Nâng cao hiệu quả truyền thông chính sách vùng dân tộc thiểu số - Mô hình tại Hà Giang và Quảng Nam
Mô hình tại Hà Giang và Quảng Nam khẳng định hiệu quả truyền thông chính sách phụ thuộc không chỉ vào nội dung, mà còn vào cách truyền đạt phù hợp với đặc trưng địa phương.
Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã nhấn mạnh yêu cầu “ưu tiên nguồn lực phát triển hạ tầng nông thôn miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số” [1]. Cụ thể hóa chủ trương này, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 (Chương trình MTQG) đã được triển khai với nguồn lực đầu tư lớn, hướng tới giảm nghèo bền vững và nâng cao đời sống người dân [2].
Nhận thức rõ vai trò của truyền thông trong kết nối cộng đồng, thay đổi nhận thức, thái độ và hành vi của người dân, Nhà nước đặc biệt quan tâm đầu tư cho công tác này, thông qua nhiều dự án tăng cường cơ sở vật chất và các hoạt động truyền thông phù hợp với đặc thù từng địa phương.
Những thách thức trong công tác truyền thông chính sách tại cơ sở
Tuy nhiên, tại vùng dân tộc thiểu số và miền núi, công tác truyền thông chính sách vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức.
Thứ nhất, rào cản ngôn ngữ. Việt Nam có 54 dân tộc với ngôn ngữ, tiếng nói, chữ viết riêng. Không ít đồng bào chưa thông thạo tiếng phổ thông, trong khi tài liệu truyền thông ít được biên dịch sang tiếng dân tộc, khiến thông tin khó tiếp cận [3].
Thứ hai, rào cản về địa lý và hạ tầng. Đồng bào các dân tộc thiểu số thường sinh sống chủ yếu ở các vùng đồi núi và vùng sâu, vùng xa. Chính đặc điểm địa lý khó khăn là nguyên nhân trực tiếp cản trở việc tiếp cận đầu tư và duy trì các hạ tầng truyền thông cơ bản.
Ngoài ra, nhiều địa phương vẫn là “vùng lõm” sóng viễn thông hoặc chưa được chuyển đổi số. Điều này khiến việc truyền tải thông tin bị gián đoạn, đặc biệt trong mùa mưa lũ.
Thứ ba, rào cản về nhân lực và phương thức truyền thông. Ở nhiều địa phương, cán bộ phụ trách tuyên truyền chủ yếu là kiêm nhiệm, chưa được đào tạo bài bản về kỹ năng truyền thông hoặc chưa hiểu sâu văn hóa bản địa, dẫn đến thông tin truyền đạt thiếu gần gũi, khó tạo sự tin tưởng từ phía người dân [4].
Những rào cản này tạo thành một “vòng xoáy”, khiến chính sách khó đến được với với người dân - những người thụ hưởng trực tiếp.
Mô hình truyền thông chính sách tại Hà Giang và Quảng Nam
Để vượt qua những thách thức đó, nhiều địa phương đã chủ động xây dựng mô hình truyền thông chính sách linh hoạt.
Tại Hà Giang (Tuyên Quang), nơi có gần 90% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, chính quyền địa phương đã xác định truyền thông chính sách là nhiệm vụ của toàn hệ thống chính trị. Theo phương châm “mưa dầm thấm lâu”, các bản tin chính sách, thông tin về chương trình giảm nghèo, hỗ trợ sinh kế... được phát hàng ngày qua hệ thống loa truyền thanh và các clip ngắn dễ hiểu, giúp thông tin “thấm dần” đến người dân.
Đồng thời, các đoàn công tác xuống tận thôn bản để tuyên truyền trực tiếp, hướng dẫn bà con tiếp cận vốn vay ưu đãi, kỹ thuật nông nghiệp, mô hình kinh tế hiệu quả. Cách làm này đã giúp nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi, khơi dậy ý chí vươn lên và góp phần xóa đói giảm nghèo bền vững ở vùng cao [5].
Tại Quảng Nam (Đà Nẵng), chính quyền địa phương gắn truyền thông chính sách với nâng cao năng lực cho đội ngũ cơ sở và phát huy vai trò của tổ chức xã hội.
Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh đã tổ chức tập huấn kiến thức về giới và lồng ghép giới trong Chương trình MTQG cho 231 cán bộ xã thuộc 4 huyện miền núi. Đồng thời, triển khai các mô hình tuyên truyền, truyền thông, giúp lan tỏa thông tin chính sách gắn với nhu cầu thực tế của phụ nữ, người nghèo và đồng bào dân tộc.
Hội cũng hỗ trợ ứng dụng khoa học công nghệ để nâng cao quyền năng kinh tế cho hàng trăm cán bộ, góp phần thúc đẩy bình đẳng giới và phát triển bền vững tại các huyện vùng cao như Bắc Trà My, Nam Trà My, Nam Giang, Tây Giang, Phước Sơn, Hiệp Đức [6].
Những mô hình truyền thông chính sách tại Hà Giang và Quảng Nam cho thấy, hiệu quả không chỉ đến từ chính sách, mà còn từ cách truyền đạt phù hợp với đặc trưng văn hóa, địa lý, con người.
Khi truyền thông dựa trên sự lắng nghe và đồng hành cùng người dân, chính sách sẽ thực sự “đi vào lòng dân”, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển toàn diện, bền vững cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi./.
Tài liệu tham khảo:
[1] Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII (2021), “Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng”.
[2] Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021 phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025.
[3] Trương Hà Tùng Nhi (2025), “Vai trò của truyền thông chính sách trong phát triển vùng dân tộc thiểu số: Nghiên cứu tại Hà Giang”, Lao động Đoàn thể, https://laodongdoanthe.vn/vai-tro-cua-truyen-thong-chinh-sach-trong-phat-trien-vung-dan-toc-thieu-so-nghien-cuu-tai-ha-giang-111839.html.
[4] Hồng Hải (2024), “Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang”, Đảng bộ tỉnh Tuyên Quang, https://tuyenquang.dcs.vn/DetailView/146498/38/Mot-so-giai-phap-nang-cao-hieu-qua-cong-tac-tuyen-truyen--o-vung-dong-bao-dan-toc-thieu-so-tren-dia-ban-tinh-Tuyen-Quang.html.
[5] VTV4 (2023), “Vai trò của truyền thông chính sách đối với đồng bào dân tộc thiểu số”.
[6] Đông Huyền (2023), “Truyền thông cộng đồng vùng dân tộc thiểu số tỉnh Quảng Nam”, Nhân dân, https://nhandan.vn/truyen-thong-cong-dong-vung-dan-toc-thieu-so-tinh-quang-nam-post785430.html.
