Ngăn chặn tin giả để chính sách đi đúng hướng

Khi thông tin sai lệch lấn át nguồn tin chính thống, người dân dễ hiểu nhầm bản chất chính sách, từ đó hình thành phản ứng tiêu cực và làm giảm niềm tin đối với cơ quan quản lý nhà nước. Truyền thông cảnh báo và phản bác tin giả vì vậy không chỉ là yêu cầu nghiệp vụ, mà còn là nhiệm vụ trọng tâm để bảo đảm chính sách được hiểu đúng và thực thi đúng.

Tin giả: “Lực cản” đối với quá trình xây dựng và thực thi chính sách

Trong thời kỳ mạng xã hội phát triển mạnh mẽ, thông tin có thể lan truyền trong vài giây, nhưng không phải thông tin nào cũng chính xác. Mỗi khi một chính sách mới được đưa ra lấy ý kiến, các dạng tin giả và tin sai sự thật lại xuất hiện với tần suất dày hơn, tinh vi hơn.

Từ những văn bản giả mạo có tên cơ quan nhà nước, những đoạn cắt ghép từ dự thảo bị cố tình diễn giải sai, cho đến những infographic bắt mắt chứa thông tin bịa đặt, tất cả đều có thể khiến một bộ phận người dân hiểu sai bản chất chính sách. Nhiều tin giả thậm chí được tạo bởi các tài khoản ảo mang danh “chuyên gia”, khiến dư luận khó phân biệt thật - giả.

Tin giả không chỉ tạo ra sự nhiễu loạn mà còn tạo áp lực không phù hợp lên cơ quan xây dựng pháp luật, làm méo mó quá trình tham vấn, gây hoang mang dư luận, thậm chí tác động đến an ninh thông tin và trật tự xã hội.

Khi người dân tiếp nhận chính sách trong trạng thái lo ngại, thiếu tin tưởng, việc triển khai chính sách sẽ gặp trở ngại, chi phí truyền thông và thực thi chính sách cũng tăng lên. Đây là lý do nhiều quốc gia đã xác định phản bác tin giả là một nhiệm vụ cốt lõi của truyền thông chính sách, không thể trễ nhịp hoặc xử lý một cách bị động.

Kinh nghiệm của Singapore và Anh cho thấy, yếu tố quyết định của phản bác tin giả là tốc độ và độ chính xác. Các thông tin sai lệch cần được xử lý trong “khung giờ vàng” từ một đến ba giờ đầu. Nếu phản hồi chậm, tin giả sẽ lan rộng và tạo ra nhận thức sai khó điều chỉnh.

Việc phản bác phải luôn đi kèm đường link đến văn bản gốc, thông tin chính thức từ cơ quan nhà nước, giúp người dân tự kiểm chứng và củng cố “thói quen tiếp cận nguồn tin đáng tin cậy”. Ngôn ngữ phản bác cũng cần đơn giản, rõ ràng, tránh thuật ngữ pháp lý gây khó hiểu. Trong nhiều trường hợp, một infographic hoặc video ngắn còn hiệu quả hơn cả một thông cáo dài.

Tăng cường năng lực phản bác tin giả để bảo đảm chính sách đi vào cuộc sống

Trong bối cảnh môi trường thông tin số biến động liên tục, truyền thông chính sách cần được thiết kế theo hướng chủ động, liên tục và dựa trên dữ liệu. Điều quan trọng nhất là cơ quan quản lý phải đi trước tin giả bằng cách công bố thông tin sớm, giải thích dự thảo chính sách bằng ngôn ngữ dễ hiểu, chỉ rõ những nội dung ảnh hưởng đến người dân và doanh nghiệp. Việc minh bạch hóa thông tin sẽ thu hẹp “khoảng trống truyền thông” - nơi mà tin giả thường xuất hiện để khai thác tâm lý của công chúng.

Thực tiễn cho thấy, người dân sẽ tin vào nguồn chính thống khi họ được cung cấp thông tin kịp thời. Điều này đòi hỏi báo chí và truyền thông nhà nước phải phối hợp chặt chẽ với cơ quan xây dựng chính sách, thiết lập cơ chế phản hồi nhanh, đồng thời kiểm chứng và bóc tách những thông tin sai lệch ngay khi xuất hiện.

Hoạt động truyền thông cũng cần kết hợp với truyền thông số, trí tuệ nhân tạo và phân tích dữ liệu để nhận diện điểm nóng dư luận, dự báo xu hướng lan truyền của tin giả và có biện pháp xử lý phù hợp.

Trong cuộc chiến chống tin giả, vai trò của người dân cũng hết sức quan trọng. Mỗi cá nhân, khi tiếp nhận thông tin trên mạng xã hội, cần có thái độ thận trọng và tỉnh táo. Việc không vội vàng chia sẻ, bình luận hay lưu trữ những thông tin chưa được kiểm chứng chính là cách đơn giản nhưng hiệu quả nhất để hạn chế mức độ lan truyền của tin giả. Rất nhiều trường hợp, tin sai sự thật lan rộng không phải vì mục đích xấu ban đầu, mà chỉ vì tâm lý chia sẻ theo thói quen, dẫn đến tác động tiêu cực trên diện rộng.

Để bảo vệ mình và cộng đồng, người dân nên ưu tiên kiểm tra nguồn tin trước khi tin tưởng hay lan truyền. Các trang có tên miền .gov.vn, báo chí chính thống hoặc các cổng thông tin của bộ, ngành là những địa chỉ đáng tin cậy để đối chiếu và xác thực thông tin. Khi có nghi vấn, việc chủ động tra cứu từ nguồn chính thức không chỉ giúp người dân hiểu đúng vấn đề mà còn góp phần ngăn chặn những diễn giải sai có thể gây hoang mang.

Trong thời gian qua, các cơ quan quản lý đã triển khai nhiều nền tảng hỗ trợ xác thực thông tin, cảnh báo tin giả và hướng dẫn người dân tiếp cận nguồn tin đúng. Khi sử dụng các nền tảng này, người dân sẽ có thêm “bộ lọc an toàn” giúp phân biệt giữa thông tin chính thống và thông tin bị bóp méo. Việc tiếp cận nguồn tin chính thức không chỉ là thói quen, mà còn là một trách nhiệm xã hội trong bối cảnh môi trường thông tin có nhiều rủi ro.

Khi phát hiện tin giả, người dân cũng cần chủ động báo cáo cho cơ quan chức năng. Nhiều nền tảng mạng xã hội hiện nay cho phép người dùng gửi báo cáo trực tiếp về nội dung sai sự thật. Ngoài ra, thông tin có thể được chuyển tới Sở Khoa học và Công nghệ tại địa phương hoặc các cơ quan báo chí có chức năng kiểm chứng. Khi cộng đồng cùng hợp tác, việc xử lý tin giả sẽ trở nên nhanh chóng và hiệu quả hơn, giảm thiểu những hệ lụy đối với đời sống xã hội.

Cuối cùng, cuộc chiến chống tin giả không chỉ là câu chuyện của công nghệ hay quản lý truyền thông, mà là hành trình xây dựng niềm tin. Chỉ khi người dân tin vào thông tin chính thống, tin vào sự minh bạch của cơ quan quản lý và tin vào mục tiêu của chính sách, thì mọi chủ trương mới thực sự đi vào cuộc sống.

Truyền thông chính sách vì vậy cần trở thành chiếc cầu nối giữa nhà nước và người dân, không chỉ để phản bác thông tin sai lệch, mà còn để củng cố một môi trường thông tin lành mạnh, người dân được tiếp cận chính sách một cách đầy đủ và chính xác nhất./.