Bộ KH&CN tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý để thúc đẩy xây dựng một hệ sinh thái AI mở, minh bạch và hiệu quả

Chiều ngày 26/9, tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia, Hà Nội, Ngày hội Trí tuệ nhân tạo Việt Nam (AI4VN 2025) do báo VnExpress tổ chức diễn ra Phiên toàn thể.

Với chủ đề “Vietnam in the Global AI Race - Việt Nam trong cuộc đua AI toàn cầu”, đại diện nhà quản lý, doanh nghiệp chia sẻ các bài toán thực tế, giải pháp để thúc đẩy ứng dụng, phát triển AI gắn kết với chiến lược quốc gia về chuyển đổi số và phát triển AI tại Việt Nam.

Dự kiến Luật Trí tuệ nhân tạo được trình Quốc hội cuối năm 2025

Phát biểu khai mạc Ngày hội Trí tuệ nhân tạo Việt Nam (AI4VN 2025), Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Bùi Hoàng Phương chia sẻ những định hướng quan trọng trong việc xây dựng hành lang pháp lý cho AI tại Việt Nam, đồng thời khẳng định vị thế tiên phong của quốc gia trong lĩnh vực này.

Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương cho biết, dự kiến Luật Trí tuệ nhân tạo được trình Quốc hội cuối năm 2025, đưa Việt Nam trở thành một trong số ít quốc gia có khung pháp lý toàn diện về AI.

Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo được xây dựng dựa trên các nguyên tắc cốt lõi là: Lấy con người làm trung tâm; Đảm bảo an toàn và minh bạch; Phát triển bao trùm và bền vững; Quản trị cân bằng và hài hòa.

Một trong những điểm nhấn của dự luật là việc quản lý AI theo mức độ rủi ro, trong đó các hệ thống AI có rủi ro cao sẽ chịu sự giám sát chặt chẽ. Việc quy định về tính minh bạch và dán nhãn cũng được chú trọng, yêu cầu người dùng phải được thông báo rõ ràng khi tương tác với AI, nhằm giải quyết những thách thức trong việc phân biệt giữa nội dung do người và máy tạo ra.

Bên cạnh việc quản lý, luật cũng hướng đến mục tiêu tạo động lực phát triển, với các cơ chế chính sách ưu đãi đặc biệt cho nghiên cứu và phát triển AI.

Về vấn đề đạo đức AI được nhấn mạnh là một nội dung thảo luận trọng tâm. Các thách thức trong giáo dục, y tế và tài chính... đều đòi hỏi một khung khổ đạo đức rõ ràng, nơi quyền quyết định cuối cùng vẫn thuộc về con người.

Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương cũng cho biết, hiện nay, Bộ KH&CN đang tiên phong ứng dụng AI vào hoạt động nội bộ, điển hình là trong việc soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật, giúp giải phóng sức lao động và tiết kiệm thời gian đáng kể.

Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương nhấn mạnh, việc quản lý và phát triển AI đòi hỏi cách tiếp cận đa chiều, cân bằng giữa đổi mới sáng tạo và bảo vệ quyền lợi của người dân, doanh nghiệp. Vai trò của các chuyên gia, doanh nghiệp và cơ quan nhà nước là không thể thiếu trong quá trình này.

Bộ KH&CN cam kết sẽ tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý để thúc đẩy xây dựng một hệ sinh thái AI mở, minh bạch và hiệu quả, Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương khẳng định.

Australia đồng hành cùng Việt Nam phát triển AI có trách nhiệm và bền vững

Tại sự kiện, ông Kim Wimbush, Tham tán CSIRO kiêm Giám đốc Chương trình Aus4Innovation tại Việt Nam cho biết, chủ đề của AI4VN 2025 phản ánh tầm nhìn của Việt Nam trong tận dụng cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, thúc đẩy đổi mới để phát triển, đồng thời đóng góp vào tiến bộ toàn cầu. “Australia tự hào đồng hành cùng Việt Nam trong hành trình này”.

Theo ông Kim Wimbush, quan hệ đối tác đổi mới giữa hai nước Việt Nam và Australia được khởi động năm 2017 và được củng cố từ 2024, với khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là trụ cột của quan hệ đối tác chiến lược toàn diện. Hai bên đã phối hợp chuyên môn nhằm bảo đảm đẩy mạnh phát triển công nghệ mới, trong đó AI được phát triển có trách nhiệm và bền vững.

Chương trình Aus4Innovation, do Bộ Ngoại giao và Thương mại Australia tài trợ, phối hợp quản lý cùng CSIRO và Bộ KH&CN, mang lại kết quả thực tế. Tại Việt Nam, AI hỗ trợ nâng cao độ chính xác trong chẩn đoán ung thư vú, cải thiện hiệu quả sản xuất nông nghiệp và tăng cường quản lý môi trường tại các vườn quốc gia, góp phần bảo tồn các loài chim quý hiếm như sếu đầu đỏ.

