An Giang: Hợp tác xã là nền tảng phát triển nông thôn mới

Nền tảng từ nông nghiệp nông thôn

Từ vùng Tứ giác Long Xuyên với những cánh đồng lúa nối dài, đến các vùng sinh thái lúa - tôm, lúa - màu ở hạ nguồn, dễ dàng nhận thấy vai trò ngày càng đậm nét của kinh tế hợp tác trong phát triển nông nghiệp An Giang. Quá trình xây dựng nông thôn mới tại đây bước sang giai đoạn nâng cấp chất lượng, hướng tới nông thôn xanh - nông thôn thông minh.

Nhiều mô hình sản xuất quy mô lớn, sản xuất hữu cơ, nông nghiệp công nghệ cao, giảm phát thải được triển khai thông qua vai trò điều phối, dẫn dắt của các HTX và tổ hợp tác. Chính những chủ thể này là cầu nối giữa nông dân với doanh nghiệp, nhà khoa học và các chính sách hỗ trợ của Nhà nước.

Tại xã Tân Hội, một xã thuần nông, định hướng phát triển nông nghiệp xanh đã được cụ thể hóa bằng những con số ấn tượng. Đến cuối nhiệm kỳ 2020-2025, tổng giá trị sản xuất ước đạt trên 4.100 tỷ đồng, trong đó nông - lâm - ngư nghiệp vẫn là trụ cột với mức tăng gần 14%. Hạ tầng phục vụ sản xuất được đầu tư đồng bộ: đê bao khép kín, trạm bơm điện, hệ thống kênh nội đồng… bảo đảm sản xuất an toàn, ổn định 2-3 vụ/năm, tạo nền tảng cho xây dựng nông thôn mới bền vững.

Điểm nổi bật ở Tân Hội là mức độ ứng dụng khoa học và công nghệ cao ngay trên đồng ruộng. Hàng chục mô hình mới được triển khai: từ gieo sạ bằng máy bay không người lái, tưới ngập - khô xen kẽ tiết kiệm nước, sử dụng nhật ký điện tử trong quản lý mùa vụ, đến các quy trình canh tác lúa giảm phát thải phục vụ xuất khẩu.

Những giải pháp này giúp nông dân và thành viên HTX giảm chi phí đầu vào, tối ưu sử dụng vật tư, đồng thời đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường về truy xuất nguồn gốc, an toàn và tiêu chuẩn chất lượng. Nhờ đó, thu nhập bình quân đầu người của xã đã vượt mức 66,5 triệu đồng/năm, Tân Hội trở thành một trong những điểm sáng của An Giang trong xây dựng nông thôn mới nâng cao.

Trong đó, 17 HTX nông nghiệp của xã chính là các mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị. HTX không chỉ đứng ra tổ chức sản xuất, liên kết tiêu thụ lúa, rau màu mà còn bắt đầu tham gia sâu hơn vào khâu sơ chế, chế biến, gia tăng giá trị sản phẩm.

Phương thức hoạt động của HTX chuyển dần từ “giúp nhau làm ăn” sang quản trị hiện đại, xây dựng điều lệ, chiến lược phát triển, hợp đồng liên kết rõ ràng, gắn chặt với doanh nghiệp và nhà khoa học. Mô hình liên kết “4 nhà” - nông dân, doanh nghiệp, khoa học, Nhà nước - nhờ đó vận hành thực chất hơn.

Một điển hình là HTX Dịch vụ nông nghiệp Thanh niên Phú Hòa. Từ vài chục thành viên ban đầu, đến nay HTX đã phát triển lên 320 thành viên, diện tích sản xuất hơn 600 ha. HTX tổ chức dịch vụ đầu vào, tư vấn kỹ thuật, áp dụng mô hình nông nghiệp hàng hóa, nông nghiệp công nghệ cao; ký kết hợp đồng bao tiêu, tạo mối liên kết ổn định giữa người sản xuất và nhà máy, giúp nông dân yên tâm đầu tư theo tiêu chuẩn.

