Báo chí đồng hành với cải cách thủ tục hành chính

Báo chí và truyền thông - động lực thúc đẩy cải cách hành chính

Một chính quyền kiến tạo không thể tách rời nền hành chính minh bạch, lấy người dân làm trung tâm.

Báo chí, với chức năng giám sát và phản ánh thực tiễn đã và đang góp phần quan trọng trong quá trình đó. Không ít thủ tục rườm rà, quy định chồng chéo, thậm chí biểu hiện nhũng nhiễu ở cơ sở đã được phát hiện, phản ánh kịp thời, qua đó giúp cơ quan chức năng điều chỉnh chính sách, xử lý cán bộ vi phạm và chấn chỉnh quy trình.

Cải cách hành chính là quá trình dài hơi, đòi hỏi sự đồng thuận của toàn xã hội. Báo chí không chỉ nêu vấn đề, mà còn giúp người dân hiểu rõ mục tiêu và lợi ích của cải cách.

Thông qua các chuyên mục “Dân hỏi - Cơ quan trả lời”, “Thủ tục mới”, “Chính quyền điện tử”, báo chí đã trở thành cầu nối hai chiều giữa cơ quan quản lý và người dân. Những tấm gương cán bộ tận tụy, mô hình một cửa hiệu quả, hay các địa phương tiên phong chuyển đổi số được lan tỏa, góp phần củng cố niềm tin vào nỗ lực đổi mới của Nhà nước.

Ở chiều ngược lại, thông tin báo chí cũng giúp cơ quan quản lý nhận diện những bất cập từ thực tiễn. Khi người dân phản ánh qua phương tiện truyền thông, đó không chỉ là ý kiến đơn lẻ mà là chỉ dấu của những điểm nghẽn trong chính sách. Báo chí vì vậy trở thành “kênh cảm biến xã hội”, giúp các cơ quan hành chính lắng nghe nhanh hơn và hành động kịp thời hơn.

Cải cách thủ tục hành chính chỉ thực sự thành công khi người dân hiểu, tin và cùng tham gia. Truyền thông chính sách, do đó, là một phần không thể thiếu của tiến trình cải cách.

Thông tin về các dịch vụ công trực tuyến, quy trình rút gọn, hay mô hình “một cửa điện tử” nếu được truyền thông đúng cách sẽ giúp người dân chủ động hơn trong việc tiếp cận, sử dụng. Ngược lại, nếu thiếu hướng dẫn cụ thể, thủ tục dù được cải tiến vẫn có thể gây lúng túng và giảm hiệu quả.

Trong thời đại số, báo chí không chỉ đưa tin mà còn định hướng hành vi. Những chiến dịch truyền thông sử dụng nền tảng mạng xã hội, video hướng dẫn, đồ họa trực quan đã giúp phổ biến các dịch vụ công dễ hiểu hơn, thân thiện hơn. Người dân nắm được quyền lợi, cách thức thực hiện và nhờ đó giảm đáng kể thời gian, chi phí giao dịch.

Chuyển đổi số - truyền thông đồng hành phục vụ công dân

Tinh thần của Chỉ thị 09/CT-TTg cũng nhấn mạnh: truyền thông khoa học và công nghệ (KH&CN) và đổi mới sáng tạo phải gắn với chuyển đổi số trong quản lý nhà nước.

Ở góc độ này, cải cách hành chính chính là một minh chứng sống động cho năng lực đổi mới của Chính phủ. Khi báo chí đồng hành, phản biện có trách nhiệm, truyền thông kịp thời và chính xác, những thay đổi trong bộ máy hành chính không chỉ diễn ra trên giấy tờ, mà thực sự đi vào đời sống.

Trong tiến trình cải cách hành chính hiện nay, chuyển đổi số đóng vai trò then chốt giúp giảm thời gian, chi phí và nâng cao chất lượng phục vụ người dân. Hàng loạt địa phương như Hà Nội, Quảng Ninh, Đà Nẵng, Bình Dương đã triển khai hiệu quả dịch vụ công trực tuyến mức độ 4, cho phép người dân nộp hồ sơ, tra cứu kết quả, thanh toán lệ phí và ký số hoàn toàn trên môi trường mạng.

Chính sự thay đổi trong phương thức phục vụ này đòi hỏi báo chí phải đổi mới tương ứng: không chỉ đưa tin, mà còn hướng dẫn, giải thích, thậm chí “huấn luyện” công chúng làm quen với các nền tảng hành chính điện tử.

Nhiều cơ quan báo chí đã chủ động phối hợp với các sở, ngành địa phương sản xuất video hướng dẫn, chuyên mục tương tác trực tuyến hoặc chuyên đề “Hỏi - đáp thủ tục hành chính”, giúp người dân tiếp cận công nghệ dễ dàng hơn. Ở góc độ khác, báo chí cũng là kênh giám sát hữu hiệu, phản ánh những vướng mắc kỹ thuật, tình trạng quá tải hệ thống hay quy trình chưa thân thiện, qua đó thúc đẩy cơ quan quản lý điều chỉnh kịp thời.

Tinh thần Chỉ thị 09/CT-TTg cũng thể hiện rõ quan điểm: đổi mới sáng tạo không chỉ diễn ra trong lĩnh vực sản xuất mà còn trong quản trị hành chính. Khi báo chí làm tốt vai trò cầu nối, chuyển đổi số hành chính không chỉ là thay đổi công cụ, mà là thay đổi tư duy - lấy người dân làm trung tâm, lấy sự hài lòng làm thước đo hiệu quả.

Song hành với chuyển đổi số là đo lường trải nghiệm công dân. Khi mỗi quy trình, mỗi điểm chạm đều được số hóa, báo chí có thể dựa trên dữ liệu phản hồi, thời gian xử lý, tỷ lệ hồ sơ trực tuyến thành công để phân tích chất lượng phục vụ.

Những câu chuyện cụ thể về người cao tuổi, lao động nhập cư hay hộ kinh doanh nhỏ gặp khó khi dùng dịch vụ công trực tuyến cũng cần được phản ánh để cơ quan quản lý điều chỉnh giao diện, tăng điểm hỗ trợ trực tiếp và đường dây tư vấn. Truyền thông đồng thời nâng cao năng lực hiểu biết số cho người dân, giúp họ phân biệt thông tin chính thống với tin giả về thủ tục, tránh bị môi giới “dịch vụ” trục lợi, từ đó củng cố niềm tin vào cải cách.

Lan tỏa niềm tin và văn hóa phục vụ

Cải cách hành chính không thể đo chỉ bằng số lượng thủ tục bị cắt giảm, mà bằng mức độ hài lòng của người dân. Báo chí, bằng sức mạnh thông tin, có thể làm nên thay đổi từ nhận thức đến hành động, từ “hành là chính” sang “phục vụ là chính”.

Mỗi bài viết, mỗi phóng sự về nụ cười của người dân khi hoàn tất thủ tục nhanh gọn hay về cán bộ tận tâm hướng dẫn tại bộ phận một cửa đều góp phần nuôi dưỡng văn hóa phục vụ. Truyền thông đúng mực không chỉ giúp người dân hiểu mà còn giúp công chức tự soi lại mình, tự điều chỉnh thái độ ứng xử. Đó chính là giá trị bền vững nhất mà báo chí mang lại cho công cuộc cải cách.

Trong hành trình xây dựng nền hành chính hiện đại, minh bạch và thân thiện, báo chí không đứng ngoài cuộc. Ngòi bút và ống kính, khi hướng tới mục tiêu phục vụ nhân dân, sẽ là động lực để cải cách tiếp tục đi sâu, đi đúng và đi tới cùng./.