Dòng chảy số khỏa lấp khoảng cách phát triển

Thông tin - Nguồn lực then chốt trong phát triển

Ở nhiều vùng nông thôn, miền núi, đời sống vật chất đã cải thiện qua từng năm với đường bê tông, điện lưới, trường học và trạm y tế. Tuy nhiên, khi cuộc sống hiện đại vận hành bằng dữ liệu, tin tức, bản đồ số và sàn thương mại điện tử, thì người nắm được thông tin sẽ nắm được cơ hội.

Thông tin thị trường giúp người sản xuất biết đâu là nhu cầu và mức giá hợp lý. Thông tin thời tiết hỗ trợ họ chủ động canh tác. Kiến thức kỹ thuật giúp tiếp cận phương thức sản xuất hiện đại. Và thông tin pháp lý - chính sách giúp người dân hiểu quyền lợi, phòng tránh rủi ro trong các giao dịch kinh tế - xã hội.

Nhờ mở rộng hạ tầng số, khi Internet và 4G/5G phủ tới tận thôn bản, cánh cửa dẫn đến kiến thức, thị trường và các dịch vụ xã hội được mở rộng. Lúc này, thông tin không chỉ mang nghĩa “tin tức”, mà trở thành nguồn lực mềm tạo ra sự tự tin, chủ động và tư duy mới cho người dân.

Hạ tầng số - Nền tảng để thông tin đến được với mọi người

Để thông tin không chỉ dừng ở mong muốn mà thực sự đến được với người dân, hạ tầng số và công cụ số là điều kiện tiên quyết.

Nhiều khu vực từng nằm ngoài “bản đồ thương mại điện tử”, nhưng khi mạng viễn thông được phủ rộng và smartphone trở nên phổ biến, người dân vùng cao bắt đầu tiếp cận được các nền tảng số. Ở các bản làng, bà con đã có thể livestream, đăng sản phẩm lên sàn, theo dõi giá nông sản và học hỏi kỹ thuật canh tác từ Internet.

Công nghệ vì thế không chỉ là công cụ hỗ trợ, mà trở thành chiếc cầu nối giữa bản làng và thị trường, giữa nông sản và người tiêu dùng khắp cả nước. Khi được trang bị đúng, người dân có thể trở thành người bán hàng, người kể câu chuyện sản phẩm của chính mình và là chủ thể thực sự của nền kinh tế số.

Song song với tiếp cận thị trường, công nghệ số còn mở lối tiếp cận thông tin pháp luật, chính sách, dịch vụ công và các hỗ trợ xã hội - những mảng trước đây thường “đứt gãy” với vùng sâu, vùng xa. Các nền tảng trực tuyến giúp người dân hiểu rõ quyền lợi, theo dõi thủ tục hành chính, xin hỗ trợ và tiếp cận dịch vụ pháp lý mà không phải đi lại xa xôi.

Khi thông tin, thương mại và dịch vụ công đều được số hóa, ranh giới giữa “thành thị” và “bản làng” trở nên mờ dần. Dòng chảy số góp phần nâng cao sinh kế và thu hẹp từng bước khoảng cách phát triển.

Trong các chương trình giảm nghèo, việc đưa công nghệ số - từ Internet, smartphone đến dịch vụ công trực tuyến và thương mại điện tử - về vùng sâu, vùng xa là hướng đi lâu dài. Người dân không chỉ nhận hỗ trợ một lần, mà được trao năng lực tiếp cận thông tin, thị trường và các nguồn lực pháp lý - xã hội.

Nhờ dòng chảy số, sự phát triển không còn phụ thuộc hoàn toàn vào vị trí địa lý, mà phụ thuộc vào khả năng thích ứng, sáng tạo và nỗ lực của chính người dân - với điều kiện họ được kết nối, được hướng dẫn và được hỗ trợ đúng cách.

Câu chuyện đưa nông sản vùng cao lên không gian số của Viettel Post

Từ tháng 8/2025, Viettel Post khởi động chương trình “Hành trình nông sản” với mục tiêu giúp sản phẩm của đồng bào vùng cao tìm được đầu ra rộng mở thông qua các giải pháp chuyển đổi số.

Tại tỉnh Lai Châu, nhiều hộ dân ở các bản xa lần đầu tiếp cận cách bán hàng trực tuyến bằng việc livestream giới thiệu khoai sâm đất, gạo Séng Cù, chè hay mật ong. Chỉ sau vài buổi lên sóng, hơn 300 tấn khoai sâm đất đã được đặt mua, tạo nguồn thu đáng kể và ổn định cho hàng trăm gia đình.

Không dừng ở hỗ trợ công nghệ, Viettel Post còn đảm nhiệm toàn bộ chuỗi logistics, từ thu gom, phân loại, đóng gói đến vận chuyển, đồng thời xây dựng và quản lý gian hàng điện tử cho từng địa phương. Giai đoạn đầu hướng đến xây dựng 34 shop nông sản số tại 34 tỉnh nhằm giới thiệu đặc sản địa phương và bảo đảm truy xuất nguồn gốc, được vận hành dưới sự phối hợp giữa Viettel Post, TikTok Shop cùng Sở Công Thương và UBND các tỉnh.

Mô hình này chứng minh rằng, khi có hạ tầng số và sự đồng hành phù hợp, nông sản vùng cao không còn nằm trong “bức tường địa lý”, mà có thể vươn tới thị trường toàn quốc. Người nông dân chuyển từ vai trò sản xuất truyền thống sang kinh doanh hiện đại, chủ động hơn và có nhiều cơ hội vươn lên nhờ công nghệ.

Khuyến nghị cho các địa phương

Để dòng chảy số thực sự trở thành động lực phát triển bền vững, các địa phương cần chủ động và linh hoạt hơn trong tổ chức, thực thi và duy trì các sáng kiến chuyển đổi số cơ sở.

Trước hết, chính quyền địa phương cần xác định rõ người dân đang thiếu gì, gặp trở ngại ở đâu, và cần hỗ trợ thông tin theo hướng nào. Việc hiểu đúng nhu cầu sẽ giúp các giải pháp số không rơi vào tình trạng hình thức, mà thực sự chạm tới đời sống.

Địa phương cũng cần mở rộng các khóa tập huấn về kỹ năng số, giúp người dân chủ động tìm kiếm thông tin, tiếp cận dịch vụ công trực tuyến, áp dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất và tiêu thụ nông sản. Việc phối hợp giữa chính quyền, doanh nghiệp công nghệ, tổ chức xã hội và các chương trình mục tiêu cần được tăng cường nhằm hình thành hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện cho hộ nghèo, từ hạ tầng số, kết nối thị trường đến nâng cao năng lực tự vươn lên.

Song song với đó, các địa phương nên chú trọng lồng ghép chuyển đổi số vào sinh kế đặc thù mỗi vùng, xây dựng mô hình mẫu như “thôn bản số”, “hợp tác xã số”, “tổ công nghệ số cộng đồng”, qua đó tạo niềm tin và khuyến khích người dân áp dụng công nghệ vào đời sống.

Cuối cùng, việc theo dõi, đánh giá hiệu quả giảm nghèo cần được thực hiện công khai, dựa trên dữ liệu số hóa, giúp quá trình quản lý minh bạch hơn và tạo động lực để toàn xã hội cùng chung tay thực hiện mục tiêu không ai bị bỏ lại phía sau./.