, yêu cầu phục vụ của chính quyền ngày càng cao, đòi hỏi quy trình nhanh hơn, minh bạch hơn và chính xác hơn. Khoảng cách kỹ năng số vì thế trở thành thách thức trực tiếp đối với mục tiêu xây dựng chính quyền số lấy người dân làm trung tâm.

Đào tạo kỹ năng số cho người dân địa phương

Để thu hẹp khoảng cách kỹ năng, nhiều địa phương tại Thanh Hóa đã đẩy mạnh phối hợp với các đơn vị đào tạo để tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên sâu.

Tại xã Hợp Tiến, các lớp tập huấn định kỳ giúp cán bộ chủ động tiếp cận công nghệ và ứng dụng vào công việc hằng ngày. Còn tại xã Thiệu Trung, hàng trăm cán bộ, giáo viên và thành viên tổ công nghệ số cộng đồng tham gia lớp tập huấn về trí tuệ nhân tạo, mở rộng khả năng ứng dụng vào giảng dạy và quản lý. Tương tự, tại phường Đông Quang, hàng trăm cán bộ ngành giáo dục được đào tạo về chuyển đổi số chuẩn bị cho năm học mới.

Không chỉ đào tạo chính quy, nhiều địa phương biến các buổi họp thôn, sinh hoạt cộng đồng thành “lớp học chuyển đổi số”, nơi người dân thực hành định danh điện tử, thanh toán không dùng tiền mặt, tra cứu hồ sơ trực tuyến. Qua trải nghiệm thực tế, người dân hiểu rõ lợi ích và chủ động hơn trong việc sử dụng dịch vụ số.

Tổ công nghệ số cộng đồng - “Cầu nối” giữa chính quyền và người dân

Từ các lớp học cơ bản đến những chương trình nâng cao, kỹ năng số đang dần trở thành “ngôn ngữ chung” giữa chính quyền và người dân. Các tổ công nghệ số cộng đồng tại nhiều địa phương đã thể hiện rõ vai trò cầu nối khi hỗ trợ người dân cài đặt ứng dụng, đăng ký tài khoản dịch vụ công, nộp hồ sơ trực tuyến và thực hiện thanh toán không dùng tiền mặt.

Không chỉ hỗ trợ khi được yêu cầu, nhiều tổ còn chủ động khảo sát đối tượng dễ bị “bỏ lại phía sau” như người cao tuổi, hộ nghèo, lao động tự do, đảm bảo bất kỳ ai cũng có thể tiếp cận công nghệ theo cách thức phù hợp với khả năng của mình. Mô hình này giúp giảm khoảng cách số giữa các nhóm cộng đồng, đồng thời tạo dựng niềm tin và sự chủ động của người dân trong môi trường số.

Cùng với phổ cập kỹ năng số, các địa phương đang đồng thời thúc đẩy số hóa quy trình, liên thông dữ liệu và tăng cường giám sát trực tuyến nhằm cải thiện chất lượng phục vụ.

Có thể thấy, kỹ năng số không chỉ hỗ trợ người dân trong đời sống thường ngày mà còn là “năng lực lõi” để tham gia vào nền kinh tế số đang phát triển mạnh mẽ. Khi người dân biết khai thác các dịch vụ số, sản xuất - kinh doanh được kết nối rộng mở hơn, giao dịch minh bạch hơn, từ đó tạo ra động lực tăng trưởng mới cho địa phương trong kỷ nguyên số./.