Trao quyền kinh tế cho phụ nữ: Chìa khóa bình đẳng giới và giảm nghèo đa chiều

Phụ nữ - nhân tố cốt lõi trong hành trình giảm nghèo đa chiều

Kinh nghiệm thực tế từ việc thực hiện chương trình giảm nghèo bền vững cho thấy, khả năng vượt qua nghèo đói của một hộ gia đình phụ thuộc chặt chẽ vào mức độ tham gia và ảnh hưởng của phụ nữ trong việc tạo ra và quản lý tiềm lực kinh tế.

Trong nhiều gia đình khó khăn, phụ nữ thường là người điều hành chi tiêu, tổ chức sản xuất, chăm sóc con cái và duy trì nếp sống hằng ngày.

Khi được trao cơ hội bình đẳng, tiếp cận thông tin và tham gia các hoạt động kinh tế, phụ nữ không chỉ nâng cao nguồn thu nhập mà còn góp phần chuyển biến nhận thức xã hội, bảo tồn di sản văn hóa, thu hẹp khoảng cách giới và cải thiện chất lượng cuộc sống tổng thể.

Một thách thức lớn mà phụ nữ nghèo phải đối mặt chính là rào cản thông tin - hạn chế trong việc tiếp cận các chính sách nhà nước, cơ hội việc làm, kỹ thuật canh tác và quy định pháp lý.

Vì vậy, việc tích hợp bình đẳng giới vào chiến lược giảm nghèo không chỉ giới hạn ở hỗ trợ tài chính mà còn nhấn mạnh vào việc khơi dậy tiềm năng nội tại, giúp phụ nữ tự tin hơn trong việc đưa ra quyết định, chủ động xây dựng các mô hình kinh tế, rèn luyện kỹ năng số và quản lý nguồn lực tài chính hiệu quả.

Hỗ trợ sinh kế - Bệ phóng trao quyền kinh tế cho phụ nữ

Từ năm 2021 đến 2025, các địa phương đã triển khai đa dạng các biện pháp hỗ trợ sinh kế dành cho phụ nữ, bao gồm đào tạo nghề ngắn hạn, hướng dẫn kỹ thuật chuyên sâu, tư vấn nông nghiệp, cung cấp vốn vay ưu đãi, kết nối với doanh nghiệp và hợp tác xã.

Nhằm thực hiện hiệu quả phong trào "Xây dựng người phụ nữ Việt Nam thời đại mới", ngay từ đầu nhiệm kỳ 2021-2026, Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) tỉnh Nghệ An đã đặc biệt chú trọng công tác hỗ trợ phụ nữ phát triển kinh tế, giảm nghèo.

Tại huyện Nghĩa Đàn cũ (nay là xã Nghĩa Đàn, Nghĩa thọ, Nghĩa Lâm, Nghĩa Mai, Nghĩa Hưng, Nghĩa Khánh và Nghĩa Lộc), nơi có hơn 300 hộ nghèo do phụ nữ làm chủ, các cấp Hội đã chủ động phối hợp, vận dụng sáng tạo nhiều hình thức thiết thực để khơi dậy nội lực và chuyển đổi hành vi sản xuất của hội viên.

Trọng tâm là hỗ trợ giải quyết việc làm thông qua đào tạo nghề. Từ năm 2021 đến nay, Hội LHPN huyện đã phối hợp với các trung tâm dạy nghề tổ chức 82 lớp học sơ cấp về chăn nuôi, thú y, may công nghiệp và chuyển giao khoa học kỹ thuật cho hơn 4.000 chị em.

Song song với đó, các phiên hội chợ và kết nối việc làm thường niên đã thu hút hơn 10.000 lượt phụ nữ tham gia. Nhờ đó, hơn 500 lao động nữ đã được giới thiệu vào các công ty may mặc, quán ăn và đi xuất khẩu lao động.

Ngoài ra, Hội còn tích cực hỗ trợ phụ nữ khởi sự kinh doanh và khởi nghiệp. Nửa nhiệm kỳ qua, Hội đã tổ chức tập huấn cho 220 phụ nữ về sáng tạo khởi nghiệp, đồng thời hỗ trợ 51 ý tưởng khởi nghiệp khả thi.

Nhiều mô hình kinh tế mới đã được hình thành, bao gồm 2 mô hình khởi nghiệp mới, 8 mô hình An toàn vệ sinh thực phẩm, và 28 mô hình vườn rau sạch. Đặc biệt, việc thành lập các tổ liên kết như “Sản xuất và tiêu thụ ổi sạch” hay "Tổ hợp tác chăn nuôi lợn" đã tạo ra cơ hội việc làm ổn định và tăng thu nhập cho nhiều gia đình hội viên.

Tại xã Bình Lục (Ninh Bình), phụ nữ chủ yếu quen với hình thức buôn bán lẻ tẻ, tự sản xuất và mang hàng hóa đến các chợ xa xôi, dẫn đến thu nhập không ổn định và ít cơ hội tiếp cận các dự án quy mô lớn. Tuy nhiên, gần đây, vị thế của họ trong nền kinh tế gia đình đã có sự chuyển mình đáng kể.

Tận dụng thế mạnh địa phương với cây lúa - giống cây trồng quen thuộc - nhiều phụ nữ đã chủ động mở ra hướng đi mới, thu mua nguyên liệu, đầu tư thiết bị xay xát gạo, vận hành dây chuyền chế biến và tìm kiếm thị trường tiêu thụ. Dù quy mô ban đầu chưa lớn, cách tiếp cận này đã đánh dấu sự thay đổi sâu sắc trong tư duy sản xuất.

