Quảng Ngãi tích cực lan tỏa chuyển đổi số

Nhìn tổng thể, chuyển đổi số ở Quảng Ngãi được triển khai theo hướng “lấy người dân làm trung tâm”, gắn với ba mục tiêu lớn: Thuận tiện hóa dịch vụ, nâng năng suất lao động - mở rộng thị trường và nâng chất lượng quản trị nhà nước dựa trên dữ liệu. Sự lan tỏa này không diễn ra một cách tự phát, mà được thúc đẩy bằng các mô hình cụ thể, chiến dịch chuyên đề, cùng nỗ lực nâng kỹ năng số cho cộng đồng.

Từ thói quen thanh toán đến “văn hóa số” ở chợ truyền thống

Một thay đổi dễ cảm nhận nhất là thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng phổ biến. Nếu trước đây, nhiều người dân vẫn quen xếp hàng đóng tiền điện, nước, học phí hoặc thanh toán mua bán bằng tiền mặt, thì nay các thao tác ấy có thể hoàn thành nhanh qua ứng dụng ngân hàng, ví điện tử, quét mã QR.

Sự tiện lợi đi cùng an toàn, giảm rủi ro mang theo tiền mặt, giảm nhầm lẫn tiền lẻ, tăng khả năng kiểm soát chi tiêu đã tạo động lực để thói quen mới hình thành.

Ở các khu chợ, mô hình “chợ 4.0” trở thành một điểm nhấn đáng chú ý. Điều quan trọng là sự thay đổi tư duy của tiểu thương, từ tâm lý e ngại công nghệ, nhiều người đã chủ động học cách sử dụng điện thoại thông minh, làm quen với ứng dụng thanh toán, quản lý đơn hàng, tương tác với khách.

Khi người bán sẵn sàng thay đổi, người mua cũng được hưởng lợi bởi giao dịch nhanh, nhiều lựa chọn, minh bạch hơn. Chợ truyền thống vì thế không bị đứng ngoài dòng chảy số hóa, mà từng bước thích ứng để phát triển bền vững trong bối cảnh thương mại hiện đại.

Đáng nói hơn, các lớp hướng dẫn kỹ năng số được tổ chức nhiều lần đã tạo “lực đẩy xã hội”. Chuyển đổi số muốn đi xa phải bắt đầu từ năng lực sử dụng của người dân. Khi kỹ năng được nâng lên, công nghệ sẽ tự nhiên đi vào đời sống, không cần thúc ép.

Nhiều nông dân, từ chỗ chỉ biết sản xuất và bán quanh khu vực, đã bắt đầu học cách quay video, chụp ảnh, đăng bài, livestreams giới thiệu sản phẩm, kết nối trực tiếp người mua. Đó là một chuyển dịch quan trọng, từ bán qua trung gian sang bán dựa trên thương hiệu cá nhân và chất lượng sản phẩm.

Đằng sau mỗi video, mỗi buổi livestreams là sự thay đổi về tâm thế - dám xuất hiện trước ống kính, dám chia sẻ quy trình trồng trọt, dám tiếp nhận phản hồi khách hàng. Công nghệ, theo nghĩa đó, không chỉ là công cụ bán hàng mà còn là công cụ nâng năng lực tự chủ. Khi nông sản được đưa lên môi trường số, thị trường mở rộng, giá trị tăng lên, người sản xuất có cơ hội ổn định thu nhập và từng bước tổ chức lại sản xuất theo nhu cầu.

Với Quảng Ngãi, hướng đi này đặc biệt có ý nghĩa vì tỉnh có nhiều sản phẩm vùng miền giàu bản sắc. Nếu được kết nối tốt với thương mại điện tử, logistics, truy xuất nguồn gốc và truyền thông số, nông sản địa phương có thể “đi xa” hơn, góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển giữa vùng thấp và vùng cao.

Chuyển đổi số len lỏi đến từng ngóc ngách

Chuyển đổi số cũng là “chìa khóa” mở rộng không gian khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Nhiều doanh nghiệp trẻ ở Quảng Ngãi đã cho thấy cách tiếp cận mới không chỉ dựa vào “món đặc sản” truyền thống, mà nâng cấp bằng công nghệ, thiết kế, tiêu chuẩn và chiến lược thị trường số.

