Đổi mới sáng tạo dạy học, đào tạo giáo viên trong kỷ nguyên AI
Sáng 13/12, tại Hà Nội, Hội thảo khoa học quốc tế “Đổi mới sáng tạo trong dạy học và đào tạo giáo viên” lần thứ tư chính thức khai mạc, tập trung thảo luận những chuyển dịch căn bản của giáo dục 4.0 và trí tuệ nhân tạo trong đào tạo giáo viên.
Diễn đàn học thuật quốc tế về tương lai giáo dục
Hội thảo khoa học quốc tế “Đổi mới sáng tạo trong dạy học và đào tạo giáo viên” (Innovation in Learning Instruction and Teacher Education - ILITE) là sáng kiến học thuật do Trường Đại học Sư phạm Hà Nội khởi xướng từ năm 2019, được tổ chức định kỳ 2 năm một lần. Qua 3 kỳ tổ chức, ILITE đã từng bước khẳng định vai trò là diễn đàn khoa học uy tín, kết nối các nhà nghiên cứu, nhà quản lý giáo dục và giảng viên đến từ nhiều quốc gia, cùng trao đổi những vấn đề cốt lõi của đổi mới giáo dục trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
Tiếp nối chuỗi hoạt động này, ILITE lần thứ 4 diễn ra trong 2 ngày 13 và 14/12/2025 tại Hà Nội, do Trường Đại học Sư phạm Hà Nội phối hợp với Đại học Bayreuth (CHLB Đức), Đại học Tunku Abdul Rahman (Malaysia) và Đại học De La Salle-Dasmariñas (Philippines) tổ chức. Hội thảo nhận được sự đồng hành của Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ quốc gia (NAFOSTED) cùng nhiều cơ sở giáo dục trong nước. Sự kiện thu hút gần 300 nhà khoa học, chuyên gia giáo dục đến từ 11 quốc gia và vùng lãnh thổ, cho thấy sức hút ngày càng lớn của các vấn đề giáo dục 4.0 và trí tuệ nhân tạo trong đào tạo giáo viên.
Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS Nguyễn Văn Trào - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội nhấn mạnh: Việc lựa chọn chủ đề “Giáo dục 4.0 và trí tuệ nhân tạo: Định hình tương lai của sự học” phản ánh yêu cầu cấp thiết của giáo dục hiện nay trong bối cảnh chuyển đổi số và AI phát triển mạnh mẽ. Theo PGS.TS Nguyễn Văn Trào, giáo dục không chỉ đứng trước những cơ hội to lớn để nâng cao chất lượng dạy và học, mà còn đối mặt với nhiều thách thức về phương pháp sư phạm, năng lực số và đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ giáo viên. Hội thảo được kỳ vọng sẽ là không gian học thuật để chia sẻ tri thức, thúc đẩy hợp tác và gợi mở các giải pháp khoa học cho quá trình đổi mới giáo dục trong thế kỷ XXI.
Giáo dục 4.0, trí tuệ nhân tạo và yêu cầu chuyển đổi đào tạo giáo viên
Một trong những nội dung xuyên suốt của Hội thảo là vai trò của trí tuệ nhân tạo trong việc tái cấu trúc hoạt động dạy học và đào tạo giáo viên. Sáu báo cáo tại phiên toàn thể đến từ các trường đại học lớn như Đại học New South Wales (Úc), Đại học Giáo dục Hồng Kông (Trung Quốc), Đại học Bayreuth (Đức), Đại học UTAR (Malaysia), Đại học De La Salle-Dasmariñas (Philippines) và Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã tiếp cận vấn đề AI trong giáo dục từ nhiều góc nhìn khác nhau, từ tâm lý học giáo dục, khoa học giáo dục đến quản trị và chính sách.
Trong tham luận của mình, GS.TS Andrew J. Martin - Đại học New South Wales (Úc) phân tích sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo tạo sinh trong môi trường giáo dục, đồng thời cảnh báo nguy cơ tạo ra “gánh nặng nhận thức” cho người học nếu AI được triển khai một cách tự phát, thiếu định hướng sư phạm. GS.TS Andrew J. Martincho rằng, việc áp dụng cách tiếp cận giảng dạy giảm tải nhận thức là một khung lý thuyết quan trọng, giúp giáo viên khai thác hiệu quả AI nhằm tối ưu hóa quá trình học tập cho các nhóm người học đa dạng. Những phân tích này gợi mở hướng tiếp cận thận trọng nhưng chủ động trong tích hợp AI vào lớp học, thay vì coi công nghệ là giải pháp thay thế vai trò của người thầy.
Từ góc độ đào tạo giáo viên, tham luận của PGS.TS Nguyễn Văn Hiền - Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội tập trung vào sự chuyển dịch vai trò của sinh viên sư phạm trong kỷ nguyên AI, từ việc sử dụng công cụ một cách thụ động sang “đồng sáng tạo có sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo”. Báo cáo chỉ ra rằng, AI mang lại nhiều lợi ích trong cá nhân hóa học tập và giảm tải công việc cho giáo viên, nhưng nếu thiếu kiểm soát sẽ tiềm ẩn rủi ro gian lận học thuật, rò rỉ dữ liệu cá nhân và làm suy giảm tư duy phản biện.
Theo PGS.TS Nguyễn Văn Hiền, các chương trình đào tạo giáo viên cần hướng tới phát triển năng lực sáng tạo và tư duy phê phán, phù hợp với Khung năng lực AI của UNESCO dành cho giáo viên, coi AI là công cụ hỗ trợ cho đổi mới sư phạm chứ không phải điểm xuất phát của quá trình dạy học.
Bên cạnh đó, GS.TS Kevin Kiên Hoa Chung - Đại học Giáo dục Hồng Kông (Trung Quốc), tiếp cận Giáo dục 4.0 từ góc nhìn toàn diện, nhấn mạnh việc sử dụng lý thuyết, dữ liệu và nghiên cứu để thiết kế các mô hình sư phạm hỗ trợ người học có nhu cầu đa dạng. Các phân tích của GS.TS Kevin Kiên Hoa Chungcho thấy giáo dục trong kỷ nguyên AI cần sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, giáo viên và gia đình, nhằm tạo ra những thay đổi mang tính hệ thống, giúp người học phát huy tối đa tiềm năng của mình.
Song song với các báo cáo toàn thể, hơn 80 tham luận khoa học được trình bày tại các phiên song song và poster đã làm phong phú thêm bức tranh học thuật của Hội thảo. Các nghiên cứu tập trung vào chuyển đổi số trong giáo dục, ứng dụng AI trong giáo dục STEAM, đào tạo giáo viên thích ứng với kỷ nguyên AI, giáo dục hòa nhập và học tập suốt đời. Nhiều ý kiến thống nhất rằng, chuyển đổi số không chỉ là vấn đề công nghệ, mà là quá trình thay đổi toàn diện về tư duy, phương pháp và quản trị giáo dục.
Theo Ban Tổ chức, những luận cứ khoa học và kinh nghiệm thực tiễn được chia sẻ tại ILITE lần thứ 4 sẽ là cơ sở quan trọng để thúc đẩy đổi mới chương trình đào tạo giáo viên, đồng thời đóng góp vào quá trình hoạch định chính sách giáo dục trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo ngày càng tác động sâu rộng đến đời sống xã hội. Hội thảo được kỳ vọng sẽ tiếp tục mở rộng mạng lưới hợp tác nghiên cứu quốc tế, góp phần nâng cao vị thế của khoa học giáo dục Việt Nam trên bản đồ học thuật khu vực và thế giới./.
