Phát huy trí tuệ và trách nhiệm của đội ngũ trí thức ĐHQGHN góp ý Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV

Đây là hoạt động có ý nghĩa chính trị - học thuật đặc biệt quan trọng, thể hiện tinh thần trách nhiệm, trí tuệ và tâm huyết của đội ngũ trí thức, nhà khoa học ĐHQGHN trong tham gia hoạch định đường lối phát triển đất nước giai đoạn mới.

Hội nghị do PGS.TS. Hoàng Minh Sơn, Giám đốc ĐHQGHN và GS.TS. Phùng Hữu Phú, Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo của Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn chủ trì. Tham dự sự kiện còn có PGS.TS. Phạm Văn Linh, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, cùng đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành trung ương, Thành ủy Hà Nội, lãnh đạo ĐHQGHN và đông đảo nhà khoa học từ nhiều lĩnh vực.

ĐHQGHN - Trung tâm trí thức lớn đóng góp vào tầm nhìn phát triển đất nước

Phát biểu khai mạc, Giám đốc ĐHQGHN Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh tầm quan trọng đặc biệt của việc góp ý Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV, coi đây là cơ hội để đội ngũ trí thức ĐHQGHN tham gia trực tiếp vào quá trình xác lập tầm nhìn dài hạn cho đất nước. PGS.TS. Hoàng Minh Sơn cho biết, Đại hội XIV mang tính bước ngoặt khi tổng kết 40 năm đổi mới, 35 năm thực hiện Cương lĩnh, đồng thời xác định mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045. Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược và chuyển đổi công nghệ diễn ra sâu sắc, yêu cầu đặt ra cho Văn kiện là phải thể hiện tư duy đổi mới mạnh mẽ và khả năng dự báo chiến lược.

Theo Giám đốc ĐHQGHN, Dự thảo Văn kiện lần này xác định giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và phát triển con người là trung tâm của mô hình tăng trưởng mới. Đây là định hướng đúng đắn và phù hợp với lợi thế của ĐHQGHN - nơi hội tụ các trường đại học nghiên cứu hàng đầu. PGS.TS Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh, yêu cầu tiếp tục đổi mới căn bản giáo dục, phát triển hệ thống giáo dục mở, thúc đẩy tự chủ đại học, hiện đại hóa quản trị và gắn đào tạo với chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và nhu cầu của thị trường lao động.

Với thế mạnh về khoa học cơ bản, khoa học xã hội và liên ngành, ĐHQGHN được đánh giá có nhiều đóng góp thiết thực cho việc hoàn thiện Văn kiện, đặc biệt trong phát triển lý luận đổi mới, hoàn thiện thể chế, xây dựng hệ giá trị văn hóa và đề xuất mô hình phát triển bền vững.

Nhiều góc nhìn đa chiều, chuyên sâu từ ĐHQGHN

Tại Hội nghị, các chuyên gia, nhà khoa học đã đóng góp ý kiến vào nhiều nội dung then chốt của Dự thảo Văn kiện.

Các nhóm vấn đề lớn được tập trung thảo luận gồm: Phát triển nhanh và bền vững; đột phá nguồn nhân lực; Mô hình tăng trưởng dựa vào khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; Phát triển văn hóa, con người; Bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu; Hội nhập quốc tế và đảm bảo quốc phòng - an ninh.

GS.TSKH Vũ Minh Giang, Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo ĐHQGHN đánh giá, Dự thảo Văn kiện được chuẩn bị công phu, thể hiện xuyên suốt quan điểm coi con người là trung tâm của phát triển - tư tưởng lớn được Tổng Bí thư Tô Lâm nhiều lần nhấn mạnh.

Theo GS.TSKH Vũ Minh Giang, văn hóa không chỉ là một lĩnh vực mà phải được nhìn nhận như một “tài nguyên vô tận”, có sức chuyển hóa các giá trị dân tộc thành nguồn lực cạnh tranh quốc gia, vì vậy vai trò của văn hóa cần được nhấn mạnh hơn nữa trong tổng thể mô hình phát triển.

Ở góc độ di sản và phát triển bền vững, GS.TS. Nguyễn Quang Ngọc, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam cho rằng, di sản văn hóa là cốt lõi của bản sắc dân tộc. Ông nhấn mạnh, Hà Nội có nhiều điều kiện để biến di sản thành động lực phát triển xanh, phát triển du lịch văn hóa nếu có chiến lược bài bản, gắn với bảo tồn.

GS.TS Nguyễn Tuấn Anh, Tổng biên tập Tạp chí KHXH&NV, Trường Đại học KHXH&NV đề xuất, chuyển cách tiếp cận “quản lý xã hội” sang “quản trị phát triển xã hội” - một mô hình có sự tham gia của nhiều chủ thể. Mô hình mới sẽ tăng tính minh bạch, mở rộng sự tham gia của người dân và tái định vị vai trò của Nhà nước theo hướng điều tiết và kiến tạo.

Trong lĩnh vực khoa học tự nhiên, PGS.TS Trần Quốc Bình, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Tự nhiên đề nghị, Văn kiện cần nhấn mạnh tinh thần Nghị quyết 71 về đào tạo tinh hoa, tăng cường tự chủ và sự nhạy bén trong mở ngành chiến lược như khoa học lượng tử, khí tượng học.