Bà Phạm Thị Phấn, chủ một cơ sở chế biến thóc gạo, chia sẻ: “Trước kia, tôi chỉ bán thóc thô như mọi người xung quanh. Nhưng khi chính quyền địa phương tạo điều kiện vay vốn lãi suất thấp, tôi đã dũng cảm đầu tư máy xát và máy sấy. Có những lúc thị trường biến động, giá cả thất thường khiến tôi lo lắng. Thế nhưng, nếu không dám thử thách thì sẽ mãi giậm chân tại chỗ. Nhờ nguồn vốn và công cụ hiện đại, tôi kiểm soát được mùa vụ, tiết kiệm chi phí lao động, tăng năng suất và dần mở rộng kinh doanh”.

Điều này cho thấy, khi phụ nữ được trang bị vốn đầu tư, công nghệ và kiến thức, tinh thần sáng tạo và kiên trì sẽ tạo nên những đột phá đáng kể trong kinh tế hộ gia đình.

Lan tỏa giá trị nông sản từ những “hội rau sạch” ở cơ sở

Tại xã Bình Lục, cùng với các chương trình phát triển nông nghiệp địa phương và hoạt động của các tổ chức nông dân, nhiều mô hình sản xuất cộng đồng đang tạo ra làn sóng tích cực trong việc nâng cao giá trị nông sản và thúc đẩy vai trò của phụ nữ trong sản xuất nông nghiệp.

Không trực tiếp tham gia chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP), nhưng việc hình thành và duy trì các nhóm sản xuất như hội rau sạch của xã Ngô Khê cũ (nay thuộc xã Bình Nghĩa) đã mang lại những thay đổi thiết thực cho nhiều hộ nông dân, trong đó có gia đình bà Trần Thị Hương - một hộ trồng rau củ lâu năm tại địa phương.

Theo bà Hương, lợi ích lớn nhất khi tham gia hội rau sạch chính là việc sản phẩm được giám sát quy trình canh tác và công nhận đạt tiêu chuẩn của tổ nhóm. Nhờ đó, các loại rau củ, trong đó có hành dọc do gia đình bà trồng, được thị trường đánh giá cao hơn về độ tin cậy và có đầu ra ổn định hơn so với trước.

“Trước đây, tôi gần như chỉ dựa vào kinh nghiệm truyền miệng trong gia đình. Được mùa thì mừng, thất bát lại đành chịu. Từ khi tham gia hội, hợp tác xã hướng dẫn rõ từng khâu từ trồng, chăm sóc, thu hoạch đến bảo quản, tôi mới hiểu thế nào là làm nông bài bản, chuyên nghiệp”, bà Hương chia sẻ.

Một thay đổi tưởng chừng nhỏ nhưng mang ý nghĩa lớn, theo bà, là thói quen sau thu hoạch, rau củ phải được đặt ngay vào rổ nhựa sạch, không để tiếp xúc với mặt đất, hạn chế nguy cơ nhiễm bẩn, đồng thời giúp sản phẩm giữ được độ tươi và hình thức đẹp hơn khi đưa ra thị trường.

Nhờ kết hợp kinh nghiệm truyền thống với quy trình kỹ thuật mới, sản lượng hành dọc của gia đình bà Hương luôn duy trì mức ổn định, chất lượng đồng đều. Từ khi tham gia hội rau sạch của địa phương, lượng thương lái tìm đến thu mua cũng tăng lên rõ rệt. “Người mua họ yên tâm hơn vì có uy tín của hội đứng ra cam kết, nên chúng tôi không còn lo cảnh được mùa mất giá như trước”, bà Hương nói.

Câu chuyện của bà Hương cho thấy, thông qua các mô hình tổ chức sản xuất cộng đồng như hội rau sạch ở cơ sở, phụ nữ nông thôn không chỉ là lực lượng lao động chính mà đang từng bước trở thành những chủ thể quan trọng, có tiếng nói và vai trò quyết định trong chuỗi giá trị nông sản tại địa phương.

Chuyển biến nhận thức - Nền tảng cho giảm nghèo lâu dài

Bên cạnh hỗ trợ sinh kế, việc nâng tầm nhận thức và năng lực của phụ nữ chính là yếu tố quyết định để đảm bảo giảm nghèo một cách thực chất và bền vững. Kỹ năng số, kiến thức pháp lý, tư duy thị trường và tinh thần tự cường là những nền tảng giúp phụ nữ tự tin hòa nhập sâu hơn vào các hoạt động kinh tế-xã hội.

Các hình thức truyền thông hiện đại như nền tảng mạng xã hội và các điểm hỗ trợ kỹ năng số đã mang lại cơ hội tiếp cận tri thức dễ dàng hơn cho phụ nữ, đặc biệt là những phụ nữ ở dân tộc thiểu số, từ đó thu hẹp khoảng cách thông tin trong kỷ nguyên chuyển đổi số.

Bình đẳng giới trong giảm nghèo không chỉ là một mục tiêu chính sách mà còn là chiến lược then chốt hướng tới phát triển bền vững. Khi phụ nữ được trao quyền, tiếp cận thông tin và rèn luyện năng lực, họ sẽ trở thành động lực chính dẫn dắt gia đình vượt qua nghèo đói và góp phần thay đổi bộ mặt kinh tế-xã hội địa phương.

Trong giai đoạn sắp tới, việc duy trì hỗ trợ phụ nữ, nhân rộng các mô hình sinh kế bền vững, tích hợp công nghệ số và thúc đẩy phụ nữ tham gia lãnh đạo cộng đồng sẽ đóng vai trò thiết yếu nhằm đạt được mục tiêu giảm nghèo toàn diện, công bằng và lâu dài./.