Một mô hình tiêu biểu là phát triển sản phẩm từ mía, một thế mạnh vùng nguyên liệu của địa phươngnhưng tổ chức sản xuất theo quy trình hiện đại, kiểm soát chất lượng chặt chẽ, đầu tư bao bì chuyên nghiệp và đặc biệt là khai thác các kênh số để quảng bá, phân phối.

Khi sản phẩm có mặt trên sàn thương mại điện tử, kết nối hệ thống đại lý và nhà phân phối, và tham gia chuỗi cung ứng nguyên liệu cho doanh nghiệp thực phẩm - đồ uống, giá trị được mở rộng theo chiều sâu.

Điểm đáng chú ý là chuyển đổi số giúp doanh nghiệp vượt giới hạn địa lý. Một sản phẩm địa phương có thể tiếp cận khách hàng ở nhiều tỉnh, thành và thậm chí xuất hiện ở thị trường nước ngoài thông qua hệ thống phân phối, đối tác và kênh trực tuyến. Đây là minh chứng cho một quy luật mới của kinh tế số, sản phẩm càng đặc sắc, càng có câu chuyện và càng minh bạch chất lượng, thì càng có cơ hội đi xa nếu biết dùng công nghệ để kết nối.

Bên cạnh đó, trong giáo dục, chuyển đổi số đang làm thay đổi cả phương pháp dạy - học lẫn cách quản trị nhà trường. Không khí lớp học không còn chỉ là bảng phấn, vở ghi, mà là sự kết hợp của bài giảng điện tử, nền tảng tương tác, ngân hàng câu hỏi trực tuyến, học liệu số và các công cụ hỗ trợ giáo viên thiết kế nội dung.

Khi học sinh trả lời trực tuyến và kết quả hiển thị tức thời, giáo viên có thể nắm ngay mức độ hiểu bài để điều chỉnh cách giảng. Khi lớp học được tổ chức theo nhóm, hệ thống chấm điểm tự động hỗ trợ đánh giá công bằng và kịp thời. Công nghệ ở đây đã giúp tăng tính chủ động của học sinh, tăng hứng thú học tập và mở rộng không gian sáng tạo.

Cùng với chuyển đổi số trong lớp học là chuyển đổi số trong quản lý văn bản điện tử, chữ ký số, cơ sở dữ liệu tập trung, hồ sơ học sinh và đội ngũ được cập nhật thường xuyên. Đáng chú ý, việc đưa vào vận hành trung tâm điều hành giáo dục (IOC) giúp giám sát dạy - học, cơ sở vật chất, tuyển sinh, thi cử theo thời gian thực, hỗ trợ điều hành nhanh và chính xác. Từ “quản lý bằng giấy tờ”, giáo dục chuyển dần sang “quản trị bằng dữ liệu”, góp phần minh bạch và nâng hiệu quả ra quyết định.

Điểm gặp nhau của các câu chuyện từ chợ truyền thống, đến vườn cây ăn trái, hay doanh nghiệp khởi nghiệp, hoặc lớp học số là một thông điệp thống nhất, chuyển đổi số chỉ có ý nghĩa khi tạo ra giá trị thật cho người dân và doanh nghiệp.

Quảng Ngãi đang từng bước hình thành một cấu trúc chuyển đổi số toàn diện với chính quyền số phục vụ tốt hơn, kinh tế số mở rộng thị trường, xã hội số tăng tiện ích và nâng chất cuộc sống.

Dĩ nhiên, hành trình này còn nhiều việc phải làm như tiếp tục nâng kỹ năng số cộng đồng, tăng mức độ sử dụng dịch vụ số, đảm bảo an toàn thông tin và bảo vệ dữ liệu cá nhân, đầu tư hạ tầng số cho vùng khó khăn...

Nhưng với những kết quả bước đầu và cách làm theo hướng chiến dịch - mô hình - lan tỏa, Quảng Ngãi đang tạo nền tảng để đi tiếp vững chắc trong kỷ nguyên số, không chỉ nhanh hơn, tiện hơn, mà minh bạch hơn và hiệu quả hơn, đúng tinh thần “lấy dữ liệu làm nền tảng, lấy người dân làm trung tâm, lấy phát triển làm mục tiêu”./.