Liên kết sản xuất sản phẩm OCOP là hướng đi quan trọng giúp giảm nghèo bền vững ở Quảng Trị
Liên kết sản xuất sản phẩm OCOP đang trở thành một hướng đi hiệu quả giúp người dân Quảng Trị giảm nghèo bền vững và vươn lên làm giàu ngay trên quê hương. Với lợi thế về nông sản đa dạng, dược liệu phong phú và nghề thủ công truyền thống, tỉnh đã phát triển mạnh Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP), coi đây là trụ cột của kinh tế nông thôn trong xây dựng nông thôn mới. Hiện Quảng Trị có hàng trăm sản phẩm OCOP được chứng nhận, thuộc về nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác và hộ sản xuất, cho thấy quy mô và sức lan tỏa ngày càng lớn của chương trình.
Điểm nổi bật của OCOP ở Quảng Trị không chỉ nằm ở số lượng sản phẩm, mà ở cách các chủ thể tổ chức sản xuất theo chuỗi liên kết với nông dân.
Thay vì tự làm mọi công đoạn nhỏ lẻ, nhiều cơ sở OCOP ký kết hợp đồng thu mua nguyên liệu hoặc đặt hàng vùng trồng với người dân. Nông dân được hướng dẫn canh tác đúng quy trình, sử dụng giống - vật tư phù hợp, đảm bảo tiêu chuẩn an toàn và chất lượng đồng đều; đổi lại, sản phẩm đầu ra được bao tiêu với giá ổn định.
Mô hình liên kết này giúp người trồng yên tâm sản xuất, giảm rủi ro “được mùa mất giá”, đồng thời tạo thêm một nguồn thu đều đặn ngoài cây trồng truyền thống.
Ở nhiều địa bàn nông thôn, đặc biệt vùng gò đồi và miền núi, liên kết OCOP đã mở ra các vùng nguyên liệu mới như rau gia vị, tinh bột - ngũ cốc, cây dược liệu (tràm, sả, gừng, nghệ, cà gai leo, chè vằng…). Nhờ có doanh nghiệp và hợp tác xã “đứng mũi chịu sào”, người dân không còn đơn độc trong sản xuất mà trở thành mắt xích của chuỗi giá trị.
Việc mở rộng vùng trồng dược liệu hay cây bản địa không chỉ tăng thu nhập trên cùng diện tích đất mà còn khuyến khích canh tác bền vững, tận dụng điều kiện tự nhiên của Quảng Trị. Đây là cách làm phù hợp tiêu chí “tổ chức sản xuất” và “nâng cao thu nhập” trong nông thôn mới.
Chương trình OCOP cũng tạo thêm nhiều việc làm tại chỗ. Khi cơ sở sản xuất mở rộng, nhu cầu lao động sơ chế, chế biến, đóng gói, vận chuyển, bán hàng tăng lên; lao động nông thôn, nhất là phụ nữ và thanh niên, có thêm cơ hội làm việc ổn định mà không phải rời quê.
Nhiều gia đình nhờ vừa có thu nhập từ vùng nguyên liệu, vừa có việc làm tại xưởng đã thoát nghèo, cải thiện đời sống bền vững. Tác động xã hội của OCOP vì thế không chỉ dừng ở “làm ra sản phẩm”, mà còn là “làm ra sinh kế”.
Một bước tiến đáng chú ý khác là việc các chủ thể OCOP chủ động ứng dụng công nghệ số trong tiêu thụ sản phẩm. Từ chỗ phụ thuộc vào đại lý truyền thống, nhiều đơn vị đã xây dựng kênh bán hàng online qua mạng xã hội, sàn thương mại điện tử và livestream giới thiệu đặc sản địa phương.
Cách làm này giúp mở rộng thị trường ra ngoài tỉnh, giảm chi phí trung gian, tăng khả năng nhận diện thương hiệu. Tỉnh cũng hỗ trợ tập huấn kỹ năng số, xúc tiến thương mại, tổ chức phiên chợ và ngày hội OCOP để kết nối cung - cầu, đưa sản phẩm vào hệ thống phân phối hiện đại.
Về phía quản lý nhà nước, Quảng Trị xác định OCOP là giải pháp phát triển nội lực kinh tế nông thôn, gắn chặt với mục tiêu xây dựng nông thôn mới.
Các sở, ngành và địa phương hỗ trợ chủ thể hoàn thiện tiêu chuẩn chất lượng, bao bì, nhãn mác, truy xuất nguồn gốc; đồng thời ưu tiên sản phẩm có vùng nguyên liệu liên kết, có khả năng tạo việc làm và khai thác lợi thế bản địa.
Nhiều sản phẩm đạt hạng 3-4 sao đã trở thành đặc sản chủ lực, góp phần làm phong phú hệ sinh thái hàng hóa nông thôn của tỉnh.
Có thể thấy, OCOP ở Quảng Trị đang vận hành theo đúng tinh thần “lấy người dân làm trung tâm”, nông dân tham gia chuỗi nguyên liệu, hợp tác xã - doanh nghiệp làm đầu tàu chế biến và thị trường, chính quyền tạo cơ chế hỗ trợ và môi trường thuận lợi.
Khi các mắt xích này liên kết chặt chẽ, giá trị nông sản được nâng lên, thu nhập người dân tăng, việc làm mở rộng, diện mạo nông thôn đổi thay. OCOP vì thế không chỉ là một chương trình phát triển sản phẩm, mà là con đường giảm nghèo và làm giàu bền vững cho nông thôn Quảng Trị trong giai đoạn mới./.