Nhấn mạnh tính hữu hạn của tài nguyên, PGS.TS. Trần Quốc Bình kiến nghị đưa thêm nội dung về an ninh nguồn nước, ngoại giao nguồn nước, môi trường biển, chỉ tiêu Net Zero và vai trò cộng đồng trong bảo vệ môi trường.

GS.TS. Chử Đức Trình, Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ tập trung vào KH&CN và đổi mới sáng tạo, doanh nghiệp cần được tạo điều kiện mạnh mẽ hơn để trở thành trung tâm của hệ sinh thái đổi mới.

GS.TS. Chử Đức Trình nhấn mạnh, chuyển đổi số phải được coi là phương thức sản xuất mới và yêu cầu gắn đầu tư KH&CN với hiệu quả thị trường.

PGS.TS. Lê Trung Thành, Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế đề nghị lượng hóa rõ các mục tiêu chiến lược về kinh tế số, công nghệ xanh, thị trường carbon và tài chính xanh, nhằm đảm bảo sự thống nhất giữa định hướng và khả năng triển khai.

PGS.TS. Lưu Thế Anh, Viện trưởng Viện Tài nguyên và Môi trường cảnh báo lượng phát thải khí nhà kính của Việt Nam đang ở mức rất cao, do đó cần xem ứng phó biến đổi khí hậu như điều kiện tiên quyết của phát triển.

PGS.TS. Lưu Thế Anh đề xuất chuyển từ chỉ tiêu độ che phủ rừng sang đánh giá chất lượng rừng dựa trên sinh khối.

GS.TS. Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng Trường ĐH KHXH&NV nhấn mạnh vai trò của nhân dân trong toàn bộ tiến trình phát triển, đồng thời khẳng định dân chủ phải gắn với trách nhiệm, kỷ cương và cơ chế phối hợp hiệu quả giữa các chủ thể.

Trong lĩnh vực xây dựng Đảng, PGS.TS. Nguyễn Quang Liệu, Hiệu trưởng Trường THPT Chuyên KHXH&NV đề nghị làm rõ hơn những khái niệm có sức nặng như “đột phá chưa từng có” và bổ sung tính “thường xuyên” trong “tự đổi mới, tự chỉnh đốn”.

Cũng về vấn đề này, GS.TS. Phạm Hồng Tung, Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo, Viện Việt Nam học và Khoa học phát triển đề xuất, đưa vào Văn kiện quan điểm phát huy lợi thế thể chế của chế độ một đảng cầm quyền như một nguồn lực phát triển đặc biệt, đồng thời khẳng định Đảng phải tiên phong về lý luận và mô hình Nhà nước kiến tạo phát triển.

Trong khi đó, GS.TS. Lại Quốc Khánh, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học KHXH&NV nhấn mạnh, khái niệm Nhà nước pháp quyền phải lấy nhân dân làm chủ thể quyền lực và đề xuất bổ sung nội dung “Nhà nước pháp quyền số” để thích ứng với chuyển đổi số.

Các ý kiến khác xoay quanh đổi mới thể chế, cải cách pháp luật, đối ngoại, củng cố quốc phòng - an ninh cũng được trình bày chi tiết. Thiếu tướng, PGS.TS. Nguyễn Văn Thế đánh giá, Văn kiện thể hiện tinh thần đột phá trong phát triển công nghiệp quốc phòng, đề nghị bổ sung nội dung về xây dựng chính trị trong Quân đội và Công an để đảm bảo phù hợp với yêu cầu thực tiễn.

Góp phần hoàn thiện Dự thảo Văn kiện - Khẳng định vai trò của trí thức ĐHQGHN

Phát biểu chỉ đạo, PGS.TS. Phạm Văn Linh, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương đánh giá cao chất lượng ý kiến đóng góp của ĐHQGHN và cho biết, hàng triệu ý kiến trong cả nước đang được tiếp thu để hoàn thiện Văn kiện.

PGS.TS. Phạm Văn Linh nhấn mạnh tầm quan trọng của Văn kiện Đại hội XIV trong bối cảnh Việt Nam sắp bước vào thời điểm tròn 100 năm thành lập Đảng, và cho rằng Văn kiện lần này có nhiều đổi mới mạnh mẽ cả về nội dung lẫn phương pháp biên soạn.

Kết luận hội nghị, GS.TS Phùng Hữu Phú khẳng định các ý kiến của giới trí thức ĐHQGHN mang tính học thuật sâu sắc, thể hiện năng lực tư duy chiến lược và bám sát các vấn đề cốt lõi của đất nước.

Các kiến nghị sẽ được Trường ĐH KHXH&NV cùng Văn phòng ĐHQGHN tổng hợp để gửi Tiểu ban Văn kiện Đại hội XIV.

Giám đốc ĐHQGHN Hoàng Minh Sơn cho rằng, việc tham gia góp ý Văn kiện không chỉ là trách nhiệm chính trị mà còn là cách để ĐHQGHN khẳng định vai trò trung tâm trí thức lớn của cả nước.

ĐHQGHN sẽ tiếp tục phát huy thế mạnh khoa học cơ bản, mở rộng nghiên cứu liên ngành, đẩy mạnh phát triển ĐHQGHN tại Hòa Lạc thành đô thị đại học kiểu mẫu và hướng tới mô hình đại học tinh hoa mang đẳng cấp quốc tế./.