Hé lộ mối liên hệ giữa bất bình đẳng xã hội và cấu trúc não ở trẻ em
Lần đầu tiên, các nhà khoa học đã chứng minh được môi trường sống bất bình đẳng làm biến đổi não bộ trẻ em và nhấn mạnh giảm bất bình đẳng là ưu tiên y tế công cộng cấp bách.
Công trình do nhóm nghiên cứu từ Đại học King’s College London, Đại học Harvard và Đại học York thực hiện trên hơn 10.000 thanh thiếu niên tại Mỹ cho thấy, trẻ em đến từ cả gia đình giàu lẫn nghèo nhưng sống trong các khu vực có mức độ bất bình đẳng cao đều có sự phát triển não bộ khác biệt, đồng thời gắn liền với những chỉ số sức khỏe tâm thần kém hơn.
Phát hiện này dựa trên dữ liệu của Dự án Phát triển nhận thức não bộ vị thành niên và vừa được công bố trên Tạp chí Nature Mental Health.
Bất bình đẳng xã hội: Mối nguy “ẩn” cho não bộ và sức khỏe tâm thần
Nghiên cứu trên đã đánh giá mức độ bất bình đẳng tại từng bang của Mỹ dựa trên thang đo phân bổ thu nhập. Theo TS Divyangana Rakesh, Viện Tâm thần học, Tâm lý học và Thần kinh học, Đại học King’s College London, nghiên cứu này không nhằm vào thu nhập của từng hộ gia đình, mà xem xét cách thu nhập được phân bổ trong xã hội.
Các bang như New York, Connecticut, California và Florida được xác định có mức bất bình đẳng cao, trong khi Utah, Wisconsin, Minnesota và Vermont nằm trong nhóm cân bằng hơn.
Thông qua chụp cộng hưởng từ (MRI), các nhà khoa học phân tích diện tích bề mặt và độ dày vỏ não, bao gồm cả những vùng tham gia vào các chức năng nhận thức bậc cao như trí nhớ, cảm xúc, sự chú ý và ngôn ngữ. Các kết nối giữa các vùng não bộ cũng được phân tích dựa trên hình ảnh MRI, trong đó sự thay đổi lưu lượng máu phản ánh mức độ hoạt động của não bộ.
Kết quả cho thấy, trẻ sống trong môi trường có mức độ bất bình đẳng lớn hơn thường có diện tích vỏ não giảm, cùng với sự thay đổi trong các kết nối thần kinh, liên quan trực tiếp đến sức khỏe tâm thần và chức năng nhận thức về lâu dài.
Trẻ em từ gia đình khá giả lẫn gia đình thu nhập thấp đều cho thấy sự phát triển thần kinh bị biến đổi, với tác động lâu dài tới sức khỏe tinh thần, TS. Rakesh cho biết.
Ngoài dữ liệu não bộ, nhóm cũng phân tích kết quả khảo sát sức khỏe tâm thần của trẻ khi 10-11 tuổi, được tiến hành trong vòng 6 tháng và 18 tháng sau khi chụp MRI và đưa ra kết luận tương tự. Trẻ em sống trong môi trường có mức bất bình đẳng cao có nguy cơ trầm cảm và lo âu cao hơn. Một số thay đổi về cấu trúc não còn liên kết với biến đổi chức năng thần kinh, từ đó làm gia tăng rối loạn tâm thần.
Từ vấn đề kinh tế thành ưu tiên y tế công cộng
GS. Vikram Patel (Đại học Harvard), đồng tác giả cho biết, nghiên cứu bổ sung bằng chứng cho thấy “các yếu tố xã hội, cụ thể là bất bình đẳng thu nhập, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần thông qua những biến đổi cấu trúc trong não bộ".
GS. Kate Pickett (Đại học York), đồng tác giả khác, nhấn mạnh: Giảm bất bình đẳng không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là một ưu tiên y tế công cộng. Những thay đổi ở các vùng não liên quan đến điều hòa cảm xúc và sự chú ý cho thấy bất bình đẳng đã tạo ra một môi trường xã hội độc hại, định hình trực tiếp cách bộ não trẻ em phát triển, để lại hệ lụy lâu dài đối với sức khỏe tinh thần.
Đây là bước tiến quan trọng trong việc lý giải cách thức bất bình đẳng xã hội ở tầm vĩ mô có thể ảnh hướng đến từng cá nhân, tác động lên não bộ và đời sống tâm thần, GS Kate Pickett bổ sung.
Qua đó, các nhà khoa học cũng bày tỏ mong muốn so sánh kết quả nghiên cứu của mình với các quốc gia khác và hy vọng trong tương lai có thể khảo sát bất bình đẳng thu nhập ở quy mô lớn hơn để xem liệu có những ảnh hưởng tương tự xảy ra hay không./.