Không chỉ ở vùng chuyên lúa, kinh tế hợp tác còn tạo dấu ấn rõ nét tại các vùng đa sinh thái. Xã Vĩnh Bình là ví dụ tiêu biểu, nơi mô hình lúa - tôm, lúa - màu, tôm xen canh được phát triển phù hợp điều kiện tự nhiên, hạn chế rủi ro, tăng thu nhập cho nông hộ.

Việc xây dựng thương hiệu khóm Ba Đình, được công nhận thương hiệu tập thể đã nâng tầm giá trị một loại nông sản đặc trưng của địa phương. Người trồng khóm không chỉ bán quả tươi, mà dần tham gia sâu hơn vào chuỗi chế biến, mở rộng kênh tiêu thụ.

Trên địa bàn xã, đã có 6 sản phẩm đạt chuẩn OCOP 3 sao như tôm khô, chuối sấy, cá sặc khô, cá lóc khô, dưa lưới, cá chốt đông lạnh. Đây không chỉ là con số thành tích, mà là minh chứng cho quá trình chuẩn hóa sản phẩm, hoàn thiện bao bì, truy xuất nguồn gốc, đáp ứng tiêu chuẩn thị trường, trong đó HTX đóng vai trò nòng cốt trong tổ chức sản xuất.

Mạng lưới hợp tác xã - “xương sống” nông thôn mới An Giang

Nhìn trên bình diện toàn tỉnh, An Giang hiện có 690 HTX nông nghiệp, 5 liên hiệp HTX và hơn 3.500 tổ hợp tác, quản lý hơn 94.000 ha đất canh tác. Đây là lực lượng trung tâm trong triển khai Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp của vùng Đồng bằng sông Cửu Long, đồng thời là “xương sống” của chương trình xây dựng nông thôn mới tại địa phương.

Từ mạng lưới này, nhiều chuỗi liên kết tiêu biểu được hình thành: sản xuất bắp non đạt chuẩn GlobalGAP xuất khẩu sang châu Âu; chuỗi xoài Cù Lao Giêng xuất khẩu sang Mỹ, Úc, Hàn Quốc với mã số vùng trồng quốc tế; mô hình đấu giá lúa theo tiêu chuẩn phát thải thấp… Toàn tỉnh đã có 581 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, trong đó 14 sản phẩm 5 sao và 52 sản phẩm 4 sao, khẳng định sức sáng tạo của nông dân và năng lực tổ chức của khu vực HTX.

Gắn với đó là sự hỗ trợ bài bản của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh An Giang thông qua các chương trình vốn ưu đãi, đào tạo quản trị, tập huấn kỹ thuật, xúc tiến thương mại, hỗ trợ xây dựng thương hiệu. Hệ thống trung tâm hỗ trợ HTX, quỹ hỗ trợ phát triển, dịch vụ tư vấn chuỗi giá trị… giúp nhiều HTX chuyển đổi mô hình hoạt động, nâng cao sức cạnh tranh, vươn ra thị trường rộng hơn.

Nhờ nhiều nỗ lực, đến giữa năm 2025, 79,3% số xã của An Giang đã đạt chuẩn nông thôn mới, gần chạm mục tiêu 80% của cả năm; tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao đạt 42,4%, vượt kế hoạch trước thời hạn. Đây là kết quả trực tiếp của cách làm dựa trên kinh tế hợp tác, hạ tầng đồng bộ và khoa học - công nghệ, trong đó nông dân là chủ thể trung tâm.

Định hướng đến năm 2030, An Giang đặt mục tiêu trở thành trung tâm sản xuất lúa gạo, thủy sản và dược liệu của vùng đồng bằng, gắn sản xuất với chế biến sâu, công nghệ sinh học, năng lượng sạch và du lịch nông nghiệp.

Để đạt mục tiêu đó, người nông dân cần tiếp tục được hỗ trợ chuyển từ sản xuất nhỏ lẻ sang liên kết chuỗi bền vững, với HTX làm “bệ đỡ”, trở thành đối tác tin cậy của doanh nghiệp và nhà khoa học. Khi kinh tế hợp tác thực sự trở thành “xương sống”, An Giang có cơ sở để xây dựng mô hình nông thôn mới xanh, thông minh, đa ngành, gắn kết hài hòa giữa kinh tế, môi trường và xã hội./.