Công nghệ hóa OCOP: Nâng tầm giá trị, giảm nghèo bền vững
Thay vì bán thô giá thấp, việc ứng dụng khoa học công nghệ vào chế biến sâu và thương mại hóa đang giúp sản phẩm OCOP "lột xác". Đây là giải pháp căn cơ giúp người dân nâng cao thu nhập và hiện thực hóa mục tiêu thoát nghèo đa chiều trong giai đoạn nước rút 2025.
Thực tế triển khai thời gian qua cho thấy, hạn chế lớn nhất của nông sản tại các vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi là việc bán sản phẩm thô hoặc sơ chế đơn giản. Điều này khiến giá trị kinh tế thấp, phụ thuộc hoàn toàn vào tính thời vụ và dễ bị ép giá.
Trước thách thức đó, ứng dụng khoa học và công nghệ (KH&CN) đóng vai trò quan trọng trong nâng cấp giá trị tài nguyên bản địa. Thay đổi tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp, các giải pháp công nghệ đang được ứng dụng mạnh mẽ để giải quyết bài toán "được mùa mất giá".
Ở khâu chế biến và bảo quản, các công nghệ tiên tiến quy mô nhỏ và vừa đang được chuyển giao mạnh mẽ cho các chủ thể OCOP là hợp tác xã và hộ gia đình.
Điển hình là công nghệ sấy lạnh, sấy thăng hoa giúp giữ nguyên màu sắc, hương vị và hoạt chất của nông sản; công nghệ chế biến sâu để tạo ra các dòng sản phẩm thực phẩm chức năng, tinh dầu, mỹ phẩm từ dược liệu; hay công nghệ đóng gói khí quyển điều chỉnh (MAP) giúp kéo dài thời gian bảo quản mà không cần phụ gia hóa học.
Nhờ đó, một cân mận, cân chè hay củ sâm không còn chỉ bán vài chục nghìn đồng ngoài chợ phiên, mà trở thành những sản phẩm đóng gói bao bì tinh xảo, có hạn sử dụng dài, sẵn sàng lên kệ siêu thị với giá trị gia tăng gấp nhiều lần.
Song song với chuẩn hóa sản phẩm, KH&CN còn là công cụ đắc lực trong khâu thương mại hóa và phát triển thị trường. Cuộc cách mạng chuyển đổi số đã mang đến cho người nông dân nghèo những "vũ khí" mới để cạnh tranh sòng phẳng.
Hệ thống truy xuất nguồn gốc tích hợp blockchain và mã QR giúp minh bạch hóa quy trình sản xuất, tạo dựng niềm tin vững chắc cho người tiêu dùng về chất lượng sản phẩm vùng cao. Bên cạnh đó, việc ứng dụng thương mại điện tử và các nền tảng số đã xóa nhòa khoảng cách địa lý, đưa sản phẩm OCOP từ những bản làng xa xôi đến trực tiếp tay người tiêu dùng đô thị mà không cần qua nhiều khâu trung gian thương lái.
Có thể khẳng định, việc đẩy mạnh ứng dụng KH&CN trong chương trình OCOP là hướng đi đúng đắn và hiệu quả trong giai đoạn nước rút của chương trình giảm nghèo bền vững năm 2025. Nó không chỉ giúp gia tăng thu nhập cho người dân thông qua việc nâng cao giá trị sản phẩm, mà quan trọng hơn là nâng cao trình độ sản xuất, kỹ năng quản trị và khả năng tiếp cận thị trường hiện đại cho cộng đồng. Đây chính là nền tảng cốt lõi để hiện thực hóa mục tiêu giảm nghèo đa chiều, bao trùm và bền vững./.
