Theo dõi, giám sát các chỉ tiêu kinh tế số tại Đà Nẵng: Khó khăn và giải pháp

Đà Nẵng là một trong những địa phương đi đầu cả nước về chuyển đổi số, xây dựng chính quyền số, đô thị thông minh và phát triển kinh tế số. Thành phố đã sớm ban hành nhiều chương trình, đề án và mô hình thí điểm nhằm thúc đẩy ứng dụng công nghệ số trong quản lý nhà nước, sản xuất - kinh doanh và đời sống xã hội. Trong bối cảnh đó, việc theo dõi, giám sát các chỉ tiêu kinh tế số có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, giúp đánh giá đúng thực trạng, hiệu quả và mức độ đóng góp của kinh tế số vào tăng trưởng GRDP, từ đó kịp thời điều chỉnh chính sách và giải pháp triển khai.

Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, công tác theo dõi, giám sát các chỉ tiêu kinh tế số tại Đà Nẵng vẫn còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, xuất phát từ cả yếu tố thể chế, phương pháp đo lường, dữ liệu và tổ chức thực hiện. Việc nhận diện đầy đủ những hạn chế này là cơ sở quan trọng để đề xuất các giải pháp khắc phục phù hợp, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển kinh tế số của thành phố.

Khó khăn, vướng mắc trong theo dõi, giám sát các chỉ tiêu kinh tế số

Khó khăn trong xác định phạm vi và khái niệm kinh tế số

Một trong những vướng mắc lớn nhất hiện nay là việc xác định rõ phạm vi kinh tế số để theo dõi và giám sát. Kinh tế số có tính chất xuyên ngành, xuyên lĩnh vực, ranh giới không rõ ràng giữa các ngành kinh tế truyền thống và các hoạt động kinh tế số hóa. Trong khi đó, hệ thống phân ngành kinh tế hiện hành chưa phản ánh đầy đủ các mô hình kinh doanh mới dựa trên nền tảng số.

Tại Đà Nẵng, nhiều hoạt động kinh tế số như kinh tế nền tảng, dịch vụ số, thương mại điện tử, kinh tế sáng tạo số… chưa được tách bạch rõ ràng trong hệ thống thống kê, dẫn đến khó khăn trong việc xác định đối tượng và phạm vi theo dõi các chỉ tiêu kinh tế số.

Hạn chế về hệ thống chỉ tiêu và phương pháp đo lường

Mặc dù Bộ Kế hoạch và Đầu tư (nay là Bộ Tài chính) đã ban hành Thông tư số 13/2021/TT-BKHĐT quy định hệ thống chỉ tiêu thống kê kinh tế số, song việc triển khai ở cấp địa phương còn gặp nhiều lúng túng. Một số chỉ tiêu mang tính tổng hợp cao, đòi hỏi dữ liệu liên ngành, trong khi cơ chế phối hợp và chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan chưa thực sự đồng bộ.

Bên cạnh đó, nhiều chỉ tiêu kinh tế số chưa có hướng dẫn chi tiết về phương pháp tính, đặc biệt là các chỉ tiêu liên quan đến giá trị gia tăng, tỷ trọng GRDP kinh tế số. Điều này khiến việc theo dõi, giám sát tại Đà Nẵng chủ yếu dừng lại ở mức độ định tính hoặc ước lượng, chưa phản ánh đầy đủ thực chất của kinh tế số.

Thiếu hụt và phân tán dữ liệu

Dữ liệu là yếu tố cốt lõi trong theo dõi, giám sát các chỉ tiêu kinh tế số. Tuy nhiên, tại Đà Nẵng, dữ liệu liên quan đến kinh tế số hiện vẫn còn phân tán ở nhiều sở, ngành và doanh nghiệp. Một số dữ liệu quan trọng do doanh nghiệp nắm giữ nhưng chưa có cơ chế chia sẻ hiệu quả với cơ quan quản lý nhà nước.

Ngoài ra, nhiều chỉ tiêu kinh tế số phụ thuộc vào dữ liệu điều tra thống kê định kỳ, trong khi tần suất điều tra còn thấp, chưa theo kịp tốc độ phát triển nhanh của kinh tế số. Điều này dẫn đến độ trễ trong cập nhật số liệu, ảnh hưởng đến tính kịp thời và chính xác của công tác giám sát.

Khó khăn trong phối hợp liên ngành

Theo dõi, giám sát các chỉ tiêu kinh tế số đòi hỏi sự tham gia của nhiều cơ quan và các doanh nghiệp công nghệ số. Tuy nhiên, trên thực tế, cơ chế phối hợp liên ngành tại Đà Nẵng chưa thực sự chặt chẽ và hiệu quả.

Việc phân công trách nhiệm chưa rõ ràng, thiếu đầu mối thống nhất trong tổng hợp và phân tích dữ liệu kinh tế số, dẫn đến trùng lặp hoặc bỏ sót thông tin, gây khó khăn cho công tác theo dõi, giám sát.

