Việt Nam xây dựng Bộ chỉ số hóa sinh cơ bản về độc chất học môi trường đầu tiên trên người lao động

Ngày 24/12, tại Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ đã tổ chức nghiệm thu đề tài “Nghiên cứu xây dựng bộ chỉ số hóa sinh cơ bản về độc chất học môi trường trên người Việt Nam tuổi lao động” thuộc Chương trình phát triển khoa học cơ bản trong lĩnh vực Hóa học, Khoa học sự sống, Khoa học trái đất và Khoa học biển giai đoạn 2017-2025.

Đề tài do Viện Sức khỏe nghề nghiệp và môi trường (Bộ Y tế) là cơ quan chủ trì. Đây là một trong những nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong y học dự phòng, có thể sử dụng làm tham chiếu trong chẩn đoán và ngăn ngừa một số bệnh do ô nhiễm môi trường.

Đây là lần đầu tiên Việt Nam xây dựng được bộ chỉ số hóa sinh cơ bản về độc chất học môi trường trên người Việt Nam bình thường tuổi lao động.

Bộ dữ liệu có khả năng cung cấp thông tin cụ thể về giới hạn nồng độ của một số chất, hợp chất hóa học có nguồn gốc từ môi trường trong nước tiểu và/hoặc trong máu người Việt Nam bình thường tuổi lao động, giúp cho các nhà quản lý, nhà khoa học, bác sĩ và cán bộ y tế làm tài liệu tham chiếu không những trong các nghiên cứu khoa học mà còn trong việc phòng chống phơi nhiễm với các hóa chất ô nhiễm trong môi trường.

Bộ dữ liệu có thể ứng dụng trực tiếp trong lĩnh vực sức khỏe môi trường, đặc biệt là trong việc xác định phơi nhiễm bất thường của cá nhân hoặc cộng đồng trong các tình huống sự cố môi trường.

Khi nồng độ hóa chất hoặc chất chuyển hóa nằm ngoài giá trị tham chiếu (thường cao hơn), có thể cho thấy mức phơi nhiễm đã vượt ngưỡng bình thường. Bên cạnh đó, bộ chỉ số còn hỗ trợ giảm chi phí nghiên cứu khi có thể sử dụng thay cho nhóm đối chứng trong một số khảo sát độc chất học.

Đề tài còn xây dựng được hệ thống quy trình kỹ thuật tiên tiến và hiện đại ngang tầm thế giới và khu vực nhằm xác định các chỉ số hóa sinh độc chất trong mẫu sinh học. Đây cũng là nền tảng phục vụ đào tạo, nâng cao năng lực cho mạng lưới các phòng thử nghiệm trong lĩnh vực sức khỏe nghề nghiệp và sức khỏe công cộng trên toàn quốc.

Đặc biệt, nhóm nghiên cứu đã hoàn thiện các kỹ thuật sinh học phân tử có tính kinh tế để xác định đa hình gen, kiểu gen và biểu hiện gen, phù hợp với điều kiện Việt Nam, tận dụng các thành tựu giải mã hệ gen người, góp phần tăng khả năng ứng dụng trong thực tiễn và định hướng các nghiên cứu sâu hơn về ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường đối với sức khỏe con người.

Những kết quả trên không chỉ tạo ra sản phẩm nghiên cứu có tính mới, mà còn khép kín chuỗi công nghệ từ thu nhận mẫu, xử lý mẫu, xây dựng quy trình phân tích hóa sinh - độc chất học môi trường, xác định nồng độ tham chiếu các nhóm kim loại, hợp chất hữu cơ và chất chuyển hóa trong mẫu sinh học, đến đánh giá, tổng hợp và hoàn thiện bộ chỉ số hóa sinh cơ bản. Đây là yêu cầu bắt buộc để bộ dữ liệu tham chiếu có thể bước vào giai đoạn triển khai áp dụng rộng rãi và cập nhật mở rộng theo thực tiễn.

Tại buổi nghiệm thu, các chuyên gia của Hội đồng đánh giá đề tài có hàm lượng khoa học cao, tiếp cận các kỹ thuật hiện đại như AAS, ICP-MS, HPLC, GC-MS/MS, LC-MS/MS và tạo ra dữ liệu có giá trị cho lĩnh vực độc chất học môi trường và y học dự phòng trong nước.

Đặc biệt, đề tài góp phần hình thành hướng nghiên cứu bài bản về xây dựng chỉ số tham chiếu độc chất học môi trường trên người Việt Nam trong độ tuổi lao động, giúp từng bước chủ động hóa nguồn dữ liệu chuẩn, giảm lệ thuộc vào tham chiếu nước ngoài và tăng khả năng ứng dụng trong công tác khám, theo dõi và dự phòng bệnh liên quan đến ô nhiễm môi trường.

Hội đồng cũng ghi nhận nỗ lực của nhóm nghiên cứu trong việc chuẩn hóa quy trình kỹ thuật, tuân thủ nghiêm ngặt các yêu cầu về an toàn sinh học, thực hiện đầy đủ các thử nghiệm cần thiết và hoàn thiện hệ thống quy trình phân tích cùng bộ chỉ số hóa sinh cơ bản theo đúng quy định, đồng thời đề nghị nhóm bổ sung, làm rõ một số nội dung trong báo cáo, tiếp tục phát triển theo hướng mở rộng quy mô dữ liệu tham chiếu theo vùng miền, nhóm tuổi và nghề nghiệp, cập nhật định kỳ các chỉ số theo biến động phơi nhiễm… tiến tới ứng dụng rộng rãi trong các cơ sở y tế, dự phòng và cơ quan quản lý./.