Kinh tế tập thể Sơn La: Từ liên kết sản xuất đến giảm nghèo bền vững

Kết quả giảm nghèo bền vững từ liên kết sản xuất

Giai đoạn 2021-2025, Sơn La đạt mức giảm tỷ lệ hộ nghèo bình quân trên 3% mỗi năm, đưa tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh xuống khoảng 10%. Đây là kết quả đáng ghi nhận đối với một tỉnh miền núi có địa hình phức tạp, dân cư phân tán và tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số cao. Thành quả này cho thấy hiệu quả rõ nét của việc tổ chức lại sản xuất theo hướng liên kết, hình thành các chuỗi giá trị bền vững gắn với thị trường.

Thực tiễn cho thấy, khi người dân tham gia hợp tác xã (HTX), sản xuất không còn manh mún, nhỏ lẻ mà được tổ chức bài bản, có định hướng rõ ràng về quy trình kỹ thuật và đầu ra sản phẩm. Nhờ đó, hàng nghìn hộ gia đình đã từng bước thoát nghèo, vươn lên làm giàu ngay trên chính mảnh đất quê hương. Quan trọng hơn, sự phát triển của HTX không chỉ thể hiện ở số lượng mà còn là bước chuyển mạnh mẽ về chất lượng, từng bước đưa nông sản địa phương tham gia thị trường rộng lớn trong nước và quốc tế.

Là tỉnh có 12 dân tộc anh em cùng sinh sống, Sơn La từ sớm đã xác định kinh tế tập thể (KTTT), với hạt nhân là các HTX kiểu mới, là giải pháp trọng tâm trong tái cơ cấu nông nghiệp và thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất chính là thay đổi tư duy sản xuất nhỏ lẻ, tự phát của người dân, để tham gia liên kết sản xuất theo mô hình HTX.

Trong bối cảnh đó, vai trò của Liên minh HTX tỉnh Sơn La được phát huy rõ nét. Không chỉ làm cầu nối giữa người dân với chính sách, Liên minh HTX tỉnh còn trực tiếp đồng hành, hỗ trợ người dân hiện thực hóa các ý tưởng khởi nghiệp dựa trên tiềm năng, lợi thế sẵn có của địa phương.

Từ năm 2021 đến nay, Liên minh HTX tỉnh đã tổ chức hơn 60 hội nghị tuyên truyền, phổ biến Luật HTX và các chính sách liên quan cho các sáng lập viên tại các huyện, thành phố. Thông qua các buổi gặp gỡ trực tiếp, người dân được giải thích rõ lợi ích của mô hình HTX, sức mạnh của liên kết sản xuất và vai trò của sản xuất quy mô lớn gắn với thị trường. Song song với đó, các hội nghị tư vấn khởi nghiệp gắn với mô hình HTX cũng được tổ chức, giúp người lao động trong độ tuổi trang bị kiến thức thực tiễn để tham gia sản xuất, kinh doanh hiệu quả.

Nhờ triển khai đồng bộ các giải pháp, KTTT Sơn La đã phát triển cả về quy mô và chất lượng. Hiện toàn tỉnh có 871 HTX và 6 liên hiệp HTX đang hoạt động, thu hút trên 10.000 thành viên và người lao động. Các HTX không chỉ tập trung trong lĩnh vực nông nghiệp mà còn mở rộng sang công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, điện, nước, xây dựng, quỹ tín dụng nhân dân, thương mại, dịch vụ du lịch, quản lý chợ và vận tải. Điều này góp phần hình thành một hệ sinh thái KTTT đa dạng, năng động, phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương.

Hợp tác xã kiểu mới - “đòn bẩy” giảm nghèo và nâng cao thu nhập tại Sơn La

Thực tiễn tại Sơn La đang chứng minh rằng, liên kết sản xuất thông qua HTX không chỉ là giải pháp xóa đói giảm nghèo, mà còn là con đường làm giàu bền vững, đưa nông sản địa phương vươn ra thị trường quốc tế.

HTX dịch vụ nông nghiệp Hưng Lộc (xã Chiềng Khương) là minh chứng tiêu biểu cho sự thay đổi tư duy sản xuất của nông dân vùng cao. Được thành lập năm 2017 với 23 hộ dân trong bản, HTX đã mạnh dạn chuyển đổi phương thức sản xuất, phát triển 43 ha nhãn chín sớm, nhãn Miền Thiết theo quy trình VietGAP.

