Vì sao xe tự lái chưa thể thay thế con người?

Xe taxi tự lái đang dần chiếm lĩnh thị trường tại thành phố San Francisco, Mỹ. Công ty xe taxi tự lái nổi tiếng Waymo, dù chỉ mới ra mắt tại đây vào năm 2023, nhưng hiện đã nắm giữ hơn 1/5 thị phần dịch vụ gọi xe của thành phố.

Bên cạnh đó, xe tự lái của Tesla cũng đã bắt đầu lưu thông, dù vẫn có người giám sát trên ghế lái. Trong thời gian tới, Zoox - công ty xe tự lái thuộc sở hữu của Amazon, dự kiến sẽ chính thức vận hành taxi tự lái tại San Francisco.

Sự bùng nổ của taxi tự lái tại đây đặt ra một câu hỏi lớn: khi công nghệ tự động hóa một ngành nghề, điều gì sẽ xảy ra với người lao động?

Nhiều người cho rằng các tài xế trong thành phố sẽ sớm bị thay thế. Tuy nhiên, thực tế cho thấy quá trình phát triển này đang diễn ra theo hai xu hướng.

Thứ nhất, công nghệ tự lái làm gia tăng tổng nhu cầu di chuyển bằng taxi tại San Francisco, qua đó giảm thiểu nguy cơ mất việc làm. Thứ hai, các dịch vụ taxi tự lái chủ yếu tập trung vào phân khúc khách hàng cao cấp, thay vì hướng đến đại chúng.

Về quy mô thị trường, hiện chưa có bằng chứng rõ ràng cho thấy sự xuất hiện của Waymo khiến số lượng lớn tài xế mất việc. Theo dữ liệu chính thức, năm 2024, số người làm việc trong lĩnh vực “dịch vụ taxi và xe limousine” tại San Francisco tăng 7% so với năm trước đó, đồng thời tổng thu nhập của ngành cũng tăng 14%.

Số chuyến taxi truyền thống vẫn duy trì ổn định so với năm ngoái, và việc gọi được taxi thông thường vào giờ cao điểm vẫn không dễ dàng.

Giảm dần nhu cầu sử dụng xe riêng

Theo David Risher, Giám đốc điều hành của Lyft - công ty cung cấp dịch vụ gọi xe có tài xế, sự xuất hiện của xe tự lái trên thị trường thực tế sẽ mở rộng quy mô toàn ngành.

Lượng hành khách tăng thêm có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Theo Waymo, một bộ phận người dùng đến San Francisco chỉ để trải nghiệm dịch vụ taxi tự lái, qua đó tạo ra nhu cầu mới.

Tuy nhiên, nguyên nhân phổ biến hơn là do cư dân địa phương đang giảm dần việc sử dụng xe cá nhân. Trước đây, khi lựa chọn thay thế chỉ có dịch vụ của Lyft hoặc Uber, nhiều người vẫn thích tự lái vì không muốn nghe nhạc không hợp gu hoặc phải trò chuyện xã giao với tài xế. Vì vậy, sự xuất hiện của taxi tự lái mang đến một lựa chọn khác biệt, hành khách có thể tận hưởng chuyến đi yên tĩnh tuyệt đối.

Các dữ liệu hiện tại cho thấy chi tiêu cho dịch vụ taxi tại San Francisco tăng nhanh hơn đáng kể so với các thành phố khác, và kể từ khi Waymo ra mắt, số lượng xe cá nhân có xu hướng sụt giảm.

Tương lai của xe tự lái

Trong tương lai gần, taxi tự lái vẫn khó có thể phổ biến với đại chúng. Xe Waymo mang lại trải nghiệm thoải mái và sạch sẽ, nhưng giá cước cao hơn khoảng 20 - 40% so với dịch vụ Lyft hoặc Uber, trong khi tốc độ di chuyển lại chậm hơn đáng kể.

Khác với taxi do con người điều khiển, xe tự lái hầu như không bao giờ vi phạm luật giao thông và hành khách không thể yêu cầu “chạy nhanh lên”. Trong một số tình huống, hệ thống còn bị gián đoạn và dừng giữa đường. Nhiều tài xế tại San Francisco nhận thấy rằng nếu gây áp lực, taxi tự lái sẽ luôn nhường đường, dẫn đến việc Waymo thường là phương tiện di chuyển chậm nhất trên phố.

Trong tương lai, các công ty taxi tự lái sẽ dần khắc phục một số hạn chế này, ví dụ như giảm giá dịch vụ. Tuy nhiên, chưa thể kỳ vọng rằng taxi tự lái sẽ sớm chiếm lĩnh thị trường, dù ở San Francisco hay các thành phố khác.

Xe tự lái có thể mang lại trải nghiệm thú vị cho người dùng muốn thử công nghệ mới, nhưng khi cần di chuyển nhanh và linh hoạt, taxi truyền thống vẫn là lựa chọn hiệu quả hơn./.