Bên cạnh ứng dụng thực tiễn, hai bên cũng hợp tác xây dựng khung nguyên tắc đạo đức cho AI. Tháng 6/2024, Bộ KH&CN công bố hướng dẫn AI có trách nhiệm đầu tiên, với sự hỗ trợ từ CSIRO và Đại học Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội.

Năm 2025, quan hệ hợp tác được nâng tầm với việc ra mắt Trung tâm Công nghệ Chiến lược Australia - Việt Nam, tập trung vào 5G, 6G, an ninh mạng, AI và chuyển đổi số.

Đây là cột mốc quan trọng, khẳng định cam kết của chúng tôi trong hỗ trợ Việt Nam thực hiện Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, đưa KH&CN trở thành động lực phát triển, ông Kim Wimbush nhấn mạnh.

Vị thế của Việt Nam trên bản đồ AI toàn cầu

Tại sự kiện AI4VN 2025, ông Lê Hồng Việt, Tổng Giám đốc FPT Smart Cloud, Tập đoàn FPT phân tích và chỉ rõ vị thế của Việt Nam trên bản đồ AI toàn cầu, đồng thời nêu bật những thách thức, cơ hội và lộ trình để Việt Nam có thể bứt phá.

Theo ông Lê Hồng Việt, cuộc đua AI toàn cầu vẫn đang nóng lên từng ngày, với hai đấu trường chính là phát triển các mô hình AI nền tảng và nghiên cứu học thuật.

Dẫn số liệu từ các báo cáo của IDC và PwC, ông cho biết, AI dự kiến đóng góp 19,9 nghìn tỷ USD vào kinh tế thế giới và góp phần tăng 15% GDP toàn cầu năm 2035.

Bức tranh này hiện rõ sự thống trị của hai “người khổng lồ”. Mỹ dẫn đầu với 40 mô hình AI hàng đầu và tổng vốn đầu tư tư nhân lên đến 471 tỷ USD (giai đoạn 2013-2024). Trung Quốc đang bứt tốc mạnh mẽ với 15 mô hình chất lượng cao, dẫn đầu về số lượng bằng sáng chế (hơn 817.800) và đang dần thu hẹp khoảng cách về chất lượng mô hình.

Trong bức tranh đó, Việt Nam được xếp vào nhóm “tiềm năng mới nổi” của ASEAN”, ông Việt nhận định. Tuy nhiên, khoảng cách về đầu tư là một thách thức khổng lồ. Tổng vốn đầu tư cho AI của Việt Nam thua xa Mỹ, Trung Quốc (56 lần) và cả Singapore trong khu vực.

Dù vậy, Việt Nam vẫn có những điểm sáng đáng ghi nhận. Báo cáo của WIN (Worldwide Independent Network of Market Research) xếp Việt Nam thứ 6/40 quốc gia về mức độ sẵn sàng cho kỷ nguyên AI. Hệ sinh thái AI trong nước cũng đang nóng lên nhanh chóng với vốn đầu tư năm 2024 đạt 80 triệu USD (tăng 8 lần), lực lượng lao động công nghệ khoảng 500.000 người, và tỷ lệ chấp nhận AI cao (42% dân số, 65% doanh nghiệp vừa và nhỏ đã sử dụng).

Điểm mạnh của Việt Nam là chi phí cạnh tranh, chính phủ chủ động và đà tăng trưởng kinh tế nhanh. Ngược lại, những điểm yếu cố hữu cần khắc phục bao gồm hạ tầng AI chưa đồng bộ, thiếu hụt nhân lực AI chất lượng cao, khung pháp lý chưa hoàn thiện và chi tiêu cho R&D còn khiêm tốn.

Từ những phân tích trên, ông Lê Hồng Việt đề xuất lộ trình chiến lược giai đoạn 2025- 2030 để Việt Nam không chỉ bắt kịp mà còn có thể dẫn đầu khu vực. Chiến lược này mang tên “Xây dựng AI có chủ quyền”, tập trung vào bốn trụ cột: con người - hạ tầng số - sản phẩm - hệ sinh thái. Lộ trình được chia thành ba giai đoạn chính: 2025 - nền tảng và chuẩn bị; 2026-2027 - triển khai và mở rộng; 2028-2030 - dẫn đầu khu vực.

Việt Nam có cơ hội rút ngắn khoảng cách với các cường quốc AI nếu nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường khu vực, tập trung vào AI bản địa hóa và có chiến lược quốc gia bài bản, ông Lê Hồng Việt nêu rõ./.