Nhờ sản xuất theo tiêu chuẩn, năng suất đạt bình quân 12 tấn/ha, sản phẩm không chỉ tiêu thụ tại nhiều tỉnh, thành phố mà còn xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Sau khi trừ chi phí, thu nhập bình quân của các hộ thành viên đạt trên 200 triệu đồng/vụ, trở thành “con số mơ ước” đối với nhiều nông hộ vùng Tây Bắc, khẳng định hiệu quả kinh tế vượt trội của mô hình HTX trong nâng cao kinh tế, thúc đẩy giảm nghèo

Ở lĩnh vực chế biến, HTX sản xuất, kinh doanh và dịch vụ tổng hợp Phổng Lái lại cho thấy hiệu quả của việc nâng cao giá trị cây chè truyền thống. Thông qua việc tổ chức sản xuất theo chuỗi liên kết và ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm cho khoảng 400 hộ dân với gần 500 ha chè, HTX bảo đảm đầu ra ổn định, đồng thời kiểm soát chặt chẽ chất lượng nguyên liệu.

Mỗi năm, HTX chế biến 400-500 tấn chè thành phẩm, sản phẩm được công nhận OCOP 4 sao, doanh thu đạt trên 11 tỷ đồng/năm. Đặc biệt, việc xuất khẩu chè sang thị trường Đài Loan (Trung Quốc) thông qua các doanh nghiệp tại Hà Nội đã khẳng định vị thế của nông sản Sơn La trên thị trường quốc tế.

Ngay tại Quỳnh Nhai - địa phương có quỹ đất sản xuất hạn chế - mô hình HTX vẫn chứng minh được vai trò là “lời giải” cho bài toán sinh kế. Thành lập năm 2020, HTX Tú Châu lựa chọn hướng đi phù hợp với điều kiện địa phương, tập trung phát triển các sản phẩm giá trị cao như lúa nếp tan, sả và dược liệu dưới tán rừng. Nhờ đầu tư chế biến bài bản, các sản phẩm gạo nếp tan và tinh dầu sả Java của HTX được chứng nhận OCOP 3 sao. Riêng tinh dầu sả mang lại lợi nhuận khoảng 300 triệu đồng mỗi năm, góp phần tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân.

Đáng chú ý, HTX nông nghiệp Ngọc Hoàng (xã Tà Hộc) là một trong những mô hình thành công tiêu biểu nhất. Là một trong 5 HTX được sử dụng nhãn hiệu “Thanh long Sơn La”, mỗi năm HTX xuất khẩu gần 1.000 tấn thanh long sang các thị trường khó tính như Pháp, Hà Lan, Italia và nhiều quốc gia EU. Thu nhập bình quân của thành viên HTX đạt gần 1 tỷ đồng/năm, khẳng định vai trò của HTX kiểu mới trong việc hình thành lớp nông dân chuyên nghiệp, tự tin hội nhập quốc tế.

Để chinh phục thị trường châu Âu, HTX buộc phải đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về chất lượng, an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc - điều chỉ có thể thực hiện thông qua liên kết sản xuất và quản trị chuyên nghiệp theo mô hình HTX. Đây là minh chứng rõ nét cho vai trò của HTX kiểu mới: không chỉ giúp người dân thoát nghèo mà còn từng bước làm giàu, hình thành lớp nông dân chuyên nghiệp, tự tin hội nhập thị trường toàn cầu.

Tạo nền tảng vững chắc cho kinh tế tập thể Sơn La phát triển bền vững

Xác định rõ để KTTT phát triển bền vững, việc ứng dụng khoa học - công nghệ và mở rộng thị trường là điều kiện tiên quyết, Sơn La tiếp tục đặt kỳ vọng lớn vào vai trò dẫn dắt của Liên minh HTX tỉnh. Thời gian tới, Liên minh HTX tỉnh Sơn La sẽ tăng cường tham mưu cho tỉnh triển khai hiệu quả các chính sách hỗ trợ HTX, liên hiệp HTX; đồng thời đẩy mạnh tư vấn, cung ứng dịch vụ công và các hoạt động kinh tế phục vụ phát triển KTTT.

Mục tiêu xuyên suốt là xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định, tăng cường liên kết, hỗ trợ lẫn nhau giữa các thành viên HTX, qua đó tạo nền tảng vững chắc cho KTTT Sơn La phát triển trong giai đoạn mới, đóng góp thiết thực vào công cuộc giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội của địa phương./.