Hạn chế về nguồn nhân lực và năng lực phân tích

Kinh tế số là lĩnh vực mới, đòi hỏi đội ngũ cán bộ theo dõi, giám sát phải có kiến thức chuyên sâu về công nghệ, kinh tế và thống kê. Tuy nhiên, nguồn nhân lực phục vụ công tác này tại Đà Nẵng vẫn còn hạn chế cả về số lượng và chất lượng.

Nhiều cán bộ chưa được đào tạo bài bản về đo lường kinh tế số, phân tích dữ liệu lớn và khai thác các công cụ số, dẫn đến việc theo dõi, giám sát chủ yếu mang tính hành chính, chưa phát huy hết vai trò hỗ trợ ra quyết định chính sách.

Giải pháp khắc phục những khó khăn, vướng mắc

Hoàn thiện nhận thức và thống nhất khái niệm kinh tế số

Trước hết, cần thống nhất nhận thức về kinh tế số trong toàn bộ hệ thống chính quyền thành phố. Đà Nẵng cần bám sát các khung khái niệm và hướng dẫn của Trung ương, đồng thời cụ thể hóa cho phù hợp với đặc thù kinh tế - xã hội của địa phương.

Việc làm rõ ranh giới giữa kinh tế số lõi và các ngành kinh tế được số hóa sẽ giúp xác định đúng phạm vi theo dõi, giám sát, tránh tình trạng mở rộng hoặc thu hẹp quá mức các chỉ tiêu kinh tế số.

Hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu và phương pháp giám sát

Đà Nẵng cần chủ động xây dựng bộ chỉ tiêu theo dõi kinh tế số cấp thành phố, trên cơ sở hệ thống chỉ tiêu quốc gia, đồng thời lựa chọn một số chỉ tiêu trọng tâm, có tính khả thi cao để theo dõi thường xuyên.

Bên cạnh đó, cần nghiên cứu áp dụng các phương pháp ước lượng và phân tích phù hợp trong điều kiện thiếu dữ liệu đầy đủ, kết hợp giữa thống kê truyền thống và khai thác dữ liệu hành chính, dữ liệu số từ các nền tảng.

Tăng cường thu thập, chia sẻ và khai thác dữ liệu

Giải pháp then chốt là xây dựng cơ chế chia sẻ dữ liệu liên ngành về kinh tế số trên nền tảng dữ liệu dùng chung của thành phố. Các sở, ngành cần kết nối, chia sẻ dữ liệu theo nguyên tắc “một lần thu thập, nhiều lần sử dụng”, bảo đảm tuân thủ quy định về bảo mật và an toàn thông tin.

Đồng thời, cần thúc đẩy hợp tác với doanh nghiệp công nghệ số, các nền tảng số để khai thác dữ liệu phục vụ công tác theo dõi, giám sát kinh tế số, trên cơ sở thỏa thuận và cơ chế pháp lý phù hợp.

Nâng cao hiệu quả phối hợp liên ngành

Đà Nẵng cần xác định rõ cơ quan đầu mối chịu trách nhiệm tổng hợp, theo dõi và báo cáo các chỉ tiêu kinh tế số của thành phố. Trên cơ sở đó, xây dựng quy chế phối hợp liên ngành cụ thể, rõ trách nhiệm, rõ quy trình và rõ sản phẩm đầu ra.

Việc tổ chức các nhóm công tác liên ngành về kinh tế số sẽ giúp tăng cường trao đổi thông tin, tháo gỡ kịp thời các vướng mắc trong quá trình theo dõi, giám sát.

Phát triển nguồn nhân lực và năng lực phân tích

Cuối cùng, cần chú trọng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác theo dõi, giám sát kinh tế số. Nội dung đào tạo cần tập trung vào đo lường kinh tế số, phân tích dữ liệu, ứng dụng công nghệ số và phương pháp đánh giá chính sách.

Song song đó, Đà Nẵng có thể tăng cường hợp tác với các viện nghiên cứu, trường đại học, chuyên gia trong và ngoài nước để nâng cao chất lượng phân tích và tư vấn chính sách về kinh tế số.

Theo dõi, giám sát các chỉ tiêu kinh tế số là nhiệm vụ khó, phức tạp nhưng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với quá trình chuyển đổi số của thành phố Đà Nẵng. Những khó khăn, vướng mắc hiện nay xuất phát từ cả yếu tố thể chế, dữ liệu, phương pháp và nguồn nhân lực.

Việc triển khai đồng bộ các giải pháp về hoàn thiện khung đo lường, tăng cường dữ liệu, nâng cao phối hợp liên ngành và phát triển nguồn nhân lực sẽ giúp Đà Nẵng từng bước khắc phục hạn chế, nâng cao hiệu quả giám sát kinh tế số, qua đó khẳng định vai trò là địa phương tiên phong trong phát triển kinh tế số và đô thị thông minh của cả nước./.