Tạo sinh kế bền vững - Chìa khóa giúp người dân chủ động thoát nghèo

Vai trò của sinh kế bền vững trong giảm nghèo đa chiều

Cách tiếp cận đa chiều nhìn nhận nghèo đói là hệ quả của việc thiếu nhiều nguồn lực quan trọng, từ thu nhập, dinh dưỡng, giáo dục đến cơ hội tham gia thị trường. Vì vậy, hỗ trợ sinh kế trở thành một nhiệm vụ chiến lược. Khi người dân có mô hình sản xuất ổn định, họ được trang bị nền tảng để tự vươn lên, từng bước cải thiện điều kiện sống và giảm phụ thuộc vào trợ cấp.

Sinh kế bền vững không dừng lại ở việc cung cấp giống, vốn hay vật tư mà gắn liền với việc nâng cao kiến thức và kỹ năng. Người dân được tập huấn kỹ thuật, được hướng dẫn phòng bệnh cho vật nuôi, được tiếp cận phương pháp canh tác mới và học cách phân tích thị trường. Khi có tri thức mới, họ biết cách quản lý rủi ro, sử dụng tài nguyên hiệu quả và phát triển sản xuất theo hướng bền vững.

Rủi ro thiên tai, dịch bệnh gia súc, biến động thị trường hay chi phí y tế phát sinh là nguyên nhân phổ biến khiến hộ nghèo tái nghèo. Sinh kế bền vững tăng khả năng chống chịu của hộ gia đình nhờ: mô hình chăn nuôi, trồng trọt an toàn hơn; kỹ năng ứng phó và phòng bệnh được trang bị đầy đủ hơn. Nhờ đó, người dân không chỉ thoát nghèo mà còn hạn chế tối đa nguy cơ quay trở lại tình trạng khó khăn.

Các mô hình sinh kế tiêu biểu tại Đắk Lắk và Lâm Đồng

Đắk Lắk: Hỗ trợ cây giống và đa dạng hóa sinh kế cho đồng bào

Tại xã Nam Ka (Đắk Lắk), chính quyền đã triển khai chương trình hỗ trợ cây giống, con giống và vốn vay ưu đãi cho hộ nghèo, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số, nhằm xây dựng sinh kế bền vững. Nhiều gia đình trước kia đất đai cằn cỗi hoặc vườn cây già cỗi, nay đã mạnh dạn tái canh cà phê, trồng cây ăn quả, nuôi vật nuôi, mở rộng sản xuất.

Trường hợp gia đình bà Lò Thị Kim Nguyệt là một ví dụ tiêu biểu. Sống ở buôn Krái nhiều năm nhưng kinh tế luôn khó khăn do đất ít và năng suất thấp, năm 2021, bà quyết định vay 30 triệu đồng từ nguồn vốn cận nghèo để đầu tư lại sản xuất. Với số vốn này, bà phát triển chăn nuôi heo gà, mua phân bón tái canh vườn cà phê và xây dựng mô hình trồng dâu nuôi tằm. Nhờ chăm chỉ và áp dụng kỹ thuật vào trồng trọt, chăn nuôi, thu nhập gia đình tăng lên rõ rệt; hiện nay, mỗi năm bà thu về hơn 100 triệu đồng từ 2 sào dâu tằm và 7 sào cà phê. Không chỉ vươn lên thoát nghèo, bà Nguyệt còn chia sẻ kinh nghiệm cho các hộ trong buôn, góp phần lan tỏa mô hình sản xuất hiệu quả tại địa phương.

Nhờ được hỗ trợ đúng hướng, nhiều hộ đã thoát nghèo bền vững, chất lượng cuộc sống được nâng lên, đồng thời khả năng ứng phó với rủi ro từ thị trường và thời tiết cũng được cải thiện rõ rệt. Những kết quả này cho thấy, các chính sách sinh kế khi được triển khai trúng nhu cầu và đúng đối tượng sẽ tạo nền tảng lâu dài để người dân tự vững bước phát triển.

Nghệ An: Trao bò giống - trao cơ hội thoát nghèo cho vùng cao

Tại xã Minh Hợp (Nghệ An), chương trình hỗ trợ sinh kế cho hộ nghèo tập trung vào việc trao bò giống kèm hướng dẫn kỹ thuật. Gia đình anh Bùi Văn Điền là một trong những hộ đầu tiên nhận bò giống và được tập huấn kỹ thuật vỗ béo bò. Anh đầu tư thêm chuồng trại, trồng cỏ và áp dụng phương pháp chăm sóc đúng kỹ thuật. Nhờ đó, đàn bò phát triển ổn định, mang lại nguồn thu đều đặn mỗi năm.

Gia đình ông Trương Xuân Tẳm cũng có chuyển biến rõ rệt. Trước đây chỉ trồng rau và nuôi ít gà lợn, nay ông đã phát triển chăn nuôi bò sinh sản, tận dụng được nguồn thức ăn tự nhiên, giảm chi phí và tăng thu nhập. Quan trọng hơn, ông có thêm niềm tin và động lực để mở rộng sản xuất.

Mô hình ở Nghệ An cho thấy, giá trị của sinh kế không chỉ nằm ở con giống, mà còn ở việc “trao niềm tin” để người dân tự lực vươn lên - yếu tố rất quan trọng trong giảm nghèo bền vững.

Trong bối cảnh giảm nghèo đa chiều giai đoạn 2021 - 2025, các mô hình sinh kế không chỉ mang giá trị kinh tế, mà còn góp phần thu hẹp thiếu hụt về kiến thức, kỹ năng, mức sống và cơ hội tham gia thị trường. Đây chính là con đường bền vững nhất để chuyển từ hỗ trợ sang trao quyền, từ giảm nghèo sang phát triển, từ giải quyết trước mắt sang tạo dựng tương lai lâu dài.

Sinh kế bền vững, vì thế, là lời khẳng định rằng, giảm nghèo không chỉ là nâng thu nhập, mà là nâng năng lực - để mỗi người dân đều có thể tự bước tiếp, tự đứng vững và tự mở ra một cuộc sống tốt đẹp hơn./.

Tài liệu tham khảo:

[1] Duy Tiến (2025), Tạo sinh kế giảm nghèo bền vững cho người dân, Báo Đắk Lắk điện tử, https://baodaklak.vn/kinh-te/202512/tao-sinh-ke-giam-ngheo-ben-vung-cho-nguoi-dan-87018b8/.

[2] Thu Hiền (2025), Trao sinh kế, khơi dậy ý chí thoát nghèo, Tiền Phong, https://tienphong.vn/trao-sinh-ke-khoi-day-y-chi-thoat-ngheo-post1792677